Ermenistan Dışişleri Bakanı Edvard Nalbandyan’ın, İsrail'e geçen hafta yaptığı resmi ziyaret ve görüşmeler esnasında ele alınan konular hala gündemdeki yerini koruyor. Nalbandyan gezide İsrail’in Ermeni soykırımını tanımasını talep etti.
Nalbandyan’ın İsrail ziyareti Başbakan Benyamin Netanyahu ile görüşmesi ile başlamış, oldukça geniş katılım ile yapılan toplantıda Ermenistan-İsrail arasındaki ilişkiler ele alınmıştı. Netanyahu görüşme sonrasında attığı tweet mesajında “Ermenistan ile teknoloji konusunda işbirliğini geliştireceğiz, özellikle kibernetik teknoloji” demişti. Toplantıda ekonomik ilişkilerin geleceği, bilim ve tarım alanındaki ortaklıkların yanı sıra Ortadoğu’nun siyasi çalkantıları da konuşuldu.
İsrail’deki Ermeni mirası
Kudüs İlişkileri ve Miras Bakanı ve Nalbandyan arasındaki görüşmede, İsrail’deki Ermeni mirasının korunması konusunun yanı sıra Ermenistan’da yaşayan Musevi azınlığın durumu da ele alındı Toplantı sonunda iki halk arasındaki bağların güçlendirilmesi için yeni çalışmalar yapılacağı kararına varıldı.
İsrail’in Soykırım tanıması
Birçok bakan, üst düzey görevli ve Kudüs Ermeni Patriği ile görüşen Nalbantayan’ın ziyaretinde kuşkusuz basının en ilgisini çeken Knesset (İsrail Meclisi / Yasama Organı) Sözcüsü Yuli (Yoel) Edelstein ile yapılan ikili görüşme oldu. Görüşmede, birçok bölgesel konunun yanında İsrail Parlamentosu'nun Ermeni Soykırımı'nı tanıması konusunu da ele alındı. Edelstein “Ermeni Soykırımı’nın tanınması hakkındaki görüşlerimi önceki yıllarda pek çok kez dile getirdim” dedi.
Edelstein 2015 yılında gerçekleşen Komite Toplantısında “Knesset ahlaki-dürüst bir adım atmalı ve Ermeni Soykırımını tanımalıdır” demişti. Ağustos 2016’da ise Knesset Eğitim, Kültür ve Spor Komitesi resmi olarak Ermeni Soykırımı’nı kabul etmeden hemen önce “Günümüz yakınlaşmaları ile geçmişin gerçekleri birbirine karıştırılmamalı, İsrail bu soykırımı görmezden gelmemeli” demiş ve komitenin soykırımın kabulüne giden yolunu açmıştı. Edelstein ayrıca “Ermeni Soykırım anıtlarından birini ziyaret ettiğimde gördüğüm şey, inkar edilmez bir gerçek, Knesset ahlaki değerlere sahip demokratik bir ülke gibi gereğini yapmalıdır” demişti.
“Ermenistan İsrail’in Soykırımı tanıyacağını umut ediyor”
İsrail’in devlet Ajansına verdiği röportajda Ermeni Soykırımı, Azerbaycan-İsrail ve Ermenistan- İran İlişkileri hakkında konuşan Nalbandyan’ın sözleri gündem yarattı. İsrail’in Azerbaycan’a sattığı silah konusuna değinen Nalbandyan “Silah satmak, sebze satmaya benzemez” diyerek bu satışın karanlık tarafları olabileceğini ifade etti. Nalbantyan Karabağ sorununu kastederek “Azerbaycan ve İsrail arasındaki ilişkiler bizi ilgilendirmez, Ermenistan ile ilişkilerin güçlenmesi için başka bir ülke ile olan ilişkileri bitirmeye gerek yok, fakat silah satışı, barışçıl yolla çözülmeye çalışılan bölgesel bir sorunun çözümüne hizmet etmekten uzak” dedi. Ermenistan- İran arasındaki ilişkilerin İsrail-Ermenistan ilişkilerinin daha da gelişmesi yolunda bir engel teşkil etmediğini söyleyen Dışişleri Bakanı “Dört komşumuzdan ikisi; Türkiye ve Azerbaycan bizimle sınırlarını kapatmışken, İran ile iyi komşuluk ilişkileri geliştirmiş olmamız gayet anlaşılır” dedi.
Ermeni Soykırımı hakkında konuşan Nalbandyan “İki halk Soykırımı yaşadı, bugün birçok bilim adamı Ermeni Soykırımı’nın erken kabulünün belki de Shoah’ı engelleyebileceğine inanıyor. Tam da bu yüzden, biz İsrail’in Ermeni Soykırımı’nı tanımasını bekliyoruz” dedi. Knesset sözcüsü ile yaptıkları buluşmadan da bahseden Nalbandyan “İsrail’de Parlamento dışında da Ermeni Soykırımını kabul eden ve devlet tarafından resmen kabul edilmesini isteyenler olduğunu biliyoruz” dedi.
İsrail ve Soykırım
İsrail Parlamentosu uzun yıllardır farklı bürokratlar tarafından gündeme getirilen “Ermeni Soykırımını Tanıma” konusunda net bir adım atabilmiş değil. Bölge uzmanları bunun başlıca sebebinin Azerbaycan’la halihazırda sürdürülen, Türkiye ile ise gelecekte tahsis edilebilecek işbirliği ihtimali olduğu görüşündeler. 2015 yılında içlerinde İsrailli akademisyenlerin, sanatçıların, emekli ordu görevlilerinin ve siyasetçilerinin bulunduğu bir grup, devlete “Papa’nın dediği doğru yolda gidin ve Ermeni Soykırımı’nı kabul edin” çağrısında bulunmuştu.
Mayıs 2016’da Kudüs’teki Ermeni Patrikhanesini ziyaret eden Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin yaptığı konuşmada “Ermeniler 1915’de katledildiler. Ailem binlerce Ermenin nasıl Ermeni Kilisesine sığındığını gözleri ile gördü. İsrail’de kimse topluca bir halkın katledildiğini inkar etmez” derken soykırım sözcüğünü kullanmamıştı. Ağustos 2016’da ise Knesset Eğitim, Kültür ve Spor Komitesi (Knesset, uygun konularda yasa tasarılarını düzenlemek amacıyla komitelere bölünmüştür.) resmi olarak Ermeni Soykırımı’nı kabul etmişti.
Yad Vashem’e ziyaret
Resmi ziyaretinin ilk gününde Yad Vashem Anıtına ziyarette bulunan Nalbandyan Soykırım müzesini gezip, anıtı çiçek bıraktıktan sonra konuk defterine şu notu bıraktı: “Kudüs’teki Yad Vashem ve Yerevan’daki Tsiternakaberd Soykırım Anıtlarını ziyaret ederken öğrendiğimiz en önemli şey yeni soykırımları engelleyebilecek tek şeyin uluslararası kamuoyu olduğudur. Ermenilerin ve Yahudilerin ahlaki sorumluluğu yeni soykırımları önlemektir” notunu bıraktı
