ԲԱՐՌԵՍԻԱԲԱՐ
Հայկական գորգեր, գաղթ եւ միասնութիւն
Համիտի ջարդերէն ետք, 19-րդ դարու վերջաւորութեան եւ 1915-էն ետք, որբանոցներու թիւին աճով, հայ կիներ եւ որբեր առաւելաբար զբաղած էին գորգագործութեամբ, միսիոնարներու կողմէ հիմնուած աշխատավայրերու մէջ։ Գորգագործութիւնը արհեստ մըն էր, որ կարգ մը որբ աղջիկներ սորված էին իրենց ընտանիքներէն։ Արհեստը իրենց ընծայած էր միասնութեան տարածք մը՝ բռնապետութեան հետեւանքով ամէն բան կորսնցնելէ ետք։ Փոխարէնը, ամերիկեան եւ եւրոպական միսիոնարութիւններու կողմէ անոնք շահագործուած էին որպէս աժան աշխատաձեռքեր։
Մատամ Մարթան եւ շահագործութեան պատմութիւն մը
Մարթային, որուն անունով կը կոչուի ծովաբերանը, պատմութիւնը յիշելը թերեւս կ՚օգնէ մեզի հասկնալու ծովեզերքին վերջին իրադարձութիւնները։ Յատկանշական զուգահեռներ կ՚երեւին կնոջ մարմինը առարկայացնող եւ շահագործող դիտանկիւնին եւ Մարթա ծովաբերանին նման հազուագիւտ ծովեզերքի մը տիրանալու եւ իշխելու ցանկութեան միջեւ։ Մարթա Արաթը լիբանանահայ կին մըն էր, 1920 թուականին ծնած։ Ան Պոլիս եկած է փոքր տարիքէն՝ հօրը՝ Պանք Օթոմանի մէջ պաշտօնի կանչուելէն ետք։ Ուսումը ստացած է Սեն Պէօնուայ բարձրագոյն վարժարանին մէջ։
Գումգաբուի ձկնորսներն ու մերամեթճի կիները
Արա Կիւլերի Պոլիս առնուած լուսանկարներուն ընդհանուր թեման ծովն ու ձկնորսներն են։ «Գումգաբուի ձկնորսները» խորագիրը այս ցուցահանդէսին, որ Գումգաբուի ձկնորսներու թաղամասի լուսանկարներու քաղածոյ մըն է, 1952 թուականին «Ժամանակ» օրաթերթին մէջ լոյս տեսած երիտասարդ ֆօթօլրագրող Կիւլերի «Քումքափուի հայ ձկնորսներու հետ» յօդուածաշարքի վերնագրէն ներշնչուած էր։ Արա Կիւլեր բազմաթիւ նկարներ լուսանկարած է այս թաղամասին առօրեայ եւ աշխատանքային կեանքէն, որուն յաճախ կ՚այցելէր նախքան ծովեզերեայ ճանապարհաշինութեան համար քանդուիլը։