Covid-19'un ülkeye yayılmasını göz önünde bulundurarak, Ermenistan Hükümeti 16 Mart 2020 günü saat 17: 00'da yürürlüğe girecek şekilde bir aylık Olağanüstü Hal uygulama kararı aldı. Genel kısıtlamalar, sıhhi önlemler, seyahat ve hareket kısıtlamaları öngören paket açıklandıktan sonra, Ermenistan’da Mart başından itibaren yavaşlamaya başlayan hayat yeni bir kısıtlı tempoya girdi. Devletin aldığı önlemlere paralel olarak, Ermenistanlılar self-izolasyonun hayat kurtaracağını düşünüyorlar. Hemen hemen herkes günlerini evde, temasları minimuma indirerek geçiriyor. Özel sektör evden çalışmaya geçerken, devlet dairelerinde sadece üst düzey görevlilerden oluşan gruplar çalışıyor. Marketler, eczanelerde personel maske ve eldivenler ile hizmet veriyor. Büyük bir panik havası olmasa da, korona’nın tüm dünyaya yaydığı bilinmezlik hissi Ermenistan’a da hakim durumda.Ermenistan’da koronavirüs nedeniyle Olağanüstü Hal ilan edildi. Ülkeyi terketmek sınırlandırıldı. Eçmiadzin şehrine korona’yı getirdiği belirlenen “Morkur” (Teyze) ise herkesin dilinde.
400 kişi karantinada
18 Mart sabahı itibarı ile 87 vaka var, yaklaşık 400 kişi ise karantinada. Sokaklar tenha olsa da metro, otobüs gibi toplu taşıma araçları düzenli dezenfekte edilmek şartıyla, çalışıyor. Başbakan Nikol Paşinyan, Sağlık Bakanı Arsen Torosyan, Olağanüstü Hal sorumlusu Başbakan Yardımcısı Tigran Avinyan, düzenli olarak yaptıkları sosyal medya canlı yayınları ile hem durum hakkında bilgi veriyor hem de halkı sağduyulu olmaya çağırıyor. OHAL düzenlemeleri ve koronavirüs hakkındaki güncellemeler ve haberler, hükümetin resmi kanalı “Armenian Unified Infocenter” ve sosyal medya hesapları aracılığıyla yayınlanıyor.
Morkur: Korona’nın resmi temsilcisi
1 Mart’ta İran’dan havayolu ile Ermenistan’a giriş yapan ilk vakadaki şahıs, belirtiler üzerine test yapılıp pozitif olduğu anlaşılınca karantinaya alınmış, temasta olduğu 20 kişi de yine gözlem altına alınmıştı. Ermenistan’da pozitif vaka sayısını birden yükselten ise İtalya’dan Ermenistan’a düğün için gelen orta yaşlı bir kadın oldu. Havaalanında hafif ateşi görülen kadının adresi alındıktan sonra, evde 14 gün kendini izole etmesi istendi. Kadın uyarılara kulak vermeyip, aynı gün kuaför, kuyumcu, aile fertleri ile temas kurdu, gece ise düğüne katıldı. Bir kişi tüm Eçmiadzin şehrinin felç olasına sebep oldu. Kadının bulaştırdığı hasta sayısı yaklaşık 60 olarak telaffuz ediliyor. 16 Mart’ta Eçmiadzin tamamen kontrol altına alındı, diğer şehirler ile yollar kapatıldı. Şehrin tek çıkış yolu ise sağlık ekibi kontrolünde olmak şartıyla açık. Ermenistan sosyal medyası virüsü bulaştıran ve evlenen kızın teyzesi olduğu belirlenen kadın ile ilgili yoğun paylaşımlara sahne oldu. “Morkur (Teyze): Korona’nın Ermenistan’daki resmi temsilcisi” cümlesi ağızdan ağıza dolaşıyor.
Korona ile Mücadele Fonu’na destek başladı
Un, şeker, makarna, çamaşır suyu, alkol, tuvalet kağıdına olan rağbet 17 Mart itibari ile hafifledi. Paşinyan’ın gıda konusunda sıkıntı yaşanmayacağı, günlük un, süt ve et ürünlerinde yokluk çekilmeyeceği telkinlerinin bunda payı olduğu düşünülüyor. Yetkililer ayrıca bu tip depolama refleksinin toplumun farklı kanatlarına zarar vereceğini, “Komşumuz yokluk çekerken bizin tok olmamızın değeri yok” sözleri ile anlatmaya çalışıyorlar.
Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı'na kayıtlı sosyal açıdan savunmasız ailelere yardımlarda bulunulacak. STK’lara bu yönde çalışmaları için ricada bulunuldu. Acil bir destek yardım hesabı açıldı, Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan bu ayki maaşını “Korona ile Mücadele” hesabına aktarıp, bu yardımı yapabilecek maddi durumdaki tüm vatandaşların sadece kendilerini değil, diğer aileleri de düşünmesini istedi. Bu çağrının ardından büyük işadamları ve şirketler fona ciddi destekte bulunmaya başladılar.
Başbakan Paşinyan ve eşi Anna Hakopyon, son bir haftada iki kez korona testi oldu. Sonuçların negatif çıkması ile, Paşinyan ve ailesi izole oldukları Sevan’daki yazlıklarından Yerevan’a geri döndü.
OHAL’de ne olacak?
Büyük ölçekli ticari kuruluşların acil sıhhi önlemler almasına karar verildi. Tüm çalışanlara tıbbi maskeler ve dezenfektanlar sağlanıyor, tesisleri düzenli olarak dezenfekte ediliyor, dönüşümlü çalışma, zorunlu izinler uygulanıyor.
Gıda dağıtımı konusunda devlet yardımı olacağı bildirildi. Kapalı olan anaokullarında depolanan yiyecekler ekonomik açıdan zor durumda olan ailelere dağıtılacak.
Ermenistan sınırından giriş ve çıkışlar
Ermenistan vatandaşları, sürücü/ kargo taşımacılığı yapanlar dışında, ülkeden kara sınırları üzerinden bir ay boyunca çıkış yapamayacaklar. Tüm Ermenistan vatandaşları (ve on yıllık özel oturumları bulunanlar), Ermenistan'da kayıtlı ve ikamet eden kişiler, Ermenistan’a giriş yapabilecek.
Ülkeye giriş yapan herkes havaalanındaki ilk muayeneden sonra, devlet gözetimindeki karantina bölgesine alınıyor. Semptomlar yüksek ise korona için boşaltılmış özel hastanelere gönderiliyorlar.
Hava sınırı neredeyse kapalı. Son 14 gün içinde virüsten etkilenen ülkelerin vatandaşı olan veya bu ülkelerde bulunan yabancı uyrukluların girişi yasaklandı.
Büyükelçiler, konsolosluklar ve uluslararası kuruluşların temsilcileri ve aile üyeleri gibi diplomatik temsiller Ermenistan’a giriş yapabiliyor.
Gidişatın kötüleşmesi halinde sokağa çıkma yasağı düzenlemeleri, belirli koşullar ve istisnai durumlar göz önüne alınarak ilan edilebilecek. Temel malzeme, gıda, ilaç, yakıt ihtiyacı varsa, komisyon tarafından özel izinle kara sınırı kısıtlı olsa da açılabilecek.
Etkinliklere katılım düzenlemelerinde de değişikliğe gidildi. Ermenistan Cumhuriyeti dahilinde miting ve işçi grevleri yapmak yasaklandı. Daha önce belirlenmiş/belirlenmemiş alanlarda spor, kültürel, eğitim, eğlence etkinlikleri, doğum günleri, düğünler / nişanlıklar, cenaze törenleri ve halka açık diğer etkinliklerin yapılmaması kararı alındı. Hükümet 20 veya daha fazla kişilerin katılacağı etkinliklerin yasaklanacağını bildirdi.
Felce uğrayan eğitim sürecini ayakta tutmak için Eğitim ve Kültür Bakanı Arayik Harutyunyan “uzaktan/online eğitim” konusunda gerekli alt yapısı olmayan eğitim kurumları için internet, televizyon ve radyodan yayın yapılacağını, bu süreçte eğitimi olabildiği kadar canlı tutmaya çalışacaklarını belirtti.
