Տեղեկագիր Ատրպէյճանի պետական բռնութեան դէմ

Մարդու Իրա­ւունքնե­րու Հե­տեւ­ման Կազ­մա­կեր­պութիւ­նը եւ Freedom Now, 8 Հոկ­տեմբե­րին հրա­պարա­կած տե­ղեկագ­րով մը մե­ղադ­րե­ցին COP 29 կլի­մայա­կան հա­մագու­մա­րի ըն­թա­ռաջ Ատրպէյ­ճա­նի մէջ տի­րող բռնա­կալու­թիւնը։

74 էջե­րէ բաղ­կա­ցող տե­ղեկագ­րին մէջ քննար­կո­ւած են 33 հար­ցաքննու­թիւններ եւ անոնց հետ առնչո­ւած բեր­ման են­թարկե­լու եւ ձեր­բա­կալե­լու դէպ­քեր։

Մար­դու Իրա­ւունքնե­րու Հե­տեւ­ման Կազ­մա­կեր­պութեան Եւ­րո­պայի եւ Կեդ­րո­նական Ասիայի վա­րիչ Ճոր­ճի Ճո­ճիա կ՚ըսէ թէ Ատրպէյ­ճա­նի կա­ռավա­րու­թեան քա­ղաքա­ցիական ազա­տու­թիւննե­րը ան­տե­սելը սպառ­նա­լիք մը դար­ձած է ան­կախ խմբակ­նե­րու եւ քննա­դատա­կան մե­տիայի հան­դէպ։ « COP 29-ի նա­խօրէին կա­ռավա­րու­թեան պար­զած պատ­կե­րը այս պէտք չէր որ ըլ­լար։ Կրնամ ըսել թէ տա­կաւին շատ ուշ չէ եւ բան­տարկեալ ընդդի­մադիր­նե­րը ազատ ար­ձա­կելով եւ հա­սարա­կական կազ­մա­կեր­պութիւննե­րու դէմ յա­րու­ցո­ւած կեղծ մե­ղադ­րանքնե­րը դադ­րեցնե­լով կա­րելի է պե­տու­թեան կոր­սո­ւած վար­կը վե­րաշա­հիլ»։

Մար­դու Իրա­ւունքնե­րու Հե­տեւ­ման Կազ­մա­կեր­պութիւ­նը եւ Freedom Now աւե­լի քան 40 փաս­տա­բան, ձեր­բա­կալ­ուածնե­րու մեր­ձա­ւոր­ներ, հա­սարա­կական կազ­մա­կեր­պութիւննե­րու աշ­խա­տող­ներ եւ վա­րիչ­նե­րով տե­սակ­ցած է եւ քննար­կած դա­տական փաս­տա­թուղթե­րը ու այլ վա­ւերագ­րութիւններ։

Ար­դէն թի­ւով քիչ ան­կախ ու առ­ցանց լրա­տուա­միջոց­նե­րէն երե­քը ուղղա­կի թի­րախը դար­ձած են իշ­խա­նու­թեան։ Անոնց գլխա­ւոր­նե­րէն է «Ապ­զաս Մե­տիա» եւ «Թոփ­լում ԹՎ»։ Այս երեք հար­թակնե­րու աշ­խա­տող­նե­րէն առ­նո­ւազն 12-ը ձեր­բա­կալո­ւած են։ Անոնց գրա­սենեակ­նե­րը խու­զարկո­ւած եւ գոր­ծիքնե­րը առգրա­ւուած։

Ձեր­բա­կալո­ւած ու բան­տարկո­ւած­նե­րու մէջ մար­դու իրա­ւունքնրու պաշտպա­նու­թեան ոլոր­տին փոր­ձա­ռու դէմք մը հան­դի­սացող Անար Մամ­մատլին ալ կայ։ Ան քա­նի մը շա­բաթ առաջ նա­խաձեռ­նած էր բնա­պահ­պա­նու­թեան ար­դա­րու­թիւնը պաշտպա­նող հար­թակ մը կազ­մե­լու։ Անոր վե­րագ­րո­ւեցաւ ար­հեստա­կան փախստա­կանու­թեան յան­ցանք մը եւ այժմ ճա­ղերու ետին կը սպա­սէ դա­տավա­րու­թեան օրը։

Քա­րիւ­ղի եւ կա­զի ոլոր­տի մէջ շա­հերու թա­փան­ցի­կու­թեան նիւ­թով աշ­խա­տող հան­րա­ծանօթ տնտե­սագէտ Գու­պատ Իպա­տօղ­լու 2023-ին ձեր­բա­կալո­ւեցաւ։ Ան այժմ տնա­յին կա­լան­քի մէջ է եւ կեղծ փո­ղերու տպագ­րութեան նման ծի­ծաղե­լի մե­ղադ­րանքով մը կը սպա­սէ դա­տական նիս­տը։

Մի­ջազ­գա­յին իրա­ւաբա­նական սկզբունքնե­րու հա­մաձայն Ատրպէյ­ճա­նի իշ­խա­նու­թիւնը պար­տա­ւոր է քա­ղաքա­ցինե­րու խօս­քի, մէկ­տեղման եւ կազ­մա­կերպման իրա­ւունքնե­րը պաշտպա­նելու։ ԵՄԻԱ ան­ցեալին բազ­մա­թիւ ան­գամներ վճռած էր Ատրպէյ­ճա­նի իշ­խա­նու­թիւննե­րու հա­սարա­կական կազ­մա­կեր­պութիւննե­րու վա­ւերա­ցումնե­րը մեր­ժե­լով կազ­մա­կեր­պե­լու իրա­ւունքի ոտ­նա­կոխ­ման դէպ­քեր։

Այս մա­սին Freedom Now-ի գոր­ծա­դիր վա­րիչ Անտրէա Փրա­սովի հա­մաձայն Ատրպէյ­ճա­նի կա­ռավա­րու­թիւնը անար­դար ձեր­բա­կալու­թիւննե­րով եւ ՀԿ-նե­րու մա­սին կա­նոնագ­րի սահ­մա­նափա­կումնե­րով կը փոր­ձէ հա­սարա­կու­թիւնը լռու­թեան դա­տապար­տել։ «COP 29-ի նա­խօրեակին պե­տու­թիւննե­րը եւ ՄԱԿ-ի շրջա­նակ­նե­րը Ատրպէյ­ճա­նին կոչ ուղղե­լով պա­հան­ջե­լու են բեր­ման են­թարկո­ւած եւ ձեր­բա­կալուած գոր­ծիչնե­րու իս­կոյն ազատ ար­ձա­կու­մը» ըսած է Փրա­սով։