Hrant Dink Ödül Töreni'nde Türkiye’de ve dünyanın dört bir yanında, yaptıklarıyla insanlığa ‘ışık’ tutanların hatırlandığı, umut veren insanların ve toplulukların selamlandığı videoyla 2024 yılının ‘Işıklar’ı takdim edildi. Bu yılın ‘Işıklar’ı arasında, Ürdün’den Yunanistan’a, Bangladeş’ten İsviçre’ye, İran’dan Latin Amerika’ya kadın hakları, ırkçılıkla ve cinsiyetçilikle, ekonomik adaletsizlikle ve yoksullukla mücadele, ekolojik hak savunuculuğu, hayvan hakları gibi pek çok başlıkta yaptıklarıyla ilham olan kişiler ve girişimler yer aldı.
2024'ün "Işıklar"ı şöyle:
Ürdün'de kadınlardan oluşan bir girişim, yürüttükleri geri dönüşüm faaliyetleriyle hem ekonomik bağımsızlıklarını artırmayı hem de çevreyi korumayı hedefliyor. Kadın hakları ihlallerinin yaygın olduğu ülkede girişim, toplumsal değişim için mücadele ediyor ve ekolojik farkındalığı güçlendiriyor. Yaşadıkları çevreyi dönüştürürken pek çok zorlukla karşılaşmalarına rağmen, faaliyetlerini ısrarla sürdürüyorlar.
Türkiye’de gençlerin akademik, kültürel ve sosyal gelişimlerine alan açan “Talebeyiz Biz” Derneği, gençlerin kültür-sanata eşit erişimi ve aktif katılımı için benzersiz fırsatlar yaratıyor. Eğitim, sanat ve bilim alanlarında yürüttükleri çeşitli etkinlikler sayesinde gençleri hak savunuculuğuna teşvik ediyor. Yaratıcı projelerle kendilerini ifade etmelerine alan açıyor.
Yunanistan’da parlamentonun özel üniversitelerin açılmasına izin veren yasayı onaylamasının ardından on binlerce öğrenci, üniversite reformlarını eleştiren protestolar yaptı. Polis engellerine ve şiddetine rağmen eylemlerine devam etti. Öğrenciler ve eğitimciler, bu değişikliklerin eğitime eşit erişimi engelleyeceğini ve eğitimin ticarileşmesine yol açacağını savundu.
Türkiye’de Agrobay Seracılık'ta kötü ve güvensiz çalışma koşullarına karşı haklarını korumak için Tarım-Sen'e üye olan işçiler işten çıkarıldı. İşçiler, çalışma koşulları ve hak ihlallerine dikkat çekmek için İzmir'den Ankara'ya yürüyüş yaptı. Anayasal haklarının çiğnendiğini savunan işçilerin aylar süren hak mücadeleleri devam ediyor.
Kenya’da kamu borcunun yükünü ek vergilerle halka yükleyen finans tasarısının açıklanmasından sonra çeşitli şehirlerde gençlerin öncülüğünde kitlesel eylemler oldu. Tasarının ekonomiyi zorlayacağını ve geçim sıkıntısı çeken halkın yaşam maliyetini artıracağını savunan protestocuların mücadelesi sonucu tasarı geri çekildi.
Türkiye’de Antakyalı Ortodoks topluluklarının unutulmuş geleneklerini, dilini ve tarihini canlandırmak için kurulan Nehna, Antakya’nın tarihini ve kültürünü yaşatmak için çalışmalar yürütüyor. 6 Şubat depreminin ardından mutfaklar kurdu, yemek kültürünü canlı tutacak belgelemeler yaptı. Kentin dijital hafıza haritalarını oluşturarak, Antakya’nın çokkültürlü yapısını koruma faaliyetlerini bölgede yaşayan halkla dayanışma içinde sürdürüyor.
İsviçre’de KlimaSeniorinnen adlı bir grup kadın, ileri yaşta bireylerin iklim değişikliğinden olumsuz etkinlendiklerine dikkat çekerek hükümetin yetersiz iklim politikalarına meydan okudular ve yaşam haklarını savundular. Küresel ısınma sınırlarını gözeterek karbon emisyon azaltımı talebiyle dava açtılar. Mahkeme İsviçre’nin görevlerini yerine getirmediği ve iklim hedeflerinin bilime dayalı olarak belirlenmesi gerektiği sonucuna vardı. İlk kez, iklim eylemi insan haklarıyla bağlantılı olarak ele alındı ve bu kazanım, gelecekteki iklim hukuku uygulamaları için dönüm noktası oldu.
Avustralya’da kadına yönelik şiddetin ve kadın cinayetlerinin artmasıyla birlikte ulusal acil durum ilan edilmesi ve daha katı yasaların uygulanması talebiyle ülke genelinde kitlesel eylemler yapıldı. Eylemlerde kadınların güvenliğinin tartışılması yerine erkek şiddetiyle mücadele edilmesinin gerekliliğinin altı çizildi.
Türkiye’de Sosyal Oyun ve Sokak Sanatları Topluluğu, savaş, salgın ve felaketlerden sonra dezavantajlı gruplarla bir araya gelerek oyunlar ve sanatsal etkinlikler aracılığıyla dayanışmayı çoğaltıyor. Yaratıcılığı ve bir arada güçlenmeyi teşvik eden çalışmalarıyla, sanatsal araçları özgün şekilde kullanıyor.
Birleşik Krallıkta, mültecilere ve etnik azınlıklara yönelik bir dizi aşırı sağcı ayaklanmaya tepki olarak faşizme karşı protestolar yapıldı. Farklı şehirlerde toplanan göstericiler, pankartlarında hedef gösterilen topluluklarla dayanışma mesajları paylaştı. Protestocular, ırkçılığı ve tehditleri kınayarak kapsayıcılık çağrısında bulundular.
Türkiye ve Yunanistan’da kıyıların özelleştirilmesi ya da devredilmesine dair ortak bir ses yükseliyor. Türkiye’de Egede ve Adalarda kıyıların özel kullanıma devredilmesine karşı yerel halk “Kıyılar hepimizin” sözleriyle protestolarına devam ederken, Yunanistan’da “Havlu Hareketi”, sahillerin en az %50'sinin halka açık kalmasını talep ediyor ve yasaların uygulanmasını sağlamak için eylemler yapıyor.
İran’da Mahsa Jina Amini'nin ahlak polisi tarafından alındığı gözaltında ölümü, kadınlara yönelik sistematik baskının sembolü olarak kitlesel protestoları başlattı. İnfaz dahil olmak üzere, ağır cezalara rağmen, insan hakları aktivistleri, sanatçılar, avukatlar ve öğrencilerin bulunduğu gruplar kadın hakları, ifade özgürlüğü ve köklü değişim taleplerini dile getirmeye devam ediyor.
Latin Amerika'da kürtaj hakkı mücadelesi kapsamında kadınlar, Uluslararası Güvenli Kürtaj Günü'nde sokakları yeşile boyadı. Meksika'da, Yüksek Mahkeme'nin kürtajı suç olmaktan çıkarmasını kutlayan eylemler düzenlenirken, Arjantin'de cumhurbaşkanı seçilen Javier Milei'nin kürtaj karşıtı tutumu geniş kitlelerce protesto edildi. Eylemler, kürtajın yanı sıra toplumsal cinsiyet temelli şiddet ve LGBTQ+ topluluklarına yönelik hak ihlallerine de dikkat çekti.
Bangladeş'te, kamu işleri kotasına karşı başlayan öğrenci protestoları, Başbakan'ın istifasına yol açan geniş çaplı bir ayaklanmaya dönüştü. Öğrencilerin başlattığı, uzun yıllardır yoksullukla mücadele eden kesimlerin de katıldığı eylemler tarihsel bir yönetim değişikliğinin önünü açtı.
Türkiye’de sokak köpeklerinin uyutulmasına dair yasa tasarısının gündeme gelmesinden sonra hayvan hakları savunucuları birçok ilde eş zamanlı protestolar yaptı. Hayvan hakları örgütlerinin yürüttüğü kampanyalar, veterinerlerin tasarı karşıtı açıklamaları ve kişisel kampanyalarla kitlesel bir dayanışma örneği doğdu. Tüm canlıların hak ettiği saygıyı gördüğü, yaşam hakkının gözetildiği bir gelecek için mücadele devam ediyor.
İsrail ve Filistin’de şiddet karşıtı faaliyetler yürüten kurumlar ve bir arada yaşam için ısrar edenler, soykırıma karşı protestolar düzenliyor, insani krizi görünür kılmak için risk alıyor, yaşam hakkı ve insan hakları için yılmadan mücadele ediyor. Süregelen şiddet politikalarına karşı ısrarla bir arada yaşamanın yollarını arayan tüm cesur hak savunucularını selamlıyoruz.
