Her yaz olduğu gibi bu yaz da Beyrut’tan Yerevan’a gitmek sadece zenginlerin ya da herhangi bir resmi partinin himayesinde olanların harcı. Uçak biletleri o kadar pahalı ki sıradan bir faninin Ermenistan’a gitmeyi hayal etmesi bile zor. Uydu alıcılardan gelen yayınla ve Burc - Hamud’da bulunan Çermug maden suyuyla idare etmek zorunda.
Armavia hava yollarının Lübnan bürosu yetkili acentesinin Yerevan-Beyrut-Yerevan uçuşunun tarifesini 800 dolara kadar yükselttiğinin herhalde farkındadır. Bu fiyatla Beyrut-New York-Beyrut uçuşunu da satın alabilirsiniz.
Bu kadar yakın olduğu halde henüz bu kadar uzak, Yerevan ve Beyrut mesafesi. Öte yandan bir fikir vermek için Beyrut-İstanbul-Beyrut uçuşunun 150 dolar olduğunu anımsatalım.
İyi de Ermenistan niçin bu kadar elverişsiz. Özellikle de Ortadoğu Ermenilerinin Ermenistan vatandaşlığı elde etmek için bunca telaş yaşadıkları bir sırada. Beyrut, Halep ve Şam konsoloslukları her hafta yüzlerce vatandaşlık başvurusu ile karşılaşıyorlar. Bu müracaatın resmi harcaması 3 dolar gibi cüzi bir miktar. Ancak fiiliyatta belgelerin onaylanması vs. harcamalar bu masrafı 200 dolara kadar yükseltir. Hele birde muameleciye başvurmuşsanız bu rakamı katlamak gerekir. Elçilik veya konsolosluk bu muamelecilere ayrıcalıklarda tanıyor.
Kısacası “Diaspora-Ermenistan endüstrisi” diye tanımlayabileceğimiz bir durum söz konusu.
Tabii ki bir hava yolu ulaşımının olmasını istiyorduk ya da çifte vatandaşlık hakkının tanınmasını. Bütün bunların olması iyi bir şey. Ama iyi şeylerin böylesine şekilci böylesine ayrıcalıklara özgü olması sömürülüyor olmamız duygusuna yol açıyor. Bu da halk için başlı başına bir hayal kırıklığı.
İnsanlar hayal eder, özellikle Diaspora Ermenileri çok hayal eder. Bazen pembe rüyalarda görürler. Günlük sıkıntılarının çaresini güzelim Ermenistan’ın hayali varlığında ararlar. Günün birinde de o hayali gerçekleştirmek için bir bilet alıp Ermenistan’a gitmeye karar veririler. Yaşanmış hikâyedir. Gittikleri acentenin yetkilisi Ermenistan hava yolları yerine Dubai üzerinden giderlerse çok daha karlı çıkacaklarını söyler. Bu ilk hayal kırıklığı o denli şiddetlidir ki geriye kalanlar hakkında konuşmaya değmez.
Bir yandan kulüpler, dernekler, okullar, kiliseler, örgütler vs. vardır, üyelerinin harcamalarını üstlenirler. Gençlerin Ermenistan’a gitmesini, orada kurslara, seminerlere, kongrelere katılmalarını desteklerler. Ancak bu enstrümanlar Ermenistan gerçekliği ile temas etmek için yeterli değildir. Bu şartlarda gidenler genellikle kendi gibileri ile en iyi ihtimalle de Ermenistan’a yerleşmiş kendi gibileriyle temas ederler. Bu durum ilişkilerde bütüncül olmayan bir sonuç yaratır. Burada algılarda karşılıklı olarak sempatik değildir. İstisnaları görmezden gelirsek Diaspora Ermenilerinin ve Ermenistanlıların birbirlerine karşı çok da sıcak olmayışları acı bir gerçekliktir.
Doğal olarak tüm bunları doğrudan uçak biletlerinin çok yüksek olması ile açıklayamayız. Ancak hava yolu şirketi ve resmi makamlar söz konusu ülkenin şartlarını da dikkate almak zorunda olmalılar. Hiç değilse zavallı insanları yasa dışı yerel güçlerle iş birliği yaparak sağmaya çalışmasınlar. Gerçekte uçak biletleri mevzusu koskoca bir olgunun sadece bir yüzüdür. Ermenistan ve Diasporadaki muktedirler birbirlerini ne kadar da sevmeseler anlaşma sıkıntısı çekmiyorlar. Tersine onların anlaşmalarının ve karşılıklı kar ilişkilerinin kurbanı Ermenistanlı veya Diasporalı sıradan insanlar olmakta.
Eğer sınıfsal ayrımlar belirleyici olacaksa, iki tarafında zenginleri, aydınları ve seçkinleri birbirleri ile ilişki kuracak geride kalanlar ön yargı ile baş başa kalacaklarsa Ermenistan-Diaspora ilişkileri hiç de coşku veya mutluluk yaratmayacaktır.