Yerevan’daki alternatif kültürel mekân D.I.Y Bar bir hafta arayla iki kez saldırıya uğradı. İkinci saldırıda mekânın duvarlarına Nazi işaretleri çizildi; faşizm karşıtı posterler yırtıldı. Saldırıların, mekânın sahibi olan Tsomak Oga’nın, Türkiye’deki Eşcinsel Onur Yürüyüşü’ne katılmasına yönelik tepkilerin sonucu olduğu iddia ediliyor.
FATİH GÖKHAN DİLER
fgdiler@agos.com.tr
Ermenistan’ın başkenti Yerevan şehir merkezindeki alternatif kültürel mekân D.I.Y Bar 8 ve 15 Mayıs’ta saldırıya uğradı. İlk saldırıda el yapımı bir bomba bara zarar verdi; ikinci saldırıda ise mekânın duvarlarına Nazi işaretleri çizildi, faşizm karşıtı posterler yırtıldı. Saldırıların, mekânın sahibi olan Tsomak Oga’nın, Türkiye’deki Eşcinsel Onur Yürüyüşü’ne katılmasına yönelik tepkilerin bir sonucu olduğu iddia edildi. Taşnaktsutyun üyesi iki milletvekilinin saldırganlara sahip çıkması, Ermenistan’da eşcinsellerin can güvenliğine ilişkin kaygıyı artırıyor.
Yerevan’daki D.I.Y. Bar (Do It Yourself – Kendin Yap) adlı bar, 8 Mayıs’ta, Hampig ve Mıgırdiç (Arame) Khapazian tarafından yapılmış bir bombayla saldırıya uğradı. Ermenistan eşcinsel toplumu arasında, ayrımcılıktan arındırılmış, alternatif düşüncelerin yer bulabildiği bir tür kurtarılmış bölge olarak görülen D.I.Y. Bar’a yapılan bu saldırı, şehrin alternatif kültür çevrelerini endişelendirdi. Saldırının sebebi olarak, barın eşcinsel yanlısı ortamı ve Tsomak Oga ile arkadaşlarının 2011’de İstanbul’daki Onur Haftası’na katılmış olması gösteriliyor.
Saldırganlar, güvenlik kameralarının tespit etmesi sonucu yakalandılar ve suçlarını itiraf ettiler. Bir saldırgan yaklaşık 2600 dolarlık kefaletle, diğeri ise yurtdışına çıkış yasağı getirilerek serbest bırakıldı. İddialara göre, kefalet, iki Taşnaktsutyun üyesi, Artsvik Minasyan ve Hrayr Karapetyan tarafından karşılandı. Ayrıca, Minasyan yerel medyaya yaptığı açıklamada, saldırganları “normal kişiler” olarak niteledi ve eylemi de “toplumsal ve milli ideoloji bağlamında doğru hareket ettiler” sözleriyle sahiplendi. Minasyan, Tsomak Oga’nın, “Ermeni toplumunu yok ettiğini” iddia etti. Bir politikacı tarafından dile getirilen bu ayrımcı ifadeler, ülkede tutuculuğun yükseldiğine dair endişeleri ve tartışmaları alevlendirdi.
D.I.Y. Bar’ın sahibi ve Pincet adlı Punk-Rock grubunun kurucusu olan Tsomak Oganesova ve Jenya Asatzian, Temmuz 2011’de gerçekleşen, Onur Haftası için İstanbul’a gelmiş, burada bir konser de vermişlerdi. İstanbul ziyaretleri sırasında Agos’a da röportaj veren ve Ermenistan’da eşcinsellerin yaşadığı sorunları anlatan Pincet üyeleri, maruz kaldıkları ayrımcılık konusunda toplumsal bilinçlenmeye ihtiyaç olduğunu ifade etmişlerdi. Grup ayrıca, Ermenistan medyasının, eşcinsellerin maruz kaldığı ayrımcılık ve karşılaşılan sorunlar konusunda, genel olarak duyarsız kaldığını, ve eşcinsellerin medyada yer almasının çok güç olduğunu söylemişlerdi.
Tsomak Oganesova, ülkesine dönüşte Yerkir Media adlı tele-vizyon kanalına da bir demeç vermiş ve Türkiye’deki Onur Yürüyüşü’ne dair izlenimlerini anlatmıştı. Yerkir Media bu söyleşinin ardından gazeteci Arpi Begleryan’ın, eşcinselleri normal kabul etmeyen ve “özgürlüğün eşcinsellerin sokağa dökülmesi anlamına gelmediğini” ifade eden homofobik görüşlerine yer vermişti. Ermenistan insan hakları çevreleri, televizyon kanalının bu yayınının Tsomag Oga’yı hedef gösteren bir içerikte olduğunu ve eşcinsellere yönelik saldırıların bu yayından sonra arttığını ifade ediyor.
Saldırı ve sonrası yaşanan olaylar üzerine, aralarında sivil toplum kuruluşları, insan hakları dernekleri, gazeteciler, bloglar, avukatlar ve aktivistlerin yer aldığı bir grup, ülkede barışı ve hoşgörüyü savunmak adına bir bildiri yayımladı. Bildiride, eşcinsellere yapılan ayrımcılığı ve şiddet gösterilerini kınarken, güvenlik güçlerini ve kanun uygulayıcılarını da eşcinsellere yaklaşımlarından dolayı eleştirdi.
Oganesova ise, yaptığı açıklamada, Taşnaktsutyun’un kendisine yönelik saldırılarının devam ettiğini ve buna ilişkin kanıtları mahkemeye sunacağını ifade etti. Parti adına bir açıklama yapan Nvart Manasyan ise, Artsvik Minasyan ve Hrayr Karapetyan’ın saldırganların kefaletini ödemiş olmasının partiyi bağlamayacağını iddia ederek, Taşnaktsutyun’un ayrımcı bir parti olmadığını savundu.
Ermenistan’da facebook ve twitter üzerinde pek çok kişi saldırıyı kınarken, Taşnaktsutyun’dan da saldırganları kınamasını istedi. Agos’a konuşan ve adını vermek istemeyen bir insan hakları savunucusu, eşcinsellere yönelik saldırıların bir süredir devam ettiğini, ancak özellikle Yerkir Media’nın söz konusu yayınından sonra, şiddet dozunun arttığını ve eğer yetkililer gerekli önlemleri almazsa kötü olayların yaşanmasından korktuğunu ifade etti. Yerkir Media ise suçlamaları reddederek, sorunun “cinsel azınlığın agresif tavrının bir sonucu” olduğu iddia etti.
