Ermenistanlı çocukların yurtdışına yasadışı bir şekilde evlatlık verilmesi skandalıyla ilgili olarak dört kişi tutuklandı. Yerevan'ın en başarılı ve prestijli doğum hastanesi başkanı jinekoloji uzmanı Razmik Abrahamyan ve üç kişinin tutuklanması Ermenistan’da şok etkisi yarattı. Ermenistan Devlet Savcısı, aynı hastanenin Müdür Yardımcısı Arshak Jerjeryan ve Yerevan Yetimhanesi Müdürü Liana Karapetyan da açılan soruşturma nedeni ile tutuklanan isimler.
76 yaşındaki Razmik Abrahamyan, çocukları ebeveynlerinden yasadışı olarak ayırmak ve rüşvet almak/vermek ile suçlandı. Abrahamyan, Nisan 2019'da da yolsuzluk suçlamaları ile yargılanmış ve beraat etmişti. Ermenistan Milli Güvenlik Servisi, Kasım ayında 2016-2018 yılları arasında 30 çocuğun evlat edinilmesi ilgili bir soruşturma başlattığını açıklamıştı.
30 davada Abrahamyan hakkında maddi durumu kötü aileler ile, yalnız kadınlara yeni doğan bebeklerini evlatlık vermeleri için baskı kurduğu, rüşvet verdiği ve bazen de onlara “çocuğunuz öldü” yalanı ile bebekleri kaçırdığı iddiaları var.
Basında yer alan iddialara göre, yeni doğum yapan annelere bebeklerinin öldüğü ya da hastalandığı söylenmiş ya da kadınlara çocuklarını evlat edinmek üzere vermeleri için teşvik ya da baskı kurulmuş. Hatta bazı durumlarda kadınlar polise şikayet ile tehdit edilmiş. Evli bir erkekten hamile kalan M. , Ermenistan basınına yaptığı açıklamada, bebekten vazgeçmez ise babanın polise şikayet edileceğinin ve tutuklanacağının söylendiğini belirtiyor. Kadın daha sonra yasada böyle bir durum olmadığını, kandırılmış olduğunu söylüyor.
“Çocuğunuz öldü” yalanı
Azatutyun gazetesinin haberine göre olaylar Haykuhi Khachatryan’ın, Razmik Abrahamyan'ı suçlaması ile başlıyor. Haykuhi doğum yaptıktan sonra kendisine bebeğinin öldüğünün söylendiğini ama cesedin gösterilmediğini söylüyor. Avukatlara danışan Haykuhi’ye hastane bebeğin cesedinin adli tıpta olduğunu söylemiş, fakat adli tıbba yapılan başvuruda öyle bir cesede rastlanmıyor. Avukatı DNA örnekleri istediğinde kendisine teslim edilen ilaçlı organ parçalarından DNA testinin yapılamayacağı anlaşılıyor. Daha sonra Haykuhi sesini duyurmak için önce sosyal medyayı kullanıyor, sonrasında ise insan hakları dernekleri irtibata geçiyor.
“Ermenistan’ın Anneleri” hareketi
106 benzer hikayeye sahip annenin başlattığı “Ermenistan’ın Anneleri” hareketinin amacı çocuklarına kavuşabilmek. Anneler geçmiş yıllarda yaşanan olaylarda polise başvurmanın sonuç getirmediğini, bu “düzeneğin” içinde polis, savcı, mahkeme ve farklı devlet kurumlarından insanlar olduklarına inandıklarını söylüyorlar. 106 annenin de bebeğinin aynı hastanede doğum yapmış olması ve kendilerine susmaları için rüşvet teklif edilmiş olması, şüpheleri güçlendiriyor. Aprahamyan’ın eski Sağlık Bakanı Yardımcısı Arsen Davtyan'a rüşvet vermekle suçlanması da olayın boyutuna dair başka bir iddia.
Buzdağının görünen kısmı
Ocak 2019'daki bir hükümet oturumu sırasında, Başbakan Yardımcısı Ararat Mirzoyan, “Yasal veya yasadışı bazı Ermeni çocukların yabancılar tarafından evlat edinildiklerine ve yurtdışına gönderildiklerine dair şüpheler ve davalar gündeme gelebilir, hükümetimiz bunların üzerine gidecek” demişti. Son günlerde yaşananlardan sonra Mirzoyan, “Bu davaları çözmek için elimden geleni yaptım ve sürekli bir şeylerin yanlış olduğu hissine kapıldım. (...) Bu buzdağının sadece görünen kısmı. Ortaya çıkacak..” dedi.
O dönemde yurtdışına çocuk organı transferi gerçekleştiği söylentilerinin üzerine gidilmemiş, dönemin Ulusal Güvenlik Servisi Müdürü Artur Vanetsyan, böyle bir durumu reddetmişti.
Paşinyan eski rejimi suçluyor
Skandal Ermenistan'ı sallamaya devam ediyor, bir yandan da halkın büyük çoğunluğu böyle bir organize suç halkasının Ermenistan'ın en iyi tıp kuruluşlarında faaliyet gösterdiğine inanamıyor.
Başbakan Nikol Pashinyan ise devirdiği Serj Sarkisyan ve Cumhuriyetçi Parti hükümetini, böyle yasadışı bir evlat edinme tüzüğünün (Tüzük 2016’da kabul edilmişti) çalışmasına izin vermek için gerekli ortamı ve unsurları yaratmakla suçluyor. Halihazırdaki Ermenistan hükümeti, evlat edinilen bebeklerin kendi annelerine dönmesini ve bu tür durumların tekrarlanmamasını sağlamak için evlat edinme sisteminde reform yapılması sinyallerini veriyor.
Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı verileri, 2016-2018 yılları arasında 54 çocuğun yurtdışına evlat verildiğini ya da bu işlemlerin kabul edildiğini ortaya koyuyor. Yetkililer şimdi bunlar dışında 30 yasadışı uluslararası çocuk ticareti vakası olabileceğinden şüpheleniyor.
Şüpheliler kefaletle serbest
Şüphelilerin kefaletle serbest bırakılmasının ardından dava tüm hızıyla sürüyor. Ermenistan'da faaliyet gösteren ABD merkezli iki büyük evlat edinme ajansından biri olan Hopscotch'un direktörü Robin Sizemore, Amerikan ajanslarının Ermeni yetkililere rüşvet teklifinde bulunduğu iddialarını şiddetle reddediyor. Armenian Weekly’nin görüştüğü Sizemore, “Ülkelerarası evlat edinme ile ilgili herhangi bir ihlal görmedim ya da bilmiyorum. Belki ülkeden ülkeye farklı olabilir, ancak ABD için çok sıkı bir şekilde düzenlenir ve elçiliğimiz yetim soruşturmaları yürütür. Bu yüzden yaşananlar çok şok edici” diyor.
Kadife Devrim'in ardından hükümet, Çalışma ve Sosyal İşler Bakan Yardımcısı Muşeğ Hovsepyan'ın yetkililere verdiği alarm ile dikkatini uluslararası evlat edinme faaliyetlerine çevirdi. Başbakan Nikol Paşinyan Ağustos 2019'da ülkenin mevcut tüzüklerini ve evlat edinme sürecini gözden geçirmek üzere Ermenistan'ın kolluk kuvvetlerinin temsilcilerini içeren bir çalışma grubu oluşturulmasını onayladı. Çalışma grubu ayrıca ülkenin mevcut evlat edinme mevzuatını da modernize etmek için çalışıyor.
Sanıklar suçsuz olduklarını söyleyerek suçlamaları kabul etmiyor. Konuşan annelerin sayısı ise gün geçtikçe artıyor. Paşinyan hükümeti hedeflerinin yetimhanesiz bir Ermenistan olduğunu belirtirken, çocuğuna bakamayacak durumda olan ailelere yeterli bir devlet yardımı yapılacağını, yetimhanelere aktarılan paraları ailelere aktararak çocukların aileleri ile büyümelerinin hedeflendiğini söylüyor. Pilot proje olarak birkaç bölgede uygulanan proje dahilinde yetimhaneden kimsesiz çocuk evlat edinmek isteyen ailelere de finansal yardımda bulunuluyor.
