1 Ocak 2024’ten itibaren, hamileliğini sonlandırmak isteyen herkesin, ‘gizli koşullar altında, bu amaç için özel olarak ayrılmış bir doktor muayene odasında’ bir kadın doğum uzmanı, psikolog ve sosyal hizmet görevlisine danışması gerekecek.
Gürcistan Sağlık Bakanlığı, kadınların kürtaj yaptırmak için gereken prosedürü karmaşık hale getirdi. Hak savunucularına göre kadınları, işlem öncesi bir psikolog ve sosyal hizmet uzmanıyla zorunlu danışmanlığa tâbi tutmak kürtaja erişime engel oluşturmayı amaçlıyor.
Değişiklikleri duyuran karar, 27 Ekim’de yayınlandı.
Beş günlük ‘bekleme süresi’
Oc-Media’dan Tata Shoshiashvili’nin haberine göre, bu yeni karar halihazırda uygulanan kürtaj öncesi beş günlük bir ‘bekleme süresine’ uyma zorunluluğuna ek olarak getiriliyor. Yeni mevzuat, bekleme süresinin ihlal edilmesinin bir doktorun çalışma hakkını tehdit ettiğini de ekliyor.
Hem uluslararası hem de yerel kadın hakları örgütleri, Sağlık Bakanlığı’nın değişiklikleri uygulamaya koymadan önce kendilerine danışmadığını belirtti. Gürcü kadın hakları örgütü Sapari’nin başkanı Baia Pataraia, OC Media’ya yaptığı açıklamada bakanlığın kimseye danışmadığını söyledi ve değişikliklerin neden yapıldığının net olmadığını belirtti. Pataraia ayrıca, yeni prosedürlerden kaynaklanan ek maliyetlerin nasıl finanse edileceğinin de belirsiz olduğunu ifade etti.
Tehlikeli yasadışı kürtaja yol açacak
Kürtajın günümüzde Gürcistan’da özel olarak finanse edilmesi gerekiyor çünkü kürtaj, devlet sağlık hizmeti kapsamında sağlanmıyor. Pataraia, kürtajın pek çok Gürcistanlı kadın için zaten karşılanamaz olduğunu belirterek, bu yeni uygulamanın kadınları ‘tehlikeli’ yasadışı kürtaja yönelteceğini belirtti: “Eğer daha pahalı hale gelirse, insanlar bunu karşılamakta da daha da zorlanacak ve kürtaj merdiven altına inecek.”
Pataraia, bunun yerine istenmeyen gebeliklerin önlenmesi ve böylece kürtaj ihtiyacının önüne geçilmesi için önlem alınması gerektiğini vurguladı: “Devlet kürtajı azaltmak istiyorsa doğum kontrol yöntemlerine ve bilgiye erişimi artırmalı. En büyük sorun olan üreme sağlığı ve doğum kontrolü konusunda eğitim sisteminde hiçbir şey öğretilmiyor. Doğum kontrolü son derece pahalı; kimse hiçbir şeyi finanse etmiyor, bu yüzden kürtaj sayısı yüksek.”
Gürcistan Ulusal İstatistik Servisi’ne göre 2022 yılında Gürcistan’da resmî olarak 16 bin 600 kadın kürtaj yaptırdı. Gürcistan’da toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin BM Kadınları 2021 raporu, Gürcistan’da ‘modern doğum kontrol yöntemleri’ kullanımının düşük olduğunu ve aile planlaması yöntemlerine yönelik karşılanmamış önemli bir ihtiyacın bulunduğunu belirtiyor. Kadınların güvenli kürtaja erişim konusunda hâlâ birtakım engellerle karşı karşıya olduğu aktarılıyor.
Kürtaja erişimde ek bir engel
Önceki mevzuatta olduğu gibi hamileliğin 12. haftasına kadar tıbbi olmayan nedenlerle kürtaj yapılabiliyor. Hamileliğin 12. haftasından sonra kürtaj ancak kararnamede belirtilen tıbbi nedenlerle yapılabilir. Hamileliğin devamının kararnamede yer almayan bir nedenle kadının hayatını tehdit edecek olması halinde konu bir komisyon tarafından değerlendirilecek.
Mevzuat, kürtaj yaptırmak isteyenlerle görüşen sosyal hizmet uzmanlarının ve psikologların ne gibi yükümlülüklere sahip olacağını belirtmiyor, bu da bazıları arasında amaçlarının veya konumlarının ne olacağı konusunda soru işaretlerine yol açıyor.
Pataraia, olumlu bir senaryoda sosyal hizmet uzmanının işlevinin, zorla kürtaj gibi kürtajın en iyi seçenek olmadığı durumlarda kadınları desteklemek olabileceğini belirtti. Ancak sosyal hizmet uzmanlarının, Gürcistan’daki ‘büyük sosyal hizmet uzmanı eksikliği’ nedeniyle baskı veya cinsiyete dayalı şiddete maruz kalan kadınları tespit etme ve destekleme konusunda zaten zorluk çektiğini de sözlerine ekledi.
Pataraia, değişikliğin sorunları çözmeyeceğini ve neden böyle değişiklik yapıldığının belli olmadığını dile getirdi ve “Dolayısıyla, bunun kadınların bu hizmeti almasını engelleyen ek bir unsur olduğundan şüphelenmek için nedenlerimiz var” dedi.
Gürcistan’da %67 kürtaj karşıtlığı
OC Media’nın sorularına yanıt olarak Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu’nun (UNFPA) Gürcistan ofisi, kendi ofislerinin sürece dahil olmadığını belirtti. Ofis, güncel mevzuatı gönderdikleri ilgili uzman grup ve kuruluşların değişiklikleri değerlendirmesinin ardından resmî pozisyonunun açıklanacağını belirtti.
Gürcistan’da halkın kürtaja yönelik tutumu hakkında çok az veri mevcut olsa da, 2017 CRRC anketinde yanıt verenlerin %67’si kürtajın hiçbir zaman haklı gösterilemeyeceğini ifade etti. Ayrıca, Gürcistan Ombudsmanı Ofisi tarafından kadınların cinsel sağlık ve üreme sağlığı hakları üzerine 2019 yılında yapılan bir araştırma, birçok doktor ve kliniğin, çalışanlarının dinî inançları nedeniyle kürtaj hizmeti vermeyi reddettiğini ortaya çıkardı.
