AB Genişleme ve Komşuluk Politikası sorumlusu Štefan Fule’nin Yerevan ziyareti, Ermenistan-AB işbirliği sürecine ivme kazandırdı. Vize kolaylığı ve geri kabul anlaşmaları imzalanırken, ticaret anlaşması için müzakereler bütün hızıyla sürüyor. Ortaklık için ön anlaşmanın Kasım’da imzalanması planlanıyor. Fule, “Ermenistan somut adımlarla niyetinin ciddi olduğunu göstermeli. Demokrasi ve insan hakları konusunda gelişme sağlanmalı” dedi.
LILIT GASPARYAN
lilitgasparyan@agos.com.tr
Türkiye Dışişleri Bakanlığı’nın Ermenistan başsavcısından gelen toprak talebi yorumuna cevaben yaptığı açıklama Ermenistan basınında değerlendirilemeden ülke gündemi farklı bir yöne sürüklendi. Açıklamanın geldiği 12 Temmuz günü ülkede bulunan Avrupa Birliği delegasyonu yetkilisi Traian Hristea yaptığı açıklama ile AB-Ermenistan ilişkilerinin bir ileri safhaya geçerek serbest ticaret anlaşmasına dayanan bir tür ortaklığa evirileceği sinyalini verdi. Anlaşma için önümüzdeki dönemde müzakere aşamasına geçilecek.
Bu açıklamadan iki gün önce Ermenistan’da bulunan AB Genişleme ve Komşuluk Politikası sorumlu komiseri Štefan Fule’nin ülkeyi ziyareti işbirliği sürecine yeni bir ivme kazandırdı. Vize kolaylığı ve geri kabul anlaşmaları imzalanırken, ticaret anlaşması için müzakereler sorunsuz bir şekilde devam ediyor. Ortaklık için ön anlaşmanın Kasım ayında Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta imzalanması planlanıyor. Fule konu ile ilgili, “Olumlu gelişmeler var. Seçimlerden dolayı atılması düşünülen bazı önemli adımların ertelenmişti ancak seçimler geride kaldı ve Ermenistan somut adımlarla niyetinin ciddi olduğunu göstermeli” dedi. Fule’ye göre ülkede iktidarın demokrasi ve insan hakları konularına ilişkin yasaların geliştirilmesi ve uygulama alanına yansıtılması gerekiyor.
Rusya: “AB kaygan zemin”
AB-Ermenistan ilişkileri gündemine paralel olarak uzmanlar gelişmelerin arka planında Rusya’nın konuya ilişkin yaklaşımı tartışılıyor. Rusya’nın Azerbaycan’a silah satıyor olması bu yakınlaşma için tehdit unsuru olarak görülüyor. Bu konu artık Rusya tarafından da açıkça dile getiriliyor Ermenistan eski büyükelçisi Vyaçeslav Kovalenko son dönem mülakatlarından birinde, “Ermenistan Avrupa’ya yakınlaşarak kendisini kaygan bir yolda bulabilir. Eski bir atasözü der ki, cehennemin yolu iyi niyet taşlarıyla döşenmiştir” dedi.
Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ın Avrupa Halk Partisi’nin Doğu Ortaklığı üçüncü zirvesinde yaptığı açıklama bu açıdan önemliydi. Sarkisyan, Doğu Ortaklığı’nın herhangi bir devlete karşı bir tavır olmadığını ve herhangi bir kötü niyet içermediğini, tam tersine bölgesel işbirliği ve ortaklığı geliştirmek adına büyük bir potansiyel içerdiğini söyledi. Cumhurbaşkanı, diğer yandan, Ermenistan’ın Doğu Ortaklığı çerçevesinde sınırların kapalı olması durumuna bir son vermeyi çok önemsediğini, çünkü bu şekilde AB ile ticaretin verimli olamayacağını ifade etti.
Ermenistan dışişleri bakan yardımcısı ve AB-Ermenistan ortaklık anlaşması müzakerelerinden sorumlu yetkili Zohrab Mnatsakanyan ise Rusya’nın Azerbaycan’a yaklaşık 1 milyar dolarlık silah satmasını ve buna karşın Ermenistan’a giden doğalgaza zam yapmasını ülkeyi Avrasya Gümrük Birliği’ne dâhil etmek amacıyla yapılan bir baskı olarak değerlendiriyor.
Ülkedeki yaygın kanaat Rusya-Ermenistan ilişkilerinin stratejik bir birliktelik olduğu, bunun yanında Doğu Ortaklığı’nın farklı bir niteliği olduğu yönünde: Örneğin ülkedeki yoksulluğa yönelik tedbir almak ve demokratik kurumları güçlendirmek gibi…
Ermenistan Parlamentosu’ndaki muhalefet cephesi ise komiser Fule ile yapılan görüşmeler sırasında öncelikle Ermenistan’ın güvenlik sorunlarına dikkat çekti. Ortak nokta ise Dağlık Karabağ meselesinin AB ile girilecek ortaklık anlaşması sürecinde es geçilmemesi gerektiği yönünde.
Ermenistan aynı anda hem Doğu Ortaklığı yönünde ilerleyip AB ile serbest ticaret anlaşması yapma hem de Avrasya Gümrük Birliği’ne dâhil olma imkânına sahip değil. Önünde iki seçenek bulunan ülkenin son dönemde giderek daha fazla AB tarafına yaklaştığı söylenebilir.
