Anayasa Mahkemesi Rum vakıflarında görev almalarına engel çıkarılan iki din adamı için "örgütlenme özgürlüğü ihlali" kararı verdi

Anayasa Mahkemesi, Rum vakfı yönetiminde görev almalarına VGM tarafından engel olunan iki din adamı için kararını verdi. Mahkeme, din adamı olduğu gerekçesiyle vakıf yöneticiliğinden çıkarılan Atanaş Mamasis ve Corc Kasapoğlu için ‘örgütlenme özgürlüğü ihlal edilmiştir’ kararını verdi.

Rum Patrikhanesi'ne bağılı din adamları Corc Kasapoğlu ve Atanaş Mamasis, 2011’de yapılan vakıf seçimlerinde Samatya Aya Analipsis Rum Ortodoks Kilisesi Vakfı yönetim kuruluna seçildi. Vakıf seçim tespit tutanağını, 16 Aralık 2011’de Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne (VGM) teslim etti. Ancak VGM 5 Mart 2012’de, söz konusu iki kişinin din adamı olmalarını gerekçe göstererek yönetim kurulundan çıkarılması halinde mazbatanın verileceği kararını verdi. 

Başvurucular, VGM’nin kararına karşı iptal davası açtı ve 2008’deki Vakıflar Yönetmeliği’nde yönetim kurulu olma şartları arasında ‘din adamı olmamak’ şartının  bulunmadığını  belirtti. Davalı VGM ise Lozan Anlaşması ile din adamlarının siyasi ve yönetsel alanlarda görev alamayacağını belirterek davanın reddini talep etti. 

Yargı sürecinden sonuç alınamayınca başvurucular Kasapoğlu ve Mamasis, 24 Ekim 2019’da Avukat Hülya Benlisoy’la birlikte AYM’ye bireysel başvuruda bulundu. 

Mahkeme, 18 Eylül 2024’te kararını verdi. AYM, "Başvurucular, din adamı olmaları nedeniyle Yönetim Kurulunda yer alıp alamayacaklarına ilişkin olarak mahkemeler tarafından hiçbir tespit yapılmaması nedeniyle bitmeyen bu nizalı tartışma kapsamında örgütlenme özgürlüklerinden yararlanamamıştır” görüşünde bulundu ve Anayasa’nın 33. maddesine atıfta bulunarak ‘örgütlenme özgürlüğünün ihlal edildiğine’ karar verdi. Mahkeme manevi zarara uğrayan başvuruculara ayrı ayrı 30 bin TL ödenmesine karar verdi. Kararın örneğinin, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Adalet Bakanlığı’na gönderilmesine oy birliğiyle karar verildi. 

Yıldırım’dan farklı gerekçe
AYM, 2023’te Samatya Aya Konstantin Rum Ortodoks Kilisesi ile Beşiktaş Rum Ortodoks Kilisesi vakıflarına seçilen ancak VGM tarafından din adamı oldukları gerekçesiyle yönetim kurullarından çıkarılan Corc Kasapoğlu ve Niko Mavrakis için de örgütlenme özgürlüğünün ihlali kararını vermişti. 

Mahkeme, Kasapoğlu ve Mamasis’in başvurusundaki değerlendirmelerinde, 2023’te benzer karar verdiği dosyadan alıntılar sundu.  AYM üyesi Engin Yıldırım ise farklı gerekçe ile karara katıldı.

Yıldırım, başvuruculara yapılan müdahalenin din ve vicdan özgürlüğüne yönelik olduğunu belirterek şu gerekçeleri sıraladı.

“Önümüzdeki başvurunun temelini azınlık konumundaki dini bir topluluğun kendi iç işlerini düzenlemesi oluşturmaktadır. Bu konuda idarece yapılan müdahale başvurucuların din ve vicdan özgürlüğüne yöneliktir, zira ilgili dini vakfın yönetimine katılma kişinin dini inancının kamusal alana yansımasının, dışa vurumunun bir sonucudur.
Belirtilen gerekçelerle başvurunun Anayasa'nın 33. maddesinde güvence altına alınan örgütlenme özgürlüğü ışığında Anayasa'nın 24. maddesinde korunan din ve vicdan özgürlüğü kapsamında incelenip, bu maddeden ihlal sonucuna ulaşılması gerektiği kanaatindeyim.”