Geçen hafta sonu Afrika’nın dört bir yanını seçim heyecanı sardı. Kıtanın en küçük ülkesi Gambiya 17 yıl önce darbeyle başa gelen Yahya Jammeh’i, Mağrip ülkesi Fas çok düşük katılımlı seçimde ülkeyi hâlihazırda yöneten AKP’yi tekrar seçerken, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ndeki seçimlere şiddet bulaştı.
Sevag Beşiktaşllıyan
besiktasliyan@agos.com.tr
Bölgede esen demokrasi rüzgârı böylesine tersine eserken, seçimler silsilesinde gözler yaklaşık 60 yıldır ilk defa “özgürce” seçimlere giden Mısır’ın üzerinde.
Mısır’daki seçim maratonu alışmışın dışında gerçekleşecek. 28-29 Kasım’da başlayan bu uzun maraton, Mart ayında tamamlanacak. Bu haftanın başında Kafr el-Şeyh, Kahire ve Dimyat bölgelerinde ve yurtdışı temsilciliklerinde gerçekleşen Yasama Meclisi seçimleri, 14-15 Aralık’ta Şarkiye ve Menufya bölgelerinde devam edecek ve 3-4 Ocak’ta Dekahliya, Kaliubliye ve Garbiye bölgeleriyle tamamlanacak. Aynı süreç, 29 Ocak’ta bu kez Şûra Meclisi seçimleri için başlayacak ve 4 Mart’ta bu uzun süreç sona erecek. Henüz kesinleşmemiş olsa da, Mart ayı içinde, Mısır, 2005 Seçimi’nden sonra tarihinde ikinci kez Devlet Başkanlığı Seçimleri için tekrar sandık başına gidecek.
Askeri Konsey’e 10 kontenjan
Beş yıl boyunca görev yapacak olan Yasama Meclisi, 508 milletvekilinden oluşacak. 498 sandalye halkoyuyla belirlenirken, 10 kontenjan halen ülkeyi yöneten Yüksek Askeri Konsey’e ayrılmış durumda. Geçtiğimiz ay, devrim sonrası ilk seçimini gerçekleştiren Tunus’ta olduğu gibi Mısır’da da ikili seçim sistemi uygulanıyor. 332 milletvekili parti listelerinden seçilirken, bağımsız adaylara da 166 kontenjan ayrıldı. Yaklaşık 6.700 adayın yarıştığı seçimlerde, bir de meslek kotası uygulanıyor. Meclislerin yarısı işçi veya çiftçi, diğer yarısı ise serbest meslek grubundan olmak zorunda. Mısır’daki seçimlerin ilginç bir uygulaması da, okuma-yazma bilmeyen seçmenlerin adayları tanıması için tüm adaylara rastgele verilen semboller. 1952’de askeri darbe sonrası yönetimi ele alan Cemal Abdülnasır döneminde uygulamaya konulan bu yöntemin yaptığı çağrışımlar, kimi zaman Mısır’da “ateşli” anlamına gelen roketle temsil edilen Hind Akif’in başına geldiği gibi dalga konusu olurken, kimi zaman oyuncak ayıyla temsil edilen bir adayın “Tarzımı beğenmezsen, oyuncak ayımı geri ver” sloganıyla propaganda aracına dönüşmüş durumda.
Gelen ilk bilgilere göre, bu hafta başında yapılan ve 47 partinin yarıştığı seçimin sonucunda zafer beklendiği gibi Müslüman Kardeşler’in baskın kanadının kurduğu Özgürlük ve Adalet Partisi’nin (ÖAP) oldu. Yüzde 40 oyla seçimi açık ara önde bitiren ÖAP’yi, El Cezire’ye göre, Müslüman Kardeşler’e karşı liberal, sosyalist, demokrat ve Sufi 15 grubun oluşturduğu Mısır Bloğu takip ederken, Mısır’ın ünlü El Ehram gazetesine göre ülkedeki Selefilerin desteklediği Nur Partisi ikinci sırayı aldı. 1952 Darbesi öncesi ülkeyi yöneten liberal Arap milliyetçisi Vafd Partisi’nin devamı niteliğindeki Yeni Vafd Partisi ise yaklaşık yüzde 5 oyla dördüncü sırada görünüyor. Bu partilerin yanı sıra, ünlü yazar Cemal Gitani’nin desteklediği liberal Özgür Mısır Partisi, devrimin yıldızı olan gençlerin içinde bulunduğu Adalet Partisi ve Müslüman Kardeşler’den 1996’da kopan grubun oluşturduğu el Vasat (Yeni Merkez) Partisi’nin de meclise girmesi bekleniyor.
Meydanlar şimdilik boş
Seçimden hemen önce Tahrir Meydanı’nın bu kez ülkeyi yöneten orduya karşı dolduran kalabalık da seçim sebebiyle “şimdilik” meydanı boşalttı. Bazı göstericilerin boykot çağrısına karşın, protestocular tarihi temsil fırsatını tepmeyerek sandıklara koştular. Salı günü itibariyle yüzde 70 olarak açıklanan katılım oranının gün sonunda yüzde 80’inin üzerine çıkması bekleniyordu.
9 Ekim’de gerçekleşen ve Kıptileri hedef alan Maspiro Katliamı’yla başlayan ordu karşıtı süreç, Devrim’de etkin rol oynayan başta Alaa Abdülfettah olmak üzere üç bloggerın sebepsiz yere tutuklanmalarıyla galebe çalmış ve Tahrir Meydanı’ndaki büyük gösterilerle sonuçlanmıştı. Ordunun gösterileri bastırmak için uyguladığı şiddet sonucu ölü sayısı 30’u geçmişti. Seçimlerle birlikte kesintiye uğrayan bu direniş sürecinin nereye varacağı, hâlâ Mısırlıların kafasındaki en büyük soru işareti. Seçimden büyük ihtimalle zaferle çıkacak olan Müslüman Kardeşler’in ordu karşıtı gösterilere destek vermemesi sivilleşme hakkındaki kuşkuları artırıyor. Buna karşın, ÖAP’nin liderlerinden Essam Eryan, seçim sonrası verdiği röportajda, “Seçimlere yüksek katılım bize, halkın güçlü, demokratik ve sivil bir yapı istediğini gösteriyor” diyerek kuşkuları dindirmeye çalışıyor.
