Կիպրոսը վերջին թիրախ

Մեծ խաբ­կանք մըն էր «Ար­դա­րու­թիւն եւ Զար­գա­ցում» կու­սակցու­թեան շար­քե­րուն լաւ պատ­րաստո­ւած քա­ղաքա­կան միտ­քե­րէ բաղ­կա­ցած ըլ­լա­լու մա­սին պնդումնե­րը։ Ան­ցեալին այդ պնդումնե­րը ներ­կա­յացո­ւեցան հա­սարա­կու­թեան մէջ որոշ համ­բաւ վա­յելած կարգ մը լի­պերալ­նե­րու կող­մէ։ Կ՚ըսէին թէ բարձր ու­սում ստա­ցած, աշ­խարհի ներ­կայ հա­ւասա­րակշռու­թիւննե­րուն տի­րապե­տող, նո­րարար կազ­մե­րով գո­յացած կու­սակցու­թիւնը մեծ նե­րուժ ու­նի երկրին եւ տա­րած­քաշրջա­նին բա­րօրու­թիւնը ապա­հովե­լու հա­մար։ Իբ­րեւ թէ իւ­րա­ցու­ցած էին ԵՄ-ի թե­լադ­րած ժո­ղովրդա­վարա­կան սկզբունքնե­րը։ Այս պնդումնե­րը մեզ, աշ­խարհի ան­ցուդար­ձե­րուն ձա­խակող­մեան հա­յեաց­քով հե­տեւող­նե­րուս հա­մար եր­բէք իրա­ւացի չէին թո­ւէր։ Սա­կայն կշիռ­քի միւս նժա­րին վրայ կա­յին այնպի­սի ատե­լի ազ­գայնա­կան­ներ, որոնք Հան­րա­պետա­կան Թուրքիոյ հիմ­նարկու­թե­նէն այս կողմ գոր­ծո­ւած բո­լոր չա­րիք­նե­րու մե­ղաւոր­ներն էին։ Եր­կընտրան­քը կը գո­յանար չա­րին փոք­րա­գոյ­նը ար­ժե­ւորե­լու հա­նար։

Անցնող տա­րինե­րու ըն­թացքին ակա­նատես եղանք նախ այդ խաբ­կանքի սնա­մէջու­թեան։ Կու­սակցու­թեան մէջ չկայ Էր­տո­ղանի ար­կա­ծախնդրու­թիւննե­րը սան­ձե­լու կա­րող միտք մը։ Քա­ղաքա­կան հե­ռան­կա­րի բա­ցակա­յու­թեան մէջ Էր­տո­ղան յա­ջողե­ցաւ եր­կու չա­րիք­նե­րու հա­մագոր­ծակցու­թիւնը ապա­հովել։ Ներ­կա­յիս աջա­կող­մեան ճա­կատը հա­մալ­րուած է թէ ազ­գայնա­կան եւ թէ կրօ­նական հո­սանքնե­րով։

Սոյն չա­րագոր­ծութեան դա­շինքն է որ Նա­խագահ Էր­տո­ղանի իշ­խա­նու­թեան հա­մար­ձա­կու­թիւն կը շնոր­հէ հա­մաշ­խարհա­յին գետ­նի վրայ իրե­րայա­ջորդ կեր­պով նոր խնդիր­ներ ստեղ­ծե­լու հա­մար։ Այդ խնդիր­նե­րու առա­ջինն էր Արեւմտեան աշ­խարհի ջան­քե­րով սկսած Սու­րիոյ քա­ղաքա­ցիական պա­տերազ­մը։ Իշ­խա­նու­թեան դէմ բո­ղոքի ցոյ­ցե­րը առիթ հա­մարող ԱՄՆ եւ Եւ­րո­պայի քա­ղաքա­կան գոր­ծիչներ իս­կոյն զէնք մա­տակա­րարե­ցին ընդդի­մադիր շար­քե­րուն։ Խրա­խու­սե­ցին քա­ղաքա­կան պա­տերազ­մը, ոչնչաց­նե­լու հա­մար Իս­րա­յէլի դէմ ամե­նալուրջ հա­կարա­կորդ հա­մարո­ւած եր­կի­րը։ Թուրքիա մեծ ակնկա­լու­թիւննե­րով մի­ջամուխ եղաւ հա­րեւան երկրի մէջ ծա­գած հրդե­հին, բայց աւար­տին ձեռ­նունայն դուրս եկաւ իր դիր­քը ալ աւե­լի ամ­րացնող Ասա­տի դի­մաց։

Արեւ­մուտքի նոյն ու­ժե­րը յա­ջողած էին Լի­պիոյ մէջ ալ Գնդա­պետ Քա­տաֆին գա­հըն­կեց ընե­լու, որ­մէ ետք երկրէ ներս տի­րեց քաօսա­յին վի­ճակ։ Էր­տո­ղան հոն եւս մաս կազ­մեց խրո­վու­թեան խո­րաց­ման, զօ­րակ­ցե­լով «Մու­սուլման եղ­բայրներ» շար­ժումին։ Փոր­ձեց խա­փանել մարտնչող կող­մե­րու բա­նակ­ցութեան աշ­խա­տանքնե­րը, բայց չյա­ջողե­ցաւ։ Վեր­ջա­պէս հրահ­րեց Ար­ցա­խի դէմ Ատրպէյ­ճա­նի յար­ձա­կու­մը, խոս­տա­նալով ահա­բեկիչ­նե­րէ բաղ­կա­ցեալ մար­դուժ, զէնք ու զի­նամ­թերք։ Հոս եւս անսպա­սելի էր Ար­ցա­խի պաշտպա­նու­թեան բա­նակի հզօր դի­մադ­րութի­նը։ Եր­կու, երեք օրե­րու ըն­թացքին աւար­տե­լի պա­տերազ­մը հա­սած է 20. օրուան եւ նա­խայար­ձակ կող­մը կը դժո­ւարա­նայ իր դիր­քե­րը պա­հելու։ Մա­նաւանդ ալ հա­մաշ­խարհա­յին շրջա­նակ­ներ յա­մառօ­րէն կը մեր­ժեն Ալիեւի Թուրքիոյ ալ բա­նակ­ցութեան կողմ հա­մարո­ւելու մա­սին առա­ջարկնե­րը։ Մի­ջերկրա­կան ծո­վու արե­ւելեան հա­տուա­ծի մէջ Յու­նաստա­նի, Ֆրան­սա­յի, Եգիպ­տո­սի եւ Իս­րա­յէլի հա­մագոր­ծակցու­թե­նէն դուրս դա­սուած Թուրքիա այժմ վեր­ջին փորձ մը կ՚ընէ Հիւ­սի­սային Կիպ­րո­սի Թրքա­կան Հան­րա­պետու­թե­նէ ներս խրո­վու­թիւն ստեղ­ծե­լով։ Կը փոր­ձէ մի­ջամ­տել նա­խագա­հական ընտրու­թիւննե­րուն, Կիպ­րո­սը դաշ­նակցա­յին պե­տու­թեան մը վե­րածել ու­զող Մուսթա­ֆա Աքըն­ճըի ընտրո­ւելուն ար­գելք ըլ­լա­լու հա­մար։

Ցա­ւալի է թրքա­կան Կիպ­րո­սի մատ­նո­ւած այս սպառ­նա­լիքը։ Կիպ­րա­ցի թուրքեր ներ­կա­յիս կը պար­զեն եր­կու ան­ջատ հա­տուած՝ տե­ղացի­ներ եւ 1974-ի ար­շա­ւու­մէն ետք Թուրքիայէն գաղ­թածներ։ Այս երկրորդ խմբա­կը, որ գրա­ւած է յոյ­նե­րու լքեալ գոյ­քե­րը, հա­ւատար­մութիւն կը պա­հէ Թուրքիոյ նկատ­մամբ։ Իսկ տե­ղացի­ներ գի­տեն թէ եթէ բա­ցակա­յի դրսէն եկած քրքրու­թիւննե­րը, աւե­լի բար­գա­ւաճ եւ քա­ղաքա­կիրթ կեն­ցաղ պի­տի ու­նե­նայ տե­ղացի յոյ­նե­րու հետ դա­շինք կնքե­լով ու ԵՄ-ի ան­դամ Կիպ­րոսի քա­ղաքա­ցի դառնալով։

pakrates@yahoo.com