Milli İstihbarat Teşkilatı'nın (MİT) Ekümenik Patrik Bartholomeos'un 1998 yılında dönemin ABD Büyükelçisi Mark Parris ile yaptığı görüşmeyi takip ettiği, bu görüşmeyle ilgili rapor hazırlayarak Başbakanlık, Dışişleri Bakanlığı, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği ve Emniyet Genel Müdürlüğü'ne gönderdiği ortaya çıktı.
Dönemin MİT İstihbarat Başkanı K.G imzasıyla gönderilen 2 sayfalık istihbarat raporuna göre 10 Kasım 1998'de ABD Elçisi ve İstanbul Başkonsolosu Patriği ziyaret etti. Ziyarette Türkiye'nin Heybeliada Ruhban Okulu konusundaki tavrı ele alındı ve Patrik cumhuriyetin Lozan'dan bu yana Rumların haklarını yok sayan tutumundan yakındı. Milliyet gazetesinden Musa Kesler'in özel haberine göre MİT bu görüşmeyi takip ederek, görüşülen konuları rapor haline getirdi.
'Susunca Türk yetkililer bunu zayıflık olarak görüyor'
Rapora göre görüşmede ağırlık olarak Heybeliada Rum Ruhban Mektebi yönetim kurulu üyelerinin Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından azledilmeleri konuşuldu. Rapora göre Bartholomeos Parris'e şunları söyledi:
'Birtakım olaylar bahane edilerek Heybeliada Rum Ruhban Vakfı yöneticileri kanunsuz bir biçimde, somut kanıtlar olmadan, genel geçer ifadelerle azledildi. Patrikhane olarak Heybeliada Ruhban Okulu'nda seminer veya toplantı yapılabilmesi için gerekli izinleri aldık. Avukatımıza göre Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün sadece denetleme yetkisi var, görevden alma yetkisi yok. Lozan Antlaşması'na göre de bazı haklarımız var. Haklarımızı kanun önünde aramak için ne gerekiyorsa yapacağız, sustuğumuz zaman Türk yöneticiler bunu bir zayıflık olarak algılıyor ve suçlu muamelesi yapıyorlar.'
'Böyle giderse Türkiye'de Rum kalmayacak'
'Cumhuriyet'in 75. yılı kutlamalarına Ermeni ve Yahudi cemaati coşkulu bir şekilde katıldı ancak Patrikhane olarak Cumhuriyet'in 75. yılında hâlâ antidemokratik uygulamalara maruz bırakılıyoruz. Dolayısıyla bugün bizim için bir anlam taşımıyor. İnönü 75 yıl önce patrikhaneyi sınırdışı etmeye çalışmıştı. Bizi sürmeye çalışanların çoşkularına katılmamız beklenemez. Türk devleti Lozan'dan bu yana 120 bin olan Rum nüfusun 3 bin kişiye düşmesinden sorumludur. Taktikler devam ederse Türkiye'de Rum soylu kimse kalmayacak.'
ABD elçisi üzerinden Türkiye'ye 'ABD yanımızda' mesajı
Raporun değerlendirme bölümünde ise Diyanet Vakfı'nın Patrik Bartholomeos'u 23-27 Kasım 1998 tarihleri arasında Ankara'da düzenlenecek 'Dinlerarası Yakınlaşma' konulu panele davet ettiği, Bartholomeos'un bu etkinlik için Ankara'ya geldiğinde İçişleri Bakanı Kutlu Aktaş ve Vatikan temsilcisiyle birlikte Mark Parris'i ziyaret etmeyi planladığı da anlatılıyor. Patrik'in Parris'in kendisini kabul etmesinin ABD'nin Rumların yanında olduğunu göstermesi açısından, Türkiye'ye iyi bir mesaj olacağını düşündüğü belirtiliyor. Görüşmede Parris'in de dönemin Devlet Bakanı Cavit Kavak ile görüşerek Heybeliada'daki bu konudan dolayı Türkiye'nin dış dünyadaki itibarının zedelenebileceğine dikkat çekeceğini söylediği yer alıyor.
