Նիւթին տեղեկացանք նախ անուանի գրող Քեմալ Եալչընի փոխանցած տեղեկութիւնով։ Եալչըն «Ակօս»ի խմբագրապետին ուղարկած էլ-նամակով կը տեղեկացներ թէ կը պատրաստուին Պոլսոյ Աթոռի միաբաններէն Գարեգին Արք. Պեքճեանը Իսթանպուլ ուղարկելու։
Գարեգին Սրբազանի եւ գրող Քեմալ Եալչընի բարեկամութիւնը ունի բաւականին հին անցեալ մը։ Այդ բարեկամութիւնը սկսած է «Սիրտս քեզմով կը խայտայ» անուն գիրքի պատրաստութեան շրջանին։
Բաւականին արկածախնդրական եղաւ գիրքի հրատարակութեան ոդիսականը։ «Տողան Քիթափ» հրատարակչատունը, որ վճարած էր հեղինակային իրաւունքը եւ հատորը տպած, վերջին պահուն հրաժարեցաւ գիրքը հրատարակելէ եւ տպուած, կազմուած, գրախանութներ արաքումը սպասող հատորները փճացուցած էր առանց իսկ համոզիչ բացատրութեան։ Արդարեւ մենք այդ գործը կարդացինք ընդհատակեայ տպագրութիւնով, որմէ ետք Օսման Քէօքերի «Պիրզամանլար» հրատարակչատունը յանձն առաւ գրքի օրինաւոր տպագրութիւնը։
Այս առաջին հրատարակութենէ ետք Գարեգին Սրբազան կամաւոր կերպով յանձն առաւ գիրքի արեւմտահայերէնի թարգմանութիւնը։ Մասնակցեցաւ այս հրատարակութեան համար կազմակերպուած գինեձօներուն։
Պոլսահայոց համար ամօթալի յիշատակ մըն է Գարեգին Արք. Պեքճեանի Պատրիարքական Տեղապահ ընտրուելուն յաջորդող զարգացումները։ Ան երբ կու գար Պատրիարքարան, փոխանակ զանգակներու ղողանջին կամ Հրաշափառի շարականի երգեցողութեան, պարաններով բակուած գտաւ Աթոռանիստ Մայր Եկեղեցւոյ աւագ դուրը։
Իր Իսթանպուլ կեցութեան շրջանին ալ, փոխանակ Պատրիարքարանի, հարկադրուեցաւ հիւրանոց մը իջեւանիլ։
Յարատեւ դաւադրութիւններու իբր հետեւանք, ան բաւականին սրտնեղացած կերպով վերադարձաւ իր աթոռը, Քոլոյնի առաջնորդարանը, ուր զինք կը դիմաւորէր նորանշանակ առաջնորդը։
Մարմնապէս եւ բարոյապէս բաւականին յոգնած սրբազանը որոշեց գերմանական ծերանոց մը ապաստանիլ։ Սակայն թէ Քեմալ Եալչընի եւ թէ մեր բարեկամ Վազգէն Պարընի վկայութեամբ այդ հաստատութիւնը հեռու էր սրբազանի հանգիստն ու խաղաղութիւնը ապահովելէ։
Սրբազանին տուած այցելութենէ վերադարձին Վազգէն Պարըն տեսակցած է Սուրբ Փրկիչ հիւանդանոցի հոգաբարձութեան ատենապետին հետ եւ առաջարկած սրբազանի իր ծննդավայրի մէջ կացութիւնը։ Ատենապետ Շիրինօղլու սիրով ընդունած է այս առաջարկը, որմէ ետք կարելի եղած է Գարեգին Արք. Պեքճեանի Իսթանպուլ ժամանումը, 15 Յուլիս Երկուշաբթի օր։
Յուսանք որ պոլսահայութիւնը, գլխաւորութեամբ Սուրբ Խաչ Դպրեվանքի շրջանակներուն, իրենց այցելութիւններով կը մխիթարեն սրբազանի դառնացած սիրտը։
