İNSAN HAKLARI

Müslümanlaş(tırıl)mış Ermeniler Konferansı’nın son günündeki ‘Torunlar’ forumuna Hemşin Kültürünü Araştırma ve Yaşatma Derneği (HADİG) adına katılan Hikmet Akçiçek’e, bugün Türkiye’de yaşayan Hemşinlilerin kendilerini nasıl tanımladığını sorduk.

Karadeniz’de yaşayan ve Ermenicenin bir lehçesini konuşan Hemşinliler, son yıllarda araştırmacıların ilgisini giderek daha fazla çekiyor. Konunun en önde gelen uzmanlarından olan Sergey Vardanyan, Sovyetler döneminden bu yana yaptığı saha araştırmaları ve yayımladığı makalelerle biliniyor. Vardanyan’a, Hemşinlilere dair merak edilenleri sorduk.

Hollanda Leiden Üniversitesi Kültürel Antropoloji Bölümü’nden, Kürt halk şairleri (dengbêjler) üzerine bir doktora tezi yazmakta olan Wendy Hamelink, Müslümanlaştırılmış Ermenilerin, geçmişleriyle ve bağlılık hissettikleri kimliklerle müzik aracılığıyla kurdukları ilişkileri anlattı.

Ermeni soykırımı döneminde de, cinsiyet, “hayatta kalma yöntemlerini” belirleyen temel unsurlardan biriydi. California Üniversitesi’nde Ermeni Sözlü Tarih Bölümü’nde Ermeni soykırımında kadınların ve çocukların hayatta kalma yöntemlerini üzerine çalışmalar yapan Arda ve Doris Melkonian kardeşler, Müslümanlaştırılan kadınların neler yaşadıklarını anlattı.

Konferansta ‘Araplaşmış Ermeniler Sorunu’ isimli bir sunum yapan Gayane Çobanyan, Yerevan Devlet Üniversitesi Türkoloji bölümünde doktora yapıyor. ‘Azerbaycan’da Siyasal İslam’ konusu üzerine çalışan Çobanyan, aynı üniversitede Azerice dersleri de veriyor. Çobanyan, Müslümanlaşmış Ermenilere karşı son yıllarda gelişen ilginin sadece Türkleşen ve Kürtleşen Ermeniler üzerine yoğunlaştığını, oysa Araplaşan Ermeniler üzerine çalışma yapılmadığını söylüyor.

Almanya’da yaşayan bir akademisyen olan Vahe Taschjian, 2003 yılında Kahire’deki Ermeni arşivlerini incelerken Ermeni soykırımı sonrası hayatta kalma mücadelesi veren ve bu kapsamda fuhuşa ya da Müslüman olarak karma evlilikler yapmaya zorlanan kadınları öğrendi. O dönem Ermeni toplumunda yayınlanan gazeteleri ve diğer kaynakları inceleyen Taschjian, kadınların yaşadığı inanılmaz zorlukları anlattı.

Paris Sorbonne Üniversitesi’ne bağlı EHESS’te (Ecole Des Hautes En Sciences Sociales) Anropoloji bölümünde doktora öğrencisi olan Adnan Çelik, Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde iki aile ile gerçekleştirdiği sözlü tarih çalışması kapsamında ‘Müslümanlık ve Kürt Milliyetçiği’ başlıklı bir sunum yaptı.

Müslümanlaş(tırıl)mış Ermeniler Konferansı’nın Bilim Kurulu ve Düzenleme Komitesi’nde yer alan Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi Ayşe Gül Altınay, konferansın ‘Tarihin Yükü, Tanımlamanın Siyaseti’ başlıklı ilk panelinde bir de sunum yaptı. ‘Etnisite, Millet ve Toplumsal Cinsiyet Ekseninde Müslümanlaş(tırıl)mış Ermenilere Dair Tarihsel Suskunluk ve Yeni Hafıza Çalışmaları’ başlıklı sunumunun geniş bir özetini yayımlıyoruz.

Hrant Dink Vakfı’nın MalatyaHAYDer ve Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü işbirliğiyle düzenlediği ‘Müslümanlaş(tırıl)mış Ermeniler’ konferansının Düzenleme Komitesi’nde yer alan sosyolog Ayfer Bartu Candan, üç gün süren konferansın zihninde ve yüreğinde uyandırdıklarını anlattı.

‘Müslümanlaş(tırıl)mış Ermeniler’ konferansını Karin Karakaşlı, Agos’taki köşesinde yazdı: Orada kimse var mı?