Vakıflar Arası Dayanışma ve İletişim Platformu (VADİP), 25 Ocak Pazartesi günü toplandı. Yaklaşık üç ay aradan sonra bir araya gelen VADİP üyeleri, üç saat süren ve 2016 yılının ilk oturumu olma niteliği taşıyan toplantıda, birçok önemli meseleyi tartıştı. Toplantıdaki ilk gündem maddesi olan VADİP Mali Komisyonu tarafından hazırlanan rapor, en çok öne çıkan unsur oldu. Bir diğer önemli açıklama ise Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün bağlı olduğu Başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan ile yapılması öngörülen görüşmeydi. Azınlık vakıflarının seçimlerini düzenleyen yönetmelik sorunu ve okulların ‘iktisadi işletme’ sorunu etrafında konuların gündeme geleceği buluşmanın, önümüzdeki hafta yapılma ihtimalinin olduğunu söyleyen VADİP Genel Sekreteri Harutyun Şanlı, “Başkanımız Bedros Şirinoğlu önderliğinde, yoğun bir çalışma yürütüyoruz. Azınlık Temsilcisi Toros Alcan da sürekli temaslarda bulunuyor. Kısa bir süre içinde sonuç alacağımızı düşünüyoruz” dedi.
Bütçe açıkları
VADİP Mali Komsiyonu Genel Koordinatörü’nün sunduğu rapor, bugüne kadar madağ yapmış dokuz okulun mali verilerinin incelenmesiyle oluşturuldu. VADİP’e başkanlık eden Bedros Şirinoğlu, yaptığı açılış konuşmasında, rapordaki bazı noktalara dikkat çekti: “Mali Komisyon’un açıkladığı rapor, okullarımızın geleceğinin karanlık olduğunu gösteriyor. Bana göre şu noktalar dikkat çekici: Toplam 1.932 öğrencinin bulunduğu bu okullarda giderlerin toplamı 26 milyon 350 bin TL. Bir okulumuzda öğrenci başı maliyet 29.325 TL, diğerinin 18 bin TL, bir başkası 24 bin TL… Bunlar çok uçuk rakamlar. Hiçbir okul, hiçbir cemaat üyesi, bu yükün altından kalkabilecek durumda değil. Bu tablo, bir araya gelip radikal kararlar almazsak, okullarımızın üç beş yıl içinde çöküşe geçeceğini, açık bir şekilde ortaya koyuyor.” Masis Yontan, hazırladıkları raporu hiçbir görüş bildirmeden yorumsuz bir şekilde VADİP üyelerinin dikkatine sunduklarını söyledi.
Gençlik Kurulu çalışmaları
Toplantının gündem maddeleri arasında yer alan, gençlik kurulu oluşturulması konusunda da Genel Sekreter Harutyun Şanlı bilgi verdi. Doç. Dr. Toros Alcan’la birlikte bu çalışmaları yürüttüklerini söyleyen Şanlı, “18 – 28 yaşları arasındaki gençleri bir araya getirmek için çalışıyoruz. Gençlerin Ermeni toplumundan neden uzak olmayı tercih ettiklerini ve beklentilerinin ne olduğunu tespit etmek için paneller düzenleyeceğiz. Mart veya Nisan ayında ‘Gençlik Kurultayı’ dediğimiz bu toplantıyı yapmayı hedefliyoruz. Bu konuda iki sosyologdan da destek alıyoruz. Bu toplantıyı organize etmek için 15 kişilik bir ‘Gençlik Kurulu’ oluşturuyoruz. Buradaki amacımız, VADİP’in koordinasyonuyla Ermeni toplumundaki tüm gençlerimizi kapsayan bir oluşuma gitmek. Bu yola çıkmamızın temel nedeni, onlarla yılda en az iki kere bir araya gelerek toplumumuza katılmalarını sağlamak” şeklinde konuştu.
Vaftiz kâğıdı bilmecesi
VADİP Eğitim Komisyonu Genel Koordinatörü Nurhan Palakoğlu da, eğitim alanındaki bazı sorunlara dikkat çekti. Kayıt yetkisinin okul müdürlerine verildiği uygulamanın,bu yıl yürürlüğe girmesinin ardından oluşan sorunları anlatan Palakoğlu, şöyle konuştu: “Bu uygulamada, okul müdürlerinin danışacağı bir makam yok. Dolayısıyla, müdürün yanlış bir uygulama neticesinde soruşturma geçirme riski veya öğrencinin yıl ortasında kaydının silinmesi riski oluşuyor. Öğrencinin cemaatimiz mensubu olduğunu belgelemek için elimizde tek geçerli belge, vaftiz kâğıdı olarak ortaya çıktı. Ancak bu da resmî bir evrak değil. O yüzden Başepiskopos Ateşyan, Valiliğe başvuru yaptı. Bu başvurunun yanıtı olarak, okullarda sadece azınlık mensubu öğrencilerin okuyabileceğine ilişkin 5587 sayılı kanuna yapılan gönderme de hiçbir çözüm sunmadı.”
Emlak Komisyonu göreve hazır
VADİP Genel Sekreteri Harutyun Şanlı’nın bir önceki toplantıda dile getirdiği Patrikhane Emlak Komisyonu’nun VADİP için de çalışması yönündeki önerisi kapsamında, Emlak Komisyonu üyeleri de toplantıda hazır bulundu. Patrikhane Emlak Komisyonu üyesi Şahin Gezer, bugüne kadar birçok vakfın tapu iadesi için başvurularını yaptıklarını, dava süreçlerini takip ettiklerini söyledi. Gezer şöyle devam etti: “Emlak Komisyonu’nun VADİP bünyesinde çalışarak emlak yönetimindeki koordinasyonu üstlenmesini çok arzu ederiz ve göreve hazırız. Ancak bizler, bugüne kadar sadece 16 vakıfla çalışma imkânı bulduk. Burada bizlerle çalışmayı tercih etmeyen vakıfların da temsilcileri var. Bu vakıflar, Patrikhane kanalıyla gönderilmiş yazıya dahi yanıt vermedi. Bunun nedenini ben de merak ediyorum. Dolayısıyla, bunun hayata geçmesinin zor olduğunu düşünüyorum. ‘Ben bilirim’ci ve hesap vermez bir zihniyet hâkim olmaya devam ettiği sürece, ortak hareket etmek mümkün olmayacaktır.”
Kartal Surp Nışan’dan serzeniş
Kartal Surp Nışan Kilisesi Vakfı Başkanı Ohannes Sahakoğlu ise toplantıda destek bulamamaktan yakındı. Vakfa iadesi söz konusu olan önemli bir mülkle ilgili 9. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde devam eden bir dava için vakıflardan destek talep ettiklerini, fakat yanıt alamadıklarını söyleyen Sahakoğlu, şöyle konuştu: “17 Aralık’taki duruşmada 288 bin TL’lik mahkeme harcının 2 Ocak 2016’ya kadar vakfımız tarafından yatırılması gerektiği belirtildi. Konuyla ilgili Surp Pırgiç Vakfı’yla görüştük, yanıt alamadık ve konuyu VADİP e-mail grubuna taşıdık. Ancak sadece Eyüp Surp Asdvadzadzin Kilisesi Vakfı yanıt verdi ve 10 bin TL yardımda bulunacağını söyledi. Vakıf olarak ödenecek harcı bir şekilde bulduk ve yatırdık. VADİP’te yöneticiler olarak bu zor günlerde birbirimize destek olmayacaksak ne zaman destek olacağız?” Sahakoğlu’nun eleştirisini yanıtlayan Bedros Şirinoğlu, “Biz son âna kadar bekledik. Bu bedelin bulunmaması durumunda yardımda bulunacaktık. Bu sorunu çözmenize sevindim. Bu da sıkıştığınızda çözüm üretebildiğinizi gösteriyor. Hastane olarak kurumlarımıza 1 milyon 200 bin TL destekte bulunmuşuz. Biz de biraz kendimizi geri çekmeye karar verdik. Buradaki amacımız, başka vakıfların da kapısını çalmanız. Duyarsızlık konusunda haklısınız, başka vakıflarımız da yükü paylaşmalı ve sorumluluk almalı” dedi.
Raporun ortaya koyduğu veriler
Masis Yontan’ın sunduğu rapora göre, Sahakyan’da 455, Bezciyan’da 137, Merametçiyan’da 184, Kalfayan’da 95, Topkapı’da 80, Bakırköy’de 388, Yeşilköy’de 297, Getronagan’da 222 ve Tıbrevank’ta 74 olmak üzere dokuz okulda, toplam 1.932 öğrenci bulunuyor. Okullarda toplam öğretmen sayısı 301 ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısıysa ortalama 6,42.
Okulu olan dokuz vakfın toplam geliri 26 milyon 530 bin TL, bütçe açıklarıysa 7 milyon 930 bin TL. En yüksek bütçe açığına sahip iki vakıf ise 1 milyon 577 bin TL ile Galata Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi Vakfı ve 1 milyon 414 bin TL ile Samatya Surp Kevork Kilisesi Vakfı.
Okulların gelirlerini ağırlıklı olarak veli bağışları ve devlet katkısı oluşturuyor. En yüksek devlet katkısı alan okullar, 1 milyon 200 bin TL ile Sahakyan ve 1 milyon 40 bin TL ile Dadyan. Velilerden en yüksek bağışı toplayan ise 1 milyon 441 bin TL ile Getronagan.
Kilise ve diğer giderler çıkarıldığında, dokuz okulun ortaya çıkan toplam gideri, 20 milyon 747 bin 50 TL. Oluşan bütçe açıklarından madağlarda yapılan taahhütler çıkarıldığında, dokuz okulun toplam 3 milyon 331 bin TL bütçe açığı kaldığı görülüyor. Ancak, açıklar arasında dengesizlikler var. Sahakyan, Getronagan ve Bakırköy 700-900 bin TL bandındayken, geri kalan okullar 200-300 bin TL bandında.
Bütçe açıklarındakine benzer bir diğer dengesizlik de öğrenci maliyetlerinde görülüyor. Dokuz okulun toplam gideri, toplam öğrenci sayısına bölündüğünde, 10 bin 740 TL’lik ortalama öğrenci maliyeti elde ediliyor. Ancak, ortalama öğrenci maliyeti, Kalfayan’da 29 bin 125 TL, Tıbrevank’ta 24 bin 625 TL ve Getronagan’da 18 bin 980 TL iken, diğer okullarda bu maliyet yaklaşık 6-9 bin TL bandında gözüküyor.
Dadyanların mirasçısıyız diyerek Eyüp’ü dava ettiler!
Eyüp Surp Asdvadzadzin Kilisesi Vakfı Başkanı Arto Arman da kilisenin mülkü olan bir arsa hakkında bilgi verdi. Eyüp’te pazar yeri olarak kullanılan arsayla ilgili bir davanın söz konusu olduğunu açıklayan Arman, 2015 Ekim ayında vakıf aleyhinde açılan davanın mahkeme tarafından kabul edilmediğini, temyiz sürecinin de tamamlandığını ve müteahhitle anlaşmalarının önünde bir engel kalmadığını açıkladı. Konuyla ilgili Agos’a konuşan Vakıf Başkanı şu bilgileri paylaştı: “Geçtiğimiz yıl Dadyan ailesinin mirasçıları olduğunu iddia eden 15 kişiden oluşan bir grup, söz konusu arsanın kendilerine ait olduğunu söyleyerek mahkemeye başvurdu. Arsa, 1912 yılından bu yana vakfımızın envanterinde bulunuyor. İddialarının dayanağının ne olduğunu bilemiyoruz. Başvuru, mahkeme tarafından reddedildi. Duyumlarımıza göre davacı 15 kişinin bir kısmı, Müslümanlaşmış ailelerden oluşuyor ve aralarında da bölünmeler olmuş. Bir kısmı davada ısrarcı olmayı isterken, diğerleri bir kilise vakfını dava etmekten rahatsızlık duyup davayı ilerletmek istememiş. Burayla ilgili ciddi bir müteahhitle görüşmeler yapıyorduk. Bu davanın sonuçlanmasıyla önümüzde engel kalmadı.”
Maliye müfettişleri tekrar okullarda
Samatya Surp Kevork Kilisesi Yönetim Kurulu üyesi ve aynı zamanda VADİP Mali Komisyon üyesi olan mali müşavir Herman Gürciyan, VADİP toplantısında ‘İktisadi İşletme’ sorunuyla ilgili bir gelişme hakkında bilgi verdi. Gürciyan, maliye müfettişlerinin teftişler yapmak üzere beş yıl geriye dönük olarak, vakıftan mali kayıtların tutulduğu defterleri istediğini belirtti. Daha önce Levon Vartuhyan İlköğretim Okulu ve Getronagan Lisesi’ne gelen ve teftişlerde bulunan maliye müfettişleri, VADİP temsilcilerinin Maliye eski Bakanı Mehmet Şimşek’le Ankara’da yaptığı görüşmenin ardından rapor yazımı ve teftişleri durdurmuştu. Sahakyan Nunyan Lisesi’ne vergi müfettişlerinin gelmesi ise yeni bir gelişme. Gürciyan konuyla ilgili şöyle konuştu: “Bana gelen telefon üzerine, bizzat Vergi Dairesi’ne giderek defter isteme talebi için tutanak istedim. Orada teftişleri yapacak müfettişle de konuşma fırsatım oldu. Kendisi bu teftişin iktisadi teşekkül olup olmadığımızın tespiti için yapıldığını söyledi. Uzunca bir süre sohbet ettik ve edindiğim izlenim olumlu bir rapor çıkacağı yönünde. Müfettiş daha çok öğretmen maaşları, eğitim giderleri gibi masraf kalemleriyle ilgileniyor.”
‘Çözüm siyasi’
VADİP Mali Komisyonu Genel Koordinatörü Masis Yontan ise bu sorunun ancak siyasi olarak çözülebileceğini belirtti: “Okullarımızın iktisadi işletme olmaması gerekiyor. Eninde sonunda müfettişler tarafından bir rapor hazırlanacak ve bunun sonuçları olacaktır. Şu anda bu sorun dondurulmuş durumda, ancak çözümlenmiş değil. Mali Komisyon’un dışında bir de hukuk komisyonumuzun olması gerekiyor. Okullarımız azınlık okuludur, bana kalırsa tabelalardaki özel kelimesinin dahi silinmesi gerekiyor. Bu yıl ilk kez Mali Komisyon olarak kurumların kilise ve okul için ayrı ayrı değil, tek defter tutmaları gerektiği konusunda vakıflarımızı bilgilendirdik. Tüm bağışlar ve girdiler kilise vakıflarına gelmeli, masrafların tamamının da buradan karşılanması gerekiyor. Burada, Tıbrevank, Kalafayan ve Karagözyan gibi herhangi bir kilise vakfına bağlı olmayan okulların durumu biraz karmaşık. Tüm bunların çözümü ve bir düzene kavuşturulması, Ankara’da alınacak siyasi kararla mümkündür.”
‘Sakin olmak gerekiyor’
VADİP Başkanı Bedros Şirinoğlu ise tüm bunların düzeltilmesi için azınlık toplumları tarafından doğru bilgilendirmelerin yapılması gerektiğini söyledi: “Bundan iki yıl önce okullara yapılan yardım için devletin müsteşarları Surp Pırgiç’e geldi ve bizimle görüştü. Beraberlerinde getirdikleri dosyada, iki yüz okul, yüzlerce öğretmen ve binlerce öğrenci olduğu belirtiliyordu. Bunlar devletin arşivlerinden çıkmış bilgilerdi, büyük çoğunluğu hatalıydı. Vakıflardan doğru bilgileri aldım, müsteşarlara takdim ettim ve kayıtlar düzeltildi. Burada da eksik bilgiden kaynaklanan bir sorun olabilir. Vakıflar Genel Meclisi’ndeki azınlık temsilcimiz Toros Alcan, Ankara’da gerekli bilgilendirmeleri yapacaktır. Bizler de sakin bir şekilde çalışmalarımızı yapıp, en doğru şekilde kendimizi ifade edersek, bu sorun da aşılacaktır.”
