“Tatil için Ermenistan’a mı gidilir?”, “Değer mi gerçekten?” , “Elektrik ve su var mı?” Ermenistan’a gidenlerin ve orayı sevip de ailesine ve arkadaşlarına tavsiye edenlerin en sık karşılaştığı sorulardan bazıları bunlar… Ermenistan’a gidilir; yemekleri, manzarası, tarihi, müzeleri, kiliseleri, sokakları, kış sporları, festivalleri için gidilir. Sadece Ararat’ı izlemek için bile gidilir. 1990’lar bitti; Yerevan’da elektrik de var, su da... Hatta öyle ki, Yerevan’ın her köşe başında bulunan çeşmelerden hep su akar, aynı sudan içen yerlisi de ‘yabancı’sı da o suda birleşir.
MARAL DİNK
NAYAT KARAKÖSE
Geçtiğimiz günlerde elektrik zammını protesto eden binlerce Ermenistanlı, başta Bağramyan Bulvarı olmak üzere Yerevan sokaklarındaydı. Direnen Yerevan da, bir o kadar güzeldi. Önümüzde Ramazan Bayramı, Ermenistan’ın en güzel zamanına denk gelen ve ‘Vosgi Aşun’ (Altın Sonbahar) olarak da adlandırılan dönemine ise Kurban Bayramı tatili denk geliyor. Tatilciler planlarını yapıp rotalarını çizerken, Ermenistan’ı genelde liste dışı bırakıyorlar. Öte yandan, 1993’ten bu yana Türkiye-Ermenistan sınırı kapalı, diplomatik ilişkiler yok belki ama, neyse ki sınırları aşan yollar ve niyet eden insanlar var. Yıllardır İstanbul’dan Yerevan’a Çarşamba ve Pazar günleri olmak üzere haftada iki gün düzenlenen uçak seferleri, yaz döneminde gündüze alınan saatleriyle daha makul. Yerevan’daki etkinlikleri de göz önünde bulundurup Ermenistan’a gidecekler için mini bir rehber hazırladık. Vakit, Yerevan’a gitme vaktidir. Şimdiden iyi tatiller!
İlk durak ibadethaneler, müzeler, meydanlar, parklar
Geghard Manastırı: Yerevan’a yaklaşık 50 kilometre uzaklıkta bulunan, 4. yüzyılda kayaların içinden oyularak inşa edilmiş manastır ve kilise Geghard, turistlerin ilk duraklarından.
Garni Tapınağı: Yerevan’ın 30 km uzağında bulunan ve MS 1. yy’da Büyük Kral Tigran tarafından inşa edilen Pagan tapınağı Garni, ilk yıkımdan sonra ikinci kez inşa edilerek bugüne dek muhafaza edilmiş. Garni’den gözüken dağ manzarasını görmeniz lazım.
Hor Virap Kilisesi: Yerevan’a 45 km uzaklıkta bulunan ve geçmişi MS 300 yıllarına dayanan manastırda, Ermeniler arasında Hıristiyanlığı yayan Surp Krikor Lusavoriç, 13 yıl boyunca tutsak kalmıştır. Orjinal şapeli 642’de, Surp Asdvadzadzin Kilisesi’yse 1662’de inşa edilen Hor Virap, Türkiye sınırına sadece 8 km uzaklıkta. Kiliseden görünen Ararat manzarasıysa nefis...
Noravank Manastırı: Yerevan’a 122 km uzaklıkta olan ve 13. yy’da dağların tepesinde kurulup, birkaç kiliseden oluşan manastır, oldukça etkileyici dinî yapılardan...
Kutsal Eçmiyadzin: Ermeni Apostolik Kilisesi’nin kalbinin attığı, alabildiğine etkileyici olan ve MS 301-303 yılları arasında inşa edilen bu kilise, uzmanlara göre dünyanın en eski katedrali. Pazar ayinini burada dinlemeden dönerseniz, seyahatiniz eksik kalır.
Parajanov Müzesi: Yönetmen, ressam, senarist Sergei Parajanov, yarattığı eserleriyle tarihte yer etmiş Ermeni sanatçılardan. Parajanov Müzesi’nde, sanatçının yarattığı “harikalar diyarı”nda kaybolmak için bile, Yerevan’a gidilir.
Kafesjian Müzesi: Ermeni işadamı ve hayırsever Gerard Kafesjian’ın Yerevan’a en büyük hediyelerinden Kafesjian Müzesi, Cascade Geçidi’nin içerisinde. Müzedeki modern ve postmodern sanat eserleri bir yana, yaratıcı, bir o kadar da ihtişamlı bir mimariye sahip olan müzeye gidip saatler geçirebilir, bu çok özel deneyimin keyfini sürebilirsiniz. Daha müzeye girmeden, Botero’nun eserleriyle karşılanıyorsunuz. Cascade’ın tepesinden şehre bakıp, hele bir de Ararat naz yapmayıp yüzünü gösterirse, günü zirvede tamamlamış sayılırsınız.
National Gallery of Armenia (Ulusal Galeri): 1800’lerden günümüze, ünlü Ermeni ressamların tabloları arasında zamanın nasıl geçtiğini anlamayacaksınız. Hovhannes Ayvazovsky’den Martiros Sarian’a, Hovnatanian Ailesi’nden Minas Avetisyan’a, yüzlerce ünlü sanatçının resimlerinin yanı sıra, galeride, Rus ve Avrupalı ressamların koleksiyonlarını da görebilirsiniz.
(Modern Sanat Merkezi): Dünyanın çeşitli yerlerinden çağdaş Ermeni sanatçıların eserlerinin sergilendiği müze, Yerevan’da görülmesi gereken yerlerin başında geliyor. 1996’da açılan ve Yerevan’da ‘NPAK’ olarak duyacağınız müzede, kalıcı ve geçici sergilerin yanı sıra, sinema, tiyatro, edebiyat, müzik alanında çeşitli aktiviteler de yapılıyor.
Yervand Kochar Müzesi: 20. yy’ın en önemli sanatçı ve heykeltıraşlarından Yervand Kochar, ‘çağdaş sanatın babası’ olarak tanımlanıyor. Yerevan’da bulunan kapsamlı müzede, sanatçının en ünlü heykelleri, minyatürleri ve sanatsal yolculuğu sergileniyor. Kochar’ın başyapıtlarından ‘Painting in Space’i de dünya gözüyle burada izleyebilirsiniz.
Soykırım Anıtı ve Müzesi: Bir vicdan ve hafıza mekânı olarak 1967’de açılan anıt ve 1995 yılında açılan müze, Kırlangıç Tepesi’nde kurulu. 2015’te yenilenen müze, soykırıma ait birçok yazılı ve görsel belgeyi sergiliyor. Müzeyi gezdikten sonra ise mimarisiyle yoğun duygular yaşatan Soykırım Anıtı, ziyaretçilerin bir sonraki durağı oluyor.
Madenataran: Antik kitapların, Ermeni el yazmalarının ve eski kitapların bulunduğu Madenataran, kitap severler için bir mabet.
Opera Binası ve Meydanı: Alexander Tamanyan tarafından inşa edilen ve 1933’te açılan Opera Binası, Yerevan’ın simgelerinden. Gittiğinizde mutlaka bu binada düzenlenen bir etkinliğe gidin ve büyülü ortamına şahit olun. Çevresindeki kafe ve restoranlarda oturmaksa ayrıca keyifli.
Zafer Parkı ve Ermenistan Ana Heykeli: Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Lenin heykeli kaldırılıp onun yerine Sanatçı Rafael İsraelyan tarafından tasarlanan, Ermenistan’ı sembolize eden ve yüksekliği 50 metreyi bulan ‘Ermenistan Ana Heykeli’ yerleştirilmiş. Heykelin bulunduğu Zafer Parkı, turistlerin rağbet ettiği yerler arasında.
Cumhuriyet Meydanı: Hiç şüphesiz ki dünya gözüyle görebileceğiniz en görkemli ve geniş meydanlardan. Meydanın etrafındaki kafelerde oturup soluklanmak ve geceleri de ‘dans eden fıskiyeleri’ izlemek ayrı bir keyif.
Vernisaj: Yerevan’ın bit pazarı… Yok yok, dekoratif ve yerel özellikler barındıran ürünlere meraklı olanlar, ekstra bir bavulla gitmeli. Yerevan’ın el yapımı nar objelerinden almadan dönmeyin.
Âşıklar Parkı: Oldukça huzur verici olan park, ilkbahar ve yaz akşamlarının vazgeçilmezi.
Sevan Gölü: Bu göle gitmeden, oradaki havayı solumadan olmaz. Nehrin kıyısında birçok restoran mevcut ve o restoranların birinde mutlaka gölden çıkan alabalığı (işkhanatzug) yiyin. Yalnız göle girmek tehlikeli ve yasak; girilebilen bazı noktalar var, ama yerel halktan bir bilene danışmalısınız.
Restoranlar
Yeme-içme konusunda Ermenistan o kadar iyi ki, kilo alıp da dönmeyen çok az. Khorovadz olarak da adlandırılan et türleri, mezeler, lavaşlar, içtiğiniz konyak ve şaraplar, sizi ülkenin müdavimi yapacak derecede nefis. Birçok restoran barındıran Yerevan, âdeta bir gurme şehir. Yeme-içme konusunda bir tek kişniş sevmeyenler şanssız, çünkü Ermenistan’da kişniş, âdeta tuz gibi her yemeğin olmazsa olmazı.
Gayane’s: Sahibi Gayane’nin evini restorana dönüştürmesi sayesinde var olan mekân, Yerevan’ın en iyilerinden. Ev yapımı müthiş yemekler ve sunduğu ortam, tek kelimeyle enfes. Gayane Hanım, ayrıca çok iyi bir piyanist… İçinden gelip de piyanonun başına geçtiğinde, değmesin kimse keyfinize... Ev yapımı votkalarıysa, gecenin finalini zirvede yapmanıza vesile oluyor.
Mer Küğ: Hem müzik, hem de leziz Ermenistan yemeklerinden nasiplenmek isteyenler için birebir.
Afrikyanneri Pandok: Müzik ve yemeğin bir aradalığının güzel bir örneği; etleri haricinde mezeleri de özellikle teker teker denenmeli.
Tava: Kapısının önünde devasa bir tava olan mekânı fark etmemek mümkün değil; sunumlar da, yemekler de çok başarılı.
Charentsi 28: Adından da anlaşılacağı üzere Charents Sokağı 28 numarada bulunan, modern dizayn edilmiş, Yerevan’a gidince mutlaka uğranılması gereken, tadına doyum olmayan yemekleri olan güzide bir restoran.
Safran: Şık bir akşam yemeği için ideal mekânlardan biri. Özellikle tabuli salatası mutlaka denenmeli.
Lagonid: Şüphesiz, Yerevan’ın en iyi Ortadoğu lezzetlerini sunan mekân! ‘Shawarma’ gibi ana yemeklerinin yanı sıra, mezelerden humus ve fettuş salatası, tek kelimeyle enfes.
Melrose Pub & Restaurant: Leziz pizzalarının yanı sıra, bu eşsiz gece kulübü, kaliteli müzik dinleyip hoş vakit geçirebileceğiniz mekânların başında geliyor. Ünlü rock gruplarının burada sık sık sahne aldığını da belirtelim.
The Club: Restoran kısmında yemek yiyebilir, sakin ve huzurlu bir gece içinse, bir mağarayı andıran büyülü atmosferinde, bir kadeh enfes şarap eşliğinde, küçük bir sahneye peş peşe çıkıp gitarıyla Ermenice şarkılar seslendiren müzisyenleri dinleyebilirsiniz.
Malkhas Jazz Club: Şehir, canlı müzik dinlemek isteyenler için âdeta bir cennet. Yerevan’ın en popüler caz kulüplerinden biri olan Malkhas, atmosferiyle ve sahne alan müzik gruplarıyla, bir akşamınızı ayırmanız gereken mekânlardan.
Calumet Ethnic Lounge Bar: Yerevan’ın gece hayatının merkezi olan bar, Puşkin Caddesi’nde bulunan yer altı kulüplerinden... Müzik gruplarının sık sık sahne aldığı mekân, nefis içkileri ve samimi atmosferiyle, geceyi sabaha bağlayacağınız barlardan.
Artbridge: Yerevan’ın merkezinde yer alan bu kitap-cafe, huzurlu bir gün geçirmek için ideal bir mekân. Tasarımıyla göz dolduran bu kafede, ister kahvaltı yapın, ister çay ve pasta eşliğinde kitapları karıştırın.
Kafkas lokantalarına gitmeden, Hingali olarak adlandırılan o koca koca mantıları elle yemeden, dönmeyin sakın…
Festivaller
Yerevan, yıl boyu çeşitli festivallere ev sahipliği yapıyor. Şölen havasında geçen ve şehri canlandıran festivallerden birine denk gelmeniz tavsiye edilir.
Uluslararası Altın Kayısı Film Festivali: Her yıl düzenlenen ve Yerevan’ın en önemli festivallerinin başında gelen Altın Kayısı, bu yıl 12-19 Temmuz tarihleri arasında yapılıyor. Dünyanın çeşitli yerlerinden ünlü sinemacıları bir araya getiren festivalle birlikte, şehir bir hafta boyunca tam bir şölen alanına dönüşüyor. Bu yıl onur konukları arasında Ornella Muti de var! Kaçırmayın.
Uluslararası Animasyon Film Festivali: ‘Reanimania’ Festivali, şehrin belki de en güzel zamanı sonbaharda, animasyon dünyasının önde gelen isimlerini Yerevan’da buluşturuyor. Bu yıl, 28 Ekim-3 Kasım tarihleri arasında düzenlenecek olan festivalde, animasyon seven yetişkinleri ve özellikle çocukları çeşitli sürprizler bekliyor.
Areni Şarap Festivali: Konyağı kadar şaraplarıyla da ünlü Ermenistan’ın Areni köyü, her yıl şarap festivaline ev sahipliği yapıyor. Bu yıl 2-3 Ekim tarihleri arasında düzenlenecek festivalde, nefis şarapların tadına bakabilir, geleneksel danslar ve müzikler eşliğinde, bu tarihi köyde harika vakit geçirebilirsiniz.
Vartavar: Hıristiyanların en önemli yortularından biri olan Vartavar, Ermenistan’da bir festival havasında geçiyor. Temmuz ayına denk gelen ve ‘Su Bayramı’ olarak da bilinen Vartavar’da, Yerevan sokaklarındaysanız, ansızın çocuklar tarafından kovalarca suyla ıslatılmanız garanti.
Hamaygagan Oyunları: Dünyanın çeşitli ülkelerinden Ermenileri Ermenistan’da bir araya getiren ve dört yılda bir düzenlenen Hamaygagan Oyunları (Pan Armenian Games) bu yıl, 2-13 Ağustos tarihleri arasında düzenleniyor. Sporseverler bu coşkuyu yaşamak için Yerevan’ın yolunu tutabilir.
Kış sporları: Kayak, snowboard gibi kış sporlarına meraklı olanlar için Ermenistan ideal bir tatil destinasyonu olabilir. Yerevan’a 50 km uzaklıktaki Tsakhkadzor Kayak Merkezi, pistleri ve sunduğu olanaklarla Uludağ ve Kartalkaya gibi merkezlere iyi bir alternatif olabilir. Fiyat olarak cep yakan birçok tesisten de ucuz. Üstelik Ararat’ı görerek, Ararat’a doğru kayak yapmak, başlı başına heyecan verici.
Nerede kalınır?
Yerevan’da her bütçeye göre konaklama mevcut. Şehrin merkezinde lüks otel arayanlar için Marriot Otel, müthiş Cumhuriyet Meydanı manzarasıyla Yerevan’ın en iyisi. Yine merkezde olan Congress Hotel, Hotel Aviatrans, Ani Plaza da favorilerden. Ayrıca Minotel Barsam Suites, Hrazdan, Kantar ve Shirak otelleri, uygun fiyatlarıyla sıkça tercih edilen konaklama mekânlarından.
