Suriye sınırındaki Tel Abyad ya da Kürtçe ismi ile Gîre Spî’nin YPG birliklerinin eline geçmesi ile Urfa’daki Akçakale sınır kapısı, çatışmalardan kaçan Suriyelilerin göçüne sahne oldu. Son gelişme Türkiye’in iç siyasetine yansıyan tartışmalar da yarattı. Gelişmelerin tanığı İMC TV muhabiri Saadet yıldız, izlenimlerini Agos’la paylaştı.
Tel Abyad, Kürtçesi Gîre Spî. Türkiye’nin Akçakale ilçesine sınır olan bölge stratejik öneme sahip. IŞİD’in merkezi olan Rakka kentinin dışarıya açılan tek kapısı. Tel Abyad, Arap Kemeri projesi kapsamında en çok Kürtsüzleştirilen Rojava bölgesi. Günümüzde yaklaşık 15 bin Arap, 5 bin Kürt, binlerce Türkmen ve Ermeni’nin de yaşadığı bir bölge.
Yaklaşık 2 yıldır IŞİD’in denetiminde olan bu bölge aynı zamanda örgütün can damarıydı. Akçakale Sınır Kapısı’ndan, IŞİD’e yardımlar gittiği yönündeki iddialar sık sık gündeme geldi. Bu kapıdan her gün IŞİD mensubu yaralılar sınırın bu tarafına, IŞİD’e katılmak isteyenler de sınırın öte tarafına geçti. İddialara göre yardım malzemesi adı altında tonlarca silah ve mühimmatın da IŞİD’in ellerine teslim edildiği yerdi. İlçede bir memur, “Buradan IŞİD’e her şey gidiyor. Böyle giderse tayinimi başka bir yere isteyeceğim, artık vicdanım kaldırmıyor” diyor.
YPG oraya operasyon başlattıktan sonra bu kapıdan Türkiye’ye geçişler arttı. Nedeni ise IŞİD’in sivil halkı canlı kalkan olarak kullanacağı yönündeki açıklamalar. Ancak geçişler sanıldığı kadar kolay olmadı. 14-15 Haziran’da Akçakale Sınır Kapısı’nda IŞİD ile görüşmeler yapıldı. IŞİD sivillerin kapıdan geçişine resmi olarak izin vermedi. Binlerce insan 40 dereceye yakın sıcaklıkta, tel örgülerin önünde aç, susuz bekledi. 14 Haziran Pazar günü sınırın sıfır noktasında bekleyen siviller tel örgüleri kesti ve sınırı geçmeye çalıştı. Askerler harekete geçti ve müdahale etti. Kısa süreli gerginlik yaşandı. Tel örgülerin olduğu bölgede güvenlik koridoru oluşturuldu ve günlerce süren bekleyişten sonra geçişlere izin verildi. Topraklarından koparılan siviller, gözyaşları içinde sınırı geçti.
Gelişler sırasında yaşanan izdihamdan dolayı sağlıklı bir kayıt işlemi gerçekleştirilmedi. Gelen siviller arasında IŞİD üyeleri olduğu yönündeki iddialar ise Akçakale’de en çok konuşulan konular arasında. Gelenlerin çoğu kameralara konuşmaktan çekindi. Bazılarının yüzlerindeki taze yaralar, geçişler sırasında bazı genç erkeklerin yüzlerini kapatması dikkat çekiyordu. Kimi koluyla yüzünü kapattı, kimi de puşisiyle. Bu kişiler kimdi?
Araplar sessiz
Gelen Araplar IŞİD’in uygulamalarından rahatsız, YPG’nin Tel Abyad’a girmesi konusunda ise sessiz. Gelenlerin tek tepki koyduğu durum savaş. Araplar yaşadıklarının şaşkınlığını üzerlerinden atmış değiller. İlçede ise gergin bir hava var. Özellikle IŞİD’in yenilgisine tepki gösteren grupların ne zaman ne yapacakları belirsiz. Görevini yerine getirmekte zorlananların başında gazeteciler var.
Tüm bu yaşananların ardından Tel Abyad’a sivillerin geri dönüşleri başladı. İlk gün geçişlerin yasak olmasına rağmen siviller Akçakale Sınır Kapısı’nda beklemeye başladı, ikinci gün sabah çok sayıda Rojavalı sınırın öte tarafına geçti.
YPG/YPJ ve Burkan El Fırat grubunun ve koalisyon güçlerinin etnik temizlik yaptığı iddiaları da geri dönüşlerle boşa çıkartıldı. Doğdukları topraklara geri dönenler IŞİD’in bölgeden temizlenmesinden memnun.
‘Araplar Kürt bölgesinde yaşamak istemiyor’
Tel Abyad’daki gelişmelere Arap dünyasının bakışı farklı. Suriye’de aralarında Ahraru Şam, Ceyşul İslam, Ceyşu Sünne, Cephe Şamiyye, Fevcu’l Evvel ve Feylak eş-Şam gibi silahlı örgütlerin de bulunduğu 15 örgüt, YPG’nin Tel Abyad’da kontrolü ele geçirmesinin ardından yayımladıkları açıklamada, YPG güçlerinin, uluslararası koalisyonun desteğiyle Haseke’nin batı kesimleri ile Rakka’nın Tel Abyad bölgesinde yaptığı ‘etnik ve mezhepsel temizlik’ ve saldırılar nedeniyle halkın köylerini terk etmek zorunda bırakıldığını iddia ettiler. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun da dile getirdiği bu iddiaya, ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü Steve Warren ‘Doğru ise kabul edilemez’ derken, YPG Basın Sözcüsü Redur Xalil iddiaları kesin bir dille reddetti. Etnik temizlik iddiaları her ne kadar tartışmalı olsa da, Arapça medyada yer alan Tel Abyad haberleri, Arapların Kürt yönetimi altında yaşamaya çok istekli olmadığı yönünde. Genel olarak haberler, Arapların IŞİD’den kurtulmaktan ötürü çok mutlu olduklarını, ancak Kürtlerin yönetimi altındaki bölgelerde yaşamaya çekindiklerini yönünde.
