Sevan Haddeler: Bağış yazılımında hiçbir sorun yok

İtimat Büro’nun eleştiriler üzerine 14 Şubat 2024’te kendini feshetmesinin ardından Ermeni Vakıflar Birliği (ERVAB), cenazelerde yeni bağış sistemi üzerine toplantılar düzenlemeye başladı. 2022’de yapılan vakıf seçimlerinde kullanılan elektronik seçim sistemini hazırlayan Sevan Haddeler’e, bağışların kolay takip edilebilmesi için bir yazılım hazırlama talimatı verildi. ‘Nvera’ adı verilen yazılım hazırlandı ancak henüz hayata geçmedi. Haddeler ile ‘Nvera’ isimli yazılımın ayrıntılarını ve neden yazılımın bir türlü hayata geçirilmediğini konuştuk.

İtimat Büro’nun  kendini feshetmesinin üzerinden bir yıl geçti. Özel bir şirket olan İtimat Büro’nun kapanmasının ardından ERVAB Mali Komisyon’a yeni bir sistem inşa edilmesi görevi verildi. Bu konuyla alakalı siz de bir yazılım hazırladınız. Ancak yazılımın hazır olmadığına ilişkin söylentiler ortaya atıldı. Siz, geçtiğimiz hafta bunu yalanladınız. ‘Nvera’ adını verdiğiniz bağış sistemi nedir?

Yazılımın üç ayağı var. Birincisi yazılımın kendisi, diğeri vakıflara verilecek eğitim; ‘Nvera’ operatörünü kullanacak olan kişilere basit bir eğitim verilecek. Bir de tüzel kişiliklerden yapılacak başvuru üzerine maliyetin yüklenmesi. Bu ne demek oluyor, termal yazıcılar alınacak. Bu yazıcıların maliyetini kim üstlenip alacak? İkincisi de kurumsal bir kimlikle SMS paketinin alınması. Bu maliyetleri aslında ben de üstlenebilirim ama üstlendikten sonra da bu servis haline gelecekse de bunun servisini benim vermem gerekecek. Bunu da yapmak istemiyorum, çünkü etik bulmuyorum. Denetim yapan yerin bu maliyetleri üstlenmesi en doğrusu. Yedikule Surp Pırgiç Hastanesi Vakfı en zengin vakfımız. Bu olursa çok sevinirim ama bu bütçe meselesi. Bütçeleri yormadan halledilecek ya da bir vakıf ‘Ben maliyetleri üstlenirim’ diyecek. Bu maliyetlerin içerisinde bir de sunucu maliyeti var. Bu başvuruyu bir firma üzerinden yapıyoruz, çünkü kendiniz gidip ‘Bu SMS paketini alıp yaparım’ diyemiyorsunuz. Size bir kullanıcı tanımlıyorlar ve vergi levhası istiyorlar. Bazen de vergi borcu var ya da yok yazısı da isteyebiliyorlar. Bu tarz şeyler beni aşıyor. Firma olarak bunları ben verebilirim ama sonuçta bu benim cebimden çıkacak. Bunun usulüne göre yapılması lazım. Bunun dışında yazılımda hiçbir problem yok, hepsi hazır. Zaten ben geçen yıl ERVAB’a sunduğumda da hazırdı. ERVAB Mali Komisyon’a yaptığım sunumda ufak tefek değişiklikler istendi, onları da hallettim. 

Toplantıda yazılımla ilgili nelerin değiştirilmesini istediler? ERVAB’da yaptığınız sunum içerisinde neler vardı?

Sunumda biz, kredi kartıyla ve nakitle ödeme alma gibi şeyler yapmıştık. Fakat vakıflar, kredi kartı ile bağış alamayacaklarını söylediler. Fakat Türk Hava Kurumu, Türk Eğitim Kurumu gibi kurumlar kredi kartıyla bağış alabiliyor. Ancak bu bahsettiğim kurumlar devletin desteklediği dernek ve vakıflar. Bizde ise ‘ama’ devreye giriyor. Vakıflarımızı riske atmamak için ‘Kredi kartıyla bağış almayalım’ dedik ve fiziksel olarak yapılan bağışı güvence altına alalım istedik. Zaten kredi kartıyla ödeyebilen IBAN (Uluslararası Banka Hesap Numarası) ile yapar, bu en sağlıklısı. ‘Nvera’yı biz fiziksel olarak yapılan bağışı güvence altına almak üzerine hazırladık. Amaç buydu. Şu anda cenaze için hazırlandı. Yazılımı farklı bir bağış toplama etkinliğinde kullanılabilmesi için de geliştirebiliyoruz. Bu işi sadece cenazelerde yapılacak bağışlar için yaptık. 

Vakıflardan nasıl geri dönüş aldınız?

Hepsi çok beğendi. Bu sistemin nasıl işleneceği ve bürokrasi tarafının ne şekilde çözüleceğine ilişkin soru işaretleri vardı. Bu sorular bir yıl önce, 26 Şubat 2024’te soruldu. Benim görevim yazılımı hazırlamak, iş ve içtihat vakıflara ait. Bürokrasi tarafının daha sonra halledileceği söylendi. Vakıflar Genel Müdürlüğü ile bu konu üzerine görüşmeler yapılıyordu. İtimat Büro ile ilgili  iddialar ortaya çıkınca ‘Nvera’ sistemi ne yazık ki ikinci planda kaldı. Bir türlü yazılım hayata geçmedi. Vakıfların çoğunluğu bu sistemin uygulanmasını istiyor. 

‘Nvera’ sistemi hayata geçti diyelim. Bir kişi cenazeye gitti ve toplumun herhangi bir kurumuna bağışta bulundu. Yazılım nasıl çalışıyor?

Siz bir cenaze törenine gittiniz ve bağış yapmak istiyorsunuz. İsminizi ve soy isminizi verdikten sonra güvenlik için cep telefonu numarası isteniyor. ‘Nvera’ operatörü bu bilgiyi istiyor çünkü denetime açık olması için size SMS gönderilecek. Gittiğiniz cenazede bağışta bulunduğunuz meblağ ile bağış yaptığınız kurumu orada belirtiyor. Tutarı sisteme giriyor ve dekontu size veriyor. Bu dekontu kaybettiğinizde, size SMS ile dekontun elektronik halini de gönderiyoruz. O bağlantıda yaptığınız bağışın bilgileri yer alıyor. Bu çok önemli, geriye dönük herhangi bir problem olursa o bağlantıya basıp tekrar görebiliyorsunuz. Böylelikle yapılan bağışlar yazılım sayesinde arşivlenmiş olacak. Yıllar geçse de buna erişebilirsiniz. Bir diğer nokta da şu, gittiğiniz cenazede acınızı yaşıyorsunuz ve yaptığınız bağışın bilgisine bakmadınız. Ben de art niyetli bir operatörüm ve yaptığınız bağışın tutarını sonradan değiştirdim. Değişiklik esnasında operatörün karşısına bir ekran çıkıyor. Yazılım, operatöre ’Neden bu değişikliği yapıyorsun’ diye soruyor. İsim veya soy isimle alakalı bir hata yapıldı, bu olabilir; fakat tutarı değiştirmeye çalıştığınızda ekranda beliren o nedeni alıp SMS’in içine yerleştiriyor ve bağış yapan kişiye yolluyoruz. O mesaj sonrası hemen şikayet hattına başvurabileceksiniz. Eğer isim veya soy isimde değişiklik yapıldıysa, dekonta girip kontrol edebilir. Bağış tutarıyla ilgili yapılacak bir değişilik, hemen mesaj ile bildiriliyor. Sistem kimlik numarası almıyor. Yazılım bazı konularda esnek. İsimle alakalı bir hata varsa bu güncellenebilir. Ancak sistemde yapılan bağışı değiştirmeye çalışırsa hemen geri bildirim yapılıyor. Amaç sistem ile bağışçıyı sürekli bilgilendirmek.

Veri güvenliği nasıl sağlanacak? 

Telefon numarası şifreleniyor. Bunu ele geçirmek çok zor. Numarayı ele geçirmesi için şifrenin kırılması gerekiyor. Bu şifreler farklı sunucularda saklanmış olacak. Telefon numaraları saklanacak çünkü bir yasal durum oluştuğunda geri dönüp bağışçıya ulaşılabilsin. ‘Nvera’nın önünde yasal mevzuat açısından herhangi bir sıkıntı yok. KVKK (Kişisel Verileri Koruma Kurumu) aramıyor ama bilgileri kesinlikle koruma ve şikayet almama şartı aranıyor. ‘Kvera’ (Elektronik Seçim Sistemi’ yazılımında da KVKK şartı aranmadı ama bilgilerin sızmaması gerekiyordu. Bu bilgiler halen yüksek güvenlikli sunucularda saklanıyor. 

Bağışların denetimi nasıl olacak ve kim yapacak? İtimat Büro’nun faal olduğu dönemden ne gibi bir farkı olacak?

Bağış takibi çok kolay olacak. ERVAB bir kere her türlü konuda denetimcidir. Komisyonlar kurar ve bilgileri vakıflar ERVAB’a verir. Asıl istediğimiz denetimi Hastane Vakfı’nın üstlenmesi. ‘Nvera’da üç boyutlu bir mekanizma var. Halk tarafının dışında vakıflar, her cenazede kendine gelecek ya da kendi üzerinden gidecek bağışı anlık olarak takip edebilecek. Üçüncü kısım ise denetleyecek olan kurum, bütün vakıflara yapılan bağış trafiğini görebilecek. Dağıtımı da denetleyici kurum yapacak. Yazılımın uygulanmasının ardından vakıfların mali tablolarında cenaze bağışları tahmini bir rakam olmayacak. Çünkü sistem, bağışla alakalı manipülasyon yapılmasını müsaade etmiyor. Yazılımın hata payı yok, burada iş yöneticilerin güvenilirliğine kalıyor. Birbirimize güvenmemiz lazım, vakıf yöneticilerinin art niyetli olmaması lazım. Güvenilirlik açısından bir platformun olması elzem.