DOSYA

Bu haftadan itibaren 1915’i konu alan belgeselleri kısaca anlatıyor ve bu filmlere ulaşabileceğiniz linkleri sunuyoruz.

Ermeni meselesine dair çalışmalarda İstanbul’da yürüyen karar süreci kadar, bu politikanın ve kararların yerelde nasıl uygulandığını öğrenmek de giderek önem kazanıyor. Kocaeli Üniversitesi Tarih Bölümü’nden Dr. Oya Gözel Durmaz, Kayseri’de bu sürecin nasıl yürütüldüğü üzerine önemli bir çalışma yaptı. Tarih Vakfı’nın Perşembe Konuşmaları çerçevesinde 19 Mart’ta Kayseri’de emval-i metrukenin el değiştirme süreci üzerine sunum yapan Gözel Durmaz’la Kayseri’de 1915’e giden yolu, 1915’i ve sonrasını konuştuk.

‘Gülizar’ın Kara Düğünü’nün tanıtımı, Depo’da 14 Mart’ta başlayan ‘Spectography: Hayaletlerin İzinde’ başlıklı serginin açılışında yapıldı. Sergide, İsviçreli üç sanatçı Anna Barsaghian, Stefan Kristensen ve Uriel Orlow’un Anadolu’ya yaptıkları geziler esnasında üretilen fotoğraf ve videoları yer alıyor.

Kaçırıldıktan elli yıl sonra, o günlerde gördüğü şiddet sonucu görme yetisini büyük oranda yitiren Gülizar’ın kızına emanet ettiği hatıraları, Aras Yayıncılık tarafından ‘Gülizar’ın Kara Düğünü’ başlığıyla Türkçe olarak yayınlandı. Gülizar’ın hikâyesinin hepimize söyleyecekleri var...

Mustafa Abdülhalik Renda gibi Ermeni Soykırımı’nın yürütülmesinde bilfiil rol almış İttihatçılara Cumhuriyet döneminde muhacirlerin iskânı ve Kürt meselesi gibi konularda önemli görevler verilmesi İttihat ve Terakki’nin toplumsal mühendislik yaklaşımının Cumhuriyet döneminde devletin şiddet, göçe zorlama ve asimilasyon pratiklerinin şekillendirilmesinde etkili olduğunu açıkça göstermekte.

Tarih Vakfı tarafından düzenlenen Perşembe Konuşmaları’nın 5 Mart’taki konuğu Nevzat Onaran oldu. ‘1915’in Şifresi: Emval-i Metruke’ başlıklı bir konuşma yapan Onaran’la, Ermeni Soykırımı’yla başlayan tasfiyeye dayalı ekonomi-politiğin sürekliliğini ve bu sürekliliği sağlayan kanunları konuştuk.

Bu haftayla birlikte Agos’un kuruluşundan beri zaten yapmaya çalıştığımız bir faaliyeti biraz daha çeşitlendirip, farklı diziler, dosyalar halinde sunmaya çalışacağız.

1915 öncesinde 75 haneli bir Ermeni yerleşimi olan Pokr Armıdan (bugün Küçük Armutlu) ile 550 Ermeni, 30 kadar da Türk ailenin yaşadığı Medz Armıdan (bugün Büyük Armutlu) köylerindeki Ermeni varlığı soykırımla birlikte silindi. Mimar Sinan Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde doktorasını sürdüren Öykü Gürpınar, bir yandan Armıdan'ın değişen kaderinin izini sürerken, diğer yandan Armıdan’dan sürülen Bedros’un 1915 ve sonrasındaki serüvenini kendi yazdığı hatırat vasıtasıyla takip ediyor. Gürpınar’la birbirinden kopmak zorunda bırakılan bu iki hikâyenin gelişimini konuştuk.

Yerel ekonomi, esnaf loncaları, yerel kültürel yapılar ve toplumsal sınıflara bakarak kitlelerin siyasete verdiği tepkilerle imparatorluk içinde yaşanan dönüşümleri, yeni yayımlanan ‘Osmanlı’yı Müslümanlaştırmak’ kitabında inceleyen Yard. Doç. Doğan Çetinkaya ile Osmanlı toplumunun arka planına baktık, 1915’e giden yolu konuştuk.