Ermeni Soykırımı’nın ilk elden tanıklıklarının yer aldığı ‘Mavi Kitap’, dört yıl sonra yeniden TBMM’ye gönderildi. İnsan Hakları Derneği’nin İstanbul bürosunda (İHD) tarihçi Ara Sarafian ve yayıncı Ragıp Zarakolu’nun bugün yaptığı basın açıklamasından sonra kitap, Beyoğlu’ndaki Galatasaray PTT şubesinden TBMM Başkanı Cemil Çiçek ve milletvekillerine iletilmek üzere postaya verildi.
EMRE ERTANİ Ara Sarafian ve Ragıp Zarakolu
emreertani@agos.com.tr
Ermeni Soykırımı’nın ilk elden tanıklıklarını bir araya getiren Mavi Kitap’ın Türkçe çevirisi dört yıl önce Ankara İHD’de bir toplantıyla duyurulmuş ve kitap milletvekillerine de gönderilmişti. Kitaplar, CHP Milletvekili Şükrü Elekdağ’ın, dönemin Meclis Başkanı Köksal Toptan’dan ‘ricası’yla Meclis’ten içeri sokulmamış, Toptan, kargo şirketine “Kitapları getirmeyin” talimatı vermişti.
Basın toplantısında kitabın daha önce milletvekillerine iletilmesine izin verilmediğini hatırlatarak başlayan Ragıp Zarakolu, “Okul çocukları gibi milletvekillerinin de ‘zararlı neşriyat’lardan uzak tutulduğunu gördük. Kitabın Meslis’e alınmaması hem akademik özgürlük hem de iletişim özgürlüğü açısından parlamentoda bile ne kadar ciddi sorunlar olduğunun bir örneğidir.
Dört yıl önce bu kitap yerine ulaştırılamadı, bugün tekrar göndereceğiz ve işe Meclis Başkanı Cemil Çiçek ve TBMM İnsan Hakları Komisyonu üyesi Ertuğrul Kürkçü’ye göndererek başlayacağız” dedi.
Londra merkezli Gomidas Enstitüsü Direktörü Ara Sarafian ise, konuşmasına Mavi Kitap’ın ne olduğunu anlatarak başladı. 1916 yılında Britanya Parlamentosu tarafından Ermenilerin maruz kaldığı katliamın ‘Mavi Kitap’ adıyla yayımlayarak belgelendiğini dile getiren Sarafian, 1980’li yıllarda TBMM’nin Ermeni Soykırımı’nı inkâr etmek için yeniden çalışmaya başladığında ilk hedef aldığı kaynağın da ‘Mavi Kitap’ olduğunu vurguladı.
Sarafian şöyle konuştu: “Mim Kemal Öke, Şinasi Orel, Kamuran Gürün gibi isimlerin iddiası Mavi Kitap’ın düzmece tanıklıklardan oluştuğu, Osmanlı’ya karşı yazılmış bir kitap olduğuydu. O zamanlar henüz ben bir öğrenciydim ve bu bahsettiğim kişilerin kitaplarını okudum, tam olarak ne söylemek istediklerini anlamaya çalıştım. İngiliz ve ABD arşivlerinde çalıştıktan sonra ‘Mavi Kitap’a yöneltilen iddiaların yanlış olduğunu gördüm. Los Angeles Üniversitesi’nden yaptığım arşiv çalışması sonrasında bununla ilgili bir sunum yaptım. 1988’de bu sunumun daha geniş hali ‘Hatırlama ve İnkâr’ adıyla yayımlandı.”
Sarafian: ‘TBMM’nin sessizliği de inkârın bir parçasıdır’
Akademik bir çalışma yaparak ‘Mavi Kitap’taki bilgileri tek tek incelediğini kaydeden Sarafian, kitabın düzmece olduğuna dair iddialara karşı argümanlar geliştirdiğine dikkat çekti: “2000 yılında Gomidas Enstitüsü, ‘Mavi Kitap’ta yer alan tanıklıkların referanslarını belirten versiyonunu yeniden yayımladı. Kitabın gerçek tanıklıklardan oluştuğu böylece kanıtlanmış oldu. 2005’te TBMM; Britanya Parlamentosu’na ‘Mavi Kitap’ın düzmece tanıklıklardan oluşan bir kitap olduğunu belirterek Ermeni Soykırımı’na da kanıt olarak sunulduğu için kendilerinden özür dilenmesini talep etti ve kitabı geri çekmelerini istedi. Benim için tüm bu süreci görmek çok garip oldu, Türkiye’nin resmi görüşü tamamen yanlıştı.”
TBMM’nin özür talebi üzerine farklı partilerden 33 Britanyalı parlamenterin ‘Mavi Kitap’ üzerine detaylı bir çalışma yaptığına ve bunu anlatmak, tartışmak için Türkiyeli milletvekillerine görüşme teklif ettiğine vurgu yapan Sarafian şöyle devam etti: “Londra’dan Ankara’ya gönderilen mektubun yanıtsız kalması üzerine Britanyalı parlamenterler görüşme tekliflerini yinelediler. 2009’da benim yazmış olduğum inceleme Türkçe olarak basıldı ve Ankara’daki tanıtım toplantısına Türkiyeli milletvekilleri de davet edildi. Hiçbir milletvekili tanıtım toplantısına katılmadı ve kitapların da milletvekillerine ulaştırılmasına TBMM engel oldu.
Tüm bu süreç Ermeni Soykırımı konusunda resmi bakış açısının değişmediğini bir kere daha göstermiş oldu. Bu durumda inkâr 550 milletvekili ve onların danışmanları tarafından da onaylanmıştır. Britanyalı parlamenterlerin davetine icabet edilmemesi, Türkiyeli milletvekillerinin iddialarının arkasında duracak veya özür dileme cesaretini gösterememelerinden kaynaklanıyor. TBMM’nin sessizliği de inkârın bir parçasıdır. Ermeni Soykırımı konusu bahsedildiği gibi karmaşık bir değil, bu kitabın amacı da söz konusu inkârcılığı teşhir etmektir.'
