ABD’nin ünlü teoloji okullarından Gordon-Conwell’de hazırlanan ‘Kendi Bağlamında Hıristiyanlık’ raporu, 1970’den 2010’a kadar dünyadaki dinlerin, özellikle Hıristiyanlığın yaşadığı değişime ışık tutuyor ve 2020’de dünyanın din haritasının nasıl değişeceğine dair tahminlere yer veriyor.
EMRE CAN DAĞLIOĞLU
misakmanusyan@gmail.com
ABD’nin ünlü teoloji okullarından Gordon-Conwell’de hazırlanan ‘Kendi Bağlamında Hıristiyanlık’ raporu, 1970’den 2010’a kadar dünyadaki dinlerin, özellikle Hıristiyanlığın yaşadığı değişime ışık tutuyor ve 2020’de dünyanın din haritasının nasıl değişeceğine dair tahminlere yer veriyor.
Çin’deki uyanış
Raporda ilk olarak 1970’ten 2010’a kadar dünyada bir dine inanan insanların yüzdesindeki artış göze çarpıyor. 1970’de dünyanın yaklaşık yüzde 82’si bir dine inanırken, 2010’da bu oran yüzde 88’e ulaşmış. Ayrıca rapora göre, 2020’de dünyanın yaklaşık yüzde 90’ı bir dine inanıyor olacak. Bu artışın temel sebebinin Çin’de ‘din kavramının uyanışı’ olarak gösteriliyor.
İnananlar arasında Hıristiyanların oranı 1970’de yüzde 33,2 iken, 2010’da bu oran yüzde 32,8’e düşmüş. 2020’de ise dünyadaki Hıristiyanların sayısının yaklaşık 2,5 milyara, oranının da yüzde 33,3’e çıkması bekleniyor. 1970’ten 2010’a nüfusu en büyük artışı gösteren din ise İslam. 1970’te yaklaşık 680 milyon olan Müslümanların sayısı, 2010’a gelindiğinde iki katından fazla artarak 1,5 milyarın üzerine çıkmış. 2020’de de dünyanın yüzde 23,9’unu Müslümanların oluşturması bekleniyor. 2020’de bir diğer büyük artış da Hinduizm’de gözleniyor ve dünyadaki Hinduların sayısı bir milyarın üzerine çıkarak, dünya nüfusunun yüzde 14’üne ulaşıyor.
İnananların sayısındaki artışın yanı sıra, dünyada ateistlerin sayısı azalıyor. Agnostiklerin ise sayısı artsa da, dünya nüfusuna oranlarında azalma gözleniyor. 1970’te dünyadaki ateistlerin sayısı yaklaşık 165 milyonken, 2010’da bu sayı 136 milyona düşmüş. 2020’de de bu sayıda fazla bir değişiklik beklenmiyor. Böylece dünyadaki ateistlerin oranı 50 yıl içerisinde, yüzde 4,5’tan yüzde 1,8’e düşüyor. 1970’ten 2020’ye kadar agnostiklerin (Tanrı’nın varlığının ya da yokluğunun bilinemez olduğunu düşünenlerin) sayısı ise 650 milyondan 677 milyona çıkarken, dünya nüfusuna oranları ise yüzde 14,7’den yüzde 8,9’a geriliyor.
Kuzey boşalıyor
2020’de, kuzey yarımkürede dini çeşitlilik artarken, güney yarımkürede genelde Hıristiyanlık veya İslam’ın baskın olduğu tek dinli ülkeler artıyor. 1910’da, Hıristiyanların yüzde 80’inden fazlası dünyanın kuzeyinde yaşarken, 1970’te bu oran yüzde 57’ye düşmüş. 1990’ların başında değişen coğrafya, 2010’a gelindiğinde iyice kendini belli ederek, dünyanın kuzeyinde yaşayan Hıristiyanların oranı yüzde 41’e gerilemiş. Rapora göre, bu değişimin işaretlerinden birisi, Papa Francis’in dünyanın güneyinden, Arjantin’den seçilmesi. 2020’de ise dünyadaki Hıristiyanların yüzde 66’sının güney yarımkürede yaşayacağı tahmin ediliyor.
Ermenistan’ın Sovyetler Birliği’nin etkisiyle 1970’teki Hıristiyan nüfus oranı yüzde 34,1 görünürken, bu oran 2020’de yüzde 94,8’e çıkıyor. |
2010 yılı itibariyle dünyadaki Hıristiyanların en yoğun yaşadığı kıta, Hıristiyanların yaklaşık dörtte birine ev sahipliği yapan Avrupa. Yaşlı kıtayı, yüzde 24,1’le Latin Amerika, yüzde 21,8’le Afrika, yüzde 15,2’yle Asya ve yüzde 12’yle Kuzey Amerika takip ediyor. 2020’de ise bu sıralamada birinci sırayı Hıristiyanların yüzde 24,7’sinin yaşayacağı Afrika alırken, Latin Amerika ikinci sıraya yerleşiyor. Rapora göre, düşük doğum oranı ve sekülarizasyonun artışından dolayı Avrupa’da yaşayan Hıristiyanların oranı yüzde 22,8’e düşecek.
1910’da sadece yüzde 9’u Hıristiyan olan Afrika’da, 100 yıl sonra Hıristiyanların nüfusu kıtanın yüzde 48,3’üne ulaşarak, nüfusun yüzde 41,7’sinin mensubu olduğu İslam’ı geride bırakıyor. 2020’de 630 milyonluk Hıristiyanların oranın yüzde 49,3’e ulaşması beklenirken, Kuzey ve Batı Afrika hariç kıtanın tüm bölgelerinin en büyük dini Katoliklik oluyor. 20. yüzyılın başında kıtanın en büyük Hıristiyanlık merkezlerinden Mısır’da Hıristiyan nüfus dramatik bir düşüş göstererek, yüzde 30’lardan yüzde 10’un altına düşüyor. 2020’de kıtanın en büyük Hıristiyan nüfusuna sahip ülkesi 96 milyonla Nijerya olurken, onu 81 milyonla Kongo, 60 milyonla Etiyopya, 43 milyonla Kenya ve 42 milyonla Güney Afrika izliyor.
1970’te nüfusunun yüzde 4,5’ini Hıristiyanların oluşturduğu Asya’da, bu oran 2010’da iki katına çıksa da Hıristiyanlık kıtanın azınlık dini olarak kalmaya devam ediyor. 2020’de 420 milyon Hıristiyan’ın yaşayacağı tahmin edilen kıtanın en büyük dini 1,2 milyar nüfus ve yüzde 27,3 oranla İslam oluyor. Çalışmada Batı Asya’da yer verilen Türkiye’nin 1970’teki Hıristiyan nüfus oranı yüzde 0,8 iken, bu oran 2020’de 178 bin nüfusla yüzde 0,2’ye düşüyor. Listede yer alan Ermenistan’ın Sovyetler’in etkisiyle 1970’teki Hıristiyan nüfus oranı yüzde 34,1 görünürken, bu oran 2020’de yüzde 94,8’e çıkıyor. Ortadoğu’yu içine alan Batı Asya bölgesinde, 2020’de Gürcistan ve Ermenistan’ın ardından en büyük Hıristiyan nüfusu barındıracağı tahmin edilen ülkeler ise Suudi Arabistan ile Birleşik Arap Emirlikleri.
Avrupa’da Rusya
1970’de yüzde 75’ini Hıristiyanların oluşturduğu Avrupa’da, 2020’de Hıristiyanların oranı yüzde 78’e çıkarken, agnostikler yüzde 13,1 ile bu inanç grubunu takip ediyor. 50 yılda Avrupa’daki ateistlerin oranı yüzde 8’den yüzde 2’ye düşerken, Müslümanlar yüzde 2,7’den yüzde 6’ya çıkıyor. 2020’de Avrupa’nın en büyük Hıristiyan ülkesi 120 milyonla Rusya. Rusya’yı 54 milyonla Almanya, 48 milyonla İtalya ve 41 milyonla Fransa takip ediyor.
Hıristiyanlığın 1970’ten 2020’ye kadar ciddi oranda azaldığı tek kıta ise Kuzey Amerika. 1970’te kıtanın yüzde 91,2’si Hıristiyan iken, 2020’de bu oran yüzde 76,9’a düşüyor. Bu 50 yılda, agnostiklerin nüfusu ise yüzde 4,2’den yüzde 15,9’a çıkıyor.
1970’te dünyanın en büyük Hıristiyan nüfusuna sahip ülke olan ABD, 2010’da da bu unvanını koruyor. 2020 yılında da ülke nüfusuna oranında azalma olsa da, ABD, yaklaşık 263 milyon Hıristiyan’a ev sahipliği yaparak, ilk sıradaki yerini koruyacağı tahmin ediliyor. 1970’te en büyük Hıristiyan nüfusa sahip 10 ülke listesinde, Avrupa ve Kuzey Amerika dışındaki ülkeler Brezilya, Meksika ve Filipinler olurken, 2010’da bu ülkelerin yanı sıra listeye Çin, Nijerya, Kongo ve Hindistan da dahil olmuş. 2020 yılındaki bu sıralamaya Avrupa’dan sadece Rusya girebiliyor. Çin’in üçüncü ülke olarak yer aldığı listede 40 yıl boyunca yerini koruyan Almanya yerini kaybederken, listeye Etiyopya 10. sıradan giriyor.
Türkiye’de bir Hıristiyan tanıyan çok az insan var
Raporun belki de en ilginç istatistiği ise ‘kişisel ilişki’ olarak isimlendirilen ‘diğer dine mensup kişilerin kişisel olarak tanıdığı Hıristiyanların sayısı’. Rapora göre, başka inançları olan kişilerin yalnızca yüzde 19’u kişisel olarak bir Hıristiyan’ı tanıyorlar. Bu sıralamada birinci grup yüzde 33’le agnostik ve ateistler olurken, Müslümanlar, Hindular ve Budistler için bu oran yüzde 14’te kalıyor. Bölgesel anlamda, bir Hıristiyan’la ‘kişisel ilişki’nin en yüksek olduğu bölgeler Polinezya, Orta Amerika ve Güney Amerika olurken, en düşük olduğu bölgeler, Türkiye’nin de içinde bulunduğu Batı Asya, Kuzey Afrika ve Güney-Orta Asya. Ülke bazında ele alındığında ise bu oranın en düşük olduğu ülkeler sıralamasında Müslüman ülkeler başı çekerken, Türkiye de zayıf karnesiyle dikkat çekiyor. Tüm inanç grupları ele alındığında Afganistan, en düşük oranla ilk sırada yer alırken, Türkiye bu listenin 8. sırasında. Agnostik ve ateistlere yer verilmeyen listede de Türkiye 8. sırada yer alırken, sadece agnostik ve ateistlerin baz alındığı listede, Türkiye’nin durumu daha da kötüleşiyor ve listede 6. sırada yer alıyor.
