Մարլէն՝ իր իւրայատկութիւններով

Իս­թանպու­լա­հայ գե­ղարուես­տա­­կան կեան­­­քի մէջ իւ­­­րա­­­­­­­յատուկ գե­­­ղան­­­կա­­­­­­­րիչ մըն է Մար­­­լէն Թէ­­­քիր­­­տաղլը­­­ճան։ Արուես­­­տա­­­­­­­կանի ար­­­տադրու­­­թիւնը կը կա­­­տարէ ամ­­­բողջո­­­վին ու­­­րոյն մեր­­­ձե­­­­­­­ցու­­­մով մը։ Քիչ մը ու­­­շա­­­­­­­ցած եւ պա­­­տահու­­­թիւննե­­­րու բեր­­­մամբ մուտք գոր­­­ծած է նկար­­­չա­­­­­­­կան աս­­­պա­­­­­­­րէզ։ Իր իսկ պատ­­­մա­­­­­­­ծով գի­­­տենք թէ պա­­­տահա­­­կան հա­­­րեւա­­­նու­­­թիւն մըն է Յով­­­հաննէս Ղու­­­պէ­­­­­­­սէրեանի հետ, որ բա­­­ցած է նկար­­­չութեան գու­­­նա­­­­­­­գեղ հո­­­րիզո­­­նը իր առ­­­ջեւ։

Իս­թանպու­լա­հայ գե­ղարուես­տա­­կան կեան­­­քի մէջ իւ­­­րա­­­­­­­յատուկ գե­­­ղան­­­կա­­­­­­­րիչ մըն է Մար­­­լէն Թէ­­­քիր­­­տաղլը­­­ճան։ Արուես­­­տա­­­­­­­կանի ար­­­տադրու­­­թիւնը կը կա­­­տարէ ամ­­­բողջո­­­վին ու­­­րոյն մեր­­­ձե­­­­­­­ցու­­­մով մը։ Քիչ մը ու­­­շա­­­­­­­ցած եւ պա­­­տահու­­­թիւննե­­­րու բեր­­­մամբ մուտք գոր­­­ծած է նկար­­­չա­­­­­­­կան աս­­­պա­­­­­­­րէզ։ Իր իսկ պատ­­­մա­­­­­­­ծով գի­­­տենք թէ պա­­­տահա­­­կան հա­­­րեւա­­­նու­­­թիւն մըն է Յով­­­հաննէս Ղու­­­պէ­­­­­­­սէրեանի հետ, որ բա­­­ցած է նկար­­­չութեան գու­­­նա­­­­­­­գեղ հո­­­րիզո­­­նը իր առ­­­ջեւ։ Ղու­­­պէ­­­­­­­սէրեանի առօ­­­րեայ ապ­­­րումը ար­­­դէն իսկ գե­­­ղարուես­­­տով շրջա­­­պատուած էր։ Ան կը սի­­­րէր ամէն ին­­­չի վրայ նկա­­­րել։ Տան պղնձեայ ծաղ­­­կա­­­­­­­ման­­­նե­­­­­­­րը կամ յախ­­­ճա­­­­­­­պակեաց պնակ­­­նե­­­­­­­րը, ու վեր­­­ջա­­­­­­­պէս վրան գծե­­­լու կամ ներ­­­կե­­­­­­­լու յար­­­մա­­­­­­­րու­­­թիւն ու­­­նե­­­­­­­ցող ամէն առար­­­կա­­­­­­­յի մա­­­կերե­­­սը կրնար նկա­­­րել, եթէ չէ ար­­­գի­­­­­­­լուած իր կնոջ կող­­­մէ։ Որ­­­դին, իրա­­­ւաբան Արա Ղու­­­պէ­­­­­­­սէրեան կու գար այս ար­­­հեստով լե­­­ցուն բնա­­­կարա­­­նը երաժշտու­­­թեամբ եւս լեց­­­նե­­­­­­­լու։ Արա ինք ալ կը նկա­­­րէր հե­­­տեւե­­­լով հօ­­­րը նա­­­խասի­­­րու­­­թեան։ Ահա այս ըն­­­տա­­­­­­­նիքի հետ բա­­­րեկա­­­մու­­­թիւնն է որ Մար­­­լէն Թէ­­­քիր­­­տաղլը­­­ճանը ուղղեց դէ­­­պի նկար­­­չութիւն։ Յով­­­հաննէս Ղու­­­պէ­­­­­­­սէրեանի ցուցմունքնե­­­րէն ետք իբ­­­րեւ հիւր ու­­­սա­­­­­­­նող հե­­­տեւե­­­ցաւ գե­­­ղարուես­­­տա­­­­­­­կան ակա­­­դեմիոյ դա­­­սըն­­­թացքնե­­­րուն։ Շա­­­րու­­­նա­­­­­­­կելով իր առա­­­ջին ու­­­սուցի­­­չի մեր­­­ձե­­­­­­­ցու­­­մը, Մար­­­լէն Թէ­­­քիր­­­տաղլը­­­ճան ալ ամ­­­բողջո­­­վին ազատ կը զգայ նկա­­­րելի նիւ­­­թե­­­­­­­րու ընտրու­­­թեան պա­­­հուն։ Կ՚օգ­­­տա­­­­­­­գոր­­­ծէ զա­­­նազան մե­­­տաղ­­­ներ, փայտ, թուղթ, խա­­­ւաքարտ, նոյ­­­նիսկ բա­­­ցառիկ յա­­­ջող քո­­­լաժ­­­ներ կրնայ պատ­­­րաստել օգ­­­տուելով ճմռթկած օրա­­­թեր­­­թե­­­­­­­րու էջե­­­րէն։

Ար­­­տադրե­­­լը աւե­­­լի ­­­կա­­­­­­­րեւոր է քան վա­­­ճառե­­­լը կամ ցու­­­ցադրե­­­լը։ Այդ իսկ պատ­­­ճա­­­­­­­ռաւ Մար­­­լէն Թէ­­­քիր­­­տաղլը­­­ճանի բնա­­­կարա­­­նը, թէ աշ­­­խա­­­­­­­տանոց է եւ թէ ար­­­տադրուած գոր­­­ծե­­­­­­­րու պա­­­հարան։ Խո­­­հանոցն ալ աշ­­­խա­­­­­­­տանո­­­ցի մաս կը կազ­­­մէ, քա­­­նի որ իր տար­­­բեր բնոյ­­­թի նա­­­խանիւ­­­թե­­­­­­­րուն հա­­­մար յա­­­ճախ կա­­­րիքը կը զգայ խո­­­հանո­­­ցի օճա­­­խին։

Այս բո­­­լորի հե­­­տեւան­­­քով կա­­­րելի է խոր­­­հիլ թէ Մար­­­լէն Թէ­­­քիր­­­տաղլը­­­ճան կը բնա­­­կի իր կող­­­մէ ձե­­­ւաւո­­­րուած տե­­ղադ­­րումի (էնսթա­­լասիոն)ի մը մէջ։ Այդ տե­­ղադ­­րումին մաս կը կազ­­մեն իր իսկ կա­­րած հա­­գուստ-կա­­պուստնե­­րը, ասեղ­­նա­­­գոր­­ծութիւննե­­րը, տար­­բեր բնոյ­­թի գտա­­ծոներ, օրի­­նակի հա­­մար փտած ծա­­ռի մը կոճ­­ղէն հա­տուած մը, Գը­­նալը կղզիէն հա­­ւաքուած քա­­րեր կամ Երե­­ւանի զբօ­­սայ­­գիէն բե­­րած տե­­րեւ­­ներ։

Կէ­­րամի­­քայի մաս­­նա­­­գէտ Անի Սէ­­թեան ոգե­­ւորու­­թեամբ կ՚ար­­տա­­­յայ­­տուի Մար­­լէն Թէ­­քիր­­տաղլը­­ճանի աշ­­խա­­­տաոճի մա­­սին։ «Խնձոր մը սար­­քե­­­լու հա­­մար եկած եմ» ըսաւ ու մտաւ աշ­­խա­­­տանոց։ Ան իրա­­կանութեան մէջ կա­­ւի հետ աշ­խա­տելու եկած էր։ Նոր նիւթ մըն էր իրեն հա­մար եւ ամ­բողջ էու­թեամբ թա­փան­ցեց կա­ւին շունչ տա­լու գոր­ծին։

Ան որ­քան ալ խու­սա­փի ցու­ցա­հան­դէսներ կազ­մա­կեր­պե­լէ, իր իւ­րա­յատուկ ոճը նշմա­րելի է շա­տերուն հա­մար։ Անոնցմէ մէ­կը եղաւ ՀՀ Սփիւռքի Նա­խարա­ր Հրա­նուշ Յա­կոբեան, որ Մար­լէն Թէ­քիր­տաղլը­ճանը պար­գե­ւատրեց Արշիլ Կորքիի շքանշանով։