Hüzün mevsimi olarak da tanımlanan sonbaharda yaşanan bu depresyonun geçici olduğunu bilmek ve ona göre yaşamak gerekiyor.
LORA BAYTAR
lora@agos.com.tr
Mevsimler değişirken değişen ruh halimiz yaşamımızı etkileyen en önemli unsurlardan biri. Bugünlerde yataktan çıkmadan bütün gün evde zaman geçirme isteği pek çoğumuzu sarıyor değil mi? Karamsar ruh halimizin, yorgunluk hissinin ve enerjisizliğimizin sebebi ise sonbahar kaynaklı depresyon. İş yerinde yaşanan pek çok sorunun kaynağı da aynı. Bu depresyon türü, doğanın kışa evrildiği sonbaharda, güneşin parlak ışıklarının altından kapalı ve havasız mekânlara geçişle başlıyor.
Hüzün mevsimi olarak da tanımlanan sonbaharda yaşanan bu depresyonun geçici olduğunu bilmek ve ona göre yaşamak gerekiyor. Konuyla ilgili görüşlerini aldığımız uzman klinik psikolog İrem Fırat, depresyondan kurtulmak için gerektiğinde uzman desteği alınması gerektiğini söylüyor.
Depresyon kriterleri
Fırat, her mutsuzluk döneminin depresyon olmadığını hatırlatırken; depresyon tanısını belirleyen kriterleri şöyle sıralıyor: “Yoğun ve sürekli bir üzüntü halinden söz etmemiz gerekir. Kişi daha önceden zevk aldığı şeylerden zevk alamamaya başlayabilir; hayata olan ilgisi azalır. Uykusuzluk ya da aşırı uyuma ihtiyacı, yorgunluk, enerji kaybı, hareketlerde yavaşlama, iştah azalması ya da artması, dikkatini yoğunlaştırma ve konsantre olmada zorluklar, karar vermede güçlük, kişinin kendini değersiz görmesi, suçluluk hisleri, umutsuzluk, yineleyici ölüm ve intihar düşünceleri ya da intihar girişimi gibi belirtiler de göze çarpar.”
Doğadaki değişikliklerin sinir sistemimizi, hormonlarımızı ve beyin kimyamızı etkileyebildiğini hatırlatan Fırat, “Yaz döneminde yaşanan rahatlık, sonbaharda okulların açılması, işlerin yoğunlaşması, masrafların artması ile beraber yerini yeni sorumluluklara ve sorunlara bırakıyor. Bu da kişide mutsuzluk, iç sıkıntısı, enerji kaybı ya da keyif düzeyinde azalmaya neden olabiliyor” diyor.
Mevsimsel depresyonunun süresi ve şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebiliyor. Bazılarında hafif olarak birkaç gün sürerken, bazılarında bu süre iki haftayı bulabiliyor. Fırat, mevsimsel depresif durumun iki haftadan uzun sürmeyeceğini söylüyor: “İki hafta geçtiği halde kişi sosyal ve günlük yaşantısındaki işlevselliğini kazanamamışsa, ruhsal çökkünlüğü, fiziksel ve duygusal yakınmaları devam ediyorsa, bu durumda major depresif bozukluktan söz edilebilir. Bu nedenle mutlaka bir uzman desteğine başvurulmalıdır.”
Öğrenilmesi gerekenler
İnsanların sürekli kapalı ortamlarda kalması, yoğun iş temposu, karşılaşılan problemleri çözmede yaşanılan zorluklar, yaşamdaki ani değişiklikler, boşanma, kayıplar, çatışma ve huzursuzluklar, hamilelik süreci, doğum gibi pek çok durum kişinin depresyon yaşamasına neden olabiliyor. Depresyon yaşayan kişinin öncelikle uykularını düzenlemeye çalışması gerektiğini söyleyen Fırat,
“*Kişinin yataktan çıkmak istemediği durumlarda bile kendini uyandırmak için çaba sarf etmesi işleri kolaylaştırır.
*Kişi mümkün olduğunca açık havada bulunmalı, iyi enerji alabileceği kişilerle beraber olmaya çalışmalı,
*Daha önceden yapmaktan zevk aldığı aktiviteleri yeniden planlamalı
*Farklı ilgi alanları seçmeye çalışmalı,
*Hafif egzersizlerle yürüyüşler yapmalı, sportif faaliyetlerini arttırmaya çalışmalı
*Yaptığı planlara uyum gösterebilmek için kendini motive etmelidir.
