Oxford Üniversitesi’nde tarih profesörü olan Timothy Garton Ash, Bilim Akademisi’nin davetlisi olarak Türkiye’deydi. Boğaziçi Üniversitesi’nin ev sahipliğinde “İfade Özgürlüğü Saldırı Altında” konulu bir konuşma yapan Ash’ın konuşmasının başlangıcında öğrenciler son dönemde yaşanan etkinlik iptallerine şeker dağıtarak tepki gösterdi.
Timothy Garton Ash, konuşmasına “Bugünkü konuşmayı zor zamanların entelektüel bir dayanışması olarak görmenizi istiyorum” diyerek başladı. Ash, geçtiğimiz hafta Boğaziçi Üniversitesi’ne asılan ve üstünde “Hakikat İhraç Edilemez” yazan pankartın “bugünkü konuşmanın ana düşüncesi olacağını” belirtti.
Garton Ash, “ifade özgürlüğünün olmazsa olmaz olduğunu gösteren dört argümanın var olduğunu” söyledi ve bunları “benlik, gerçeklik, yönetim ve çeşitlilik” olarak tanımladı. Benliğin kişilerin kendilerini ifade etmesi için önemli olduğunu vurgulayan Ash, iyi bir yönetimin ifade özgürlüğünün sağlanması açısından gerekli olduğunu anlattı. Ash, “Benim konuşma özgürlüğüm, aynı zamanda senin dinleme özgürlüğündür” dedi.
“Büyük köpekler ve büyük kediler”
Büyük köpekler ve kediler olduğunu söyleyen Ash, güçlü devletleri büyük köpekler olarak adlandırdı. Bu güçlü devletlerin interneti kontrol altında tuttuğunu ve sansürlediğini hatırlattı ve Çin’in “bunlar arasında tarihin en büyük sansürcü devleti olduğu”nun üzerinde durdu. Facebook, Google, Amazon ve Apple’ı ‘büyük kediler’ olarak tanımlayan Ash, bunların “insanların görebilecekleri ya da göremeyecekleri şeyler için editoryal kararlar verdiğini” söyleyen Ash, bu editoryal kararların şeffaf veya hesap verilebilir olmadığının altını çizdi.
“Gerilemenin arkasında milliyetçi popülizm var”
Ash, ifade özgürlüğünün dünyanın birçok yerinde tehdit altında olduğunu söyledi. Freedom House raporuna da değinen Ash, Türkiye’nin yaşıyor olduğu gerilemeye dikkat çekti. Bu tehdidin ve gerilemenin arkasında, milliyetçi popülizm olduğunu belirten Ash, bu popülizmin otoriterleşmeye ve hatta yer yer faşizme kayabildiğini vurguladı.
Ash, “Hakikat baskılanabilir veya gizlenebilir, ancak ihraç edilemez” diyerek sözlerini sonlandırdı.
Dinleyicilerden gelen sorulardan biri, son zamanlarda Boğaziçi Üniversitesi’nde yaşanan etkinlik iptalleriyle ilgiliydi. Garton Ash, “üniversitelerin en geniş bir biçimde fikirlere ev sahipliği yapması gerektiğini” vurguladı, ancak öğrencilerin üniversitenin yaşadığı sorunları ve baskıları da anlaması gerektiğini hatırlattı.
