Հայ մամուլը ժամանակակից մարտահրաւէրներու ընդառաջ

Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Արամ Ա. Կաթողիկոս սոյն տարին հռչակած էր «Հայ մամուլի տարի»։ Արդարեւ 2-4 Յուլիս թուականներու միջեւ Անթիլիասի մայրավանքին մէջ տեղի ունեցաւ եռօրեայ գիտաժողով մը։ Բովանդակալից զեկոյցներով խիստ շահեկան այս համագումարի մասին տեղեկատուութիւնը կը փոխանցենք «Ասպարէզ»ի էջերէն։

Արամ Ա. Վե­­հափառ Հայ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պետին կող­­­­­մէ Հայ Մա­­­­­մու­­­­­լի տա­­­­­րուան հռչակ­­­­­ման առի­­­­­թով կազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կեր­­­­­պո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւած հա­­­­­մահայ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան հա­­­­­մաժո­­­­­ղովը տե­­­­­ղի ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցաւ Յու­­­­­լիս 2-4-ին, Ան­­­­­թի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լիասի մայ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­վան­­­­­քին մէջ, նա­­­­­խագա­­­­­հու­­­­­թեամբ ու ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յու­­­­­թեամբ վե­­­­­հափա­­­­­ռին։

Հա­­­­­մաժո­­­­­ղովին իրենց մաս­­­­­նակցու­­­­­թիւնը բե­­­­­րին Հա­­­­­յաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նի, Ար­­­­­ցա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­խի եւ Սփիւռքի զա­­­­­նազան եր­­­­­կիրնե­­­­­րու մէջ գոր­­­­­ծող տպա­­­­­գիր եւ ելեկտրո­­­­­նային մա­­­­­մու­­­­­լի շուրջ 100 տնօ­­­­­րէն­­­­­ներ, գլխա­­­­­ւոր խմբա­­­­­գիր­­­­­ներ եւ մա­­­­­մու­­­­­լի գոր­­­­­ծիչներ։

Կա­­­­­թողի­­­­­կոսին պատ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մին, ինչպէս նաեւ հա­­­­­մաժո­­­­­ղովին ըն­­­­­թացքին ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յացո­­­­­ւած զե­­­­­կոյցնե­­­­­րուն լոյ­­­­­սին տակ, ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ները հան­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մանօ­­­­­րէն քննար­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցին Հա­­­­­յաս­­­­­տան-Ար­­­­­ցախ-Սփիւռք եռա­­­­­միաս­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան հար­­­­­թութեան վրայ ձե­­­­­ւաւո­­­­­րուե­­­­­լիք հայ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան լրա­­­­­տուա­­­­­միջոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու հա­­­­­մագոր­­­­­ծակցու­­­­­թեան ու­­­­­ղի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ները, նո­­­­­րարար ար­­­­­հեստա­­­­­գիտու­­­­­թեան ներ­­­­­մուծած մար­­­­­տահրա­­­­­ւէր­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը, ըն­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րային ցան­­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու վրայ լրա­­­­­տուա­­­­­կան գոր­­­­­ծունէու­­­­­թիւն ծա­­­­­ւալե­­­­­լու երե­­­­­ւոյ­­­­­թը, տե­­­­­ղեկա­­­­­տուա­­­­­կան անվտան­­­­­գութեան եւ հա­­­­­ւաս­­­­­տիու­­­­­թեան խնդիր­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը, մի­­­­­ջազ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին հան­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին կար­­­­­ծի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­քի ստեղծման նպաս­­­­­տող գոր­­­­­ծօննե­­­­­րը, մա­­­­­մուլ-ինքնու­­­­­թիւն եւ մա­­­­­մուլ-մշա­­­­­կոյթ կա­­­­­պը, մա­­­­­մու­­­­­լի մէջ բազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կար­­­­­ծութեան եւ խօս­­­­­քի ազա­­­­­տու­­­­­թեան դրսե­­­­­ւոր­­­­­ման անհրա­­­­­ժեշ­­­­­տութիւ­­­­­նը, հա­­­­­մազ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին պա­­­­­հան­­­­­ջա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տիրու­­­­­թեան մէջ մա­­­­­մու­­­­­լին ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նալիք դե­­­­­րը եւ մամ­­­­­լոյ առա­­­­­քելու­­­­­թեան առնչո­­­­­ւած այլ խնդիր­­­­­ներ։

Հա­­­­­մաժո­­­­­ղովը հաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տեց եւ նպա­­­­­տակա­­­­­յար­­­­­մար նկա­­­­­տեց.

«Մա­­­­­մուլ հաս­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցողու­­­­­թիւնը ժա­­­­­մանա­­­­­կակից աշ­­­­­խարհի նո­­­­­րարար պայ­­­­­մաննե­­­­­րուն մէջ կը շա­­­­­րու­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կէ ապ­­­­­րիլ ձե­­­­­ւափո­­­­­խու­­­­­թիւննե­­­­­րու գոր­­­­­ծընթաց մը։ Հետզհե­­­­­տէ դէ­­­­­պի հա­­­­­մացան­­­­­ցա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին մա­­­­­մուլ ան­­­­­ցում կա­­­­­տարող դա­­­­­սական լրա­­­­­տուա­­­­­միջոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը հա­­­­­սանե­­­­­լիու­­­­­թեան առա­­­­­ւել­­­­­ներ գրան­­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լով հան­­­­­դերձ, յա­­­­­ճախ կը հա­­­­­տեն ան­­­­­պա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նատո­­­­­ւու­­­­­թեան սահ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նը՝ բա­­­­­ցար­­­­­ձակ ազա­­­­­տու­­­­­թեան սկզբունքին տակ խոր­­­­­քին մէջ ան­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կար­­­­­դակ լրա­­­­­տուու­­­­­թիւն տա­­­­­րածե­­­­­լով.

– Մա­­­­­մու­­­­­լը միայն տե­­­­­ղեկու­­­­­թիւն փո­­­­­խան­­­­­ցող մի­­­­­ջոց չէ, այլ յստա­­­­­կօրէն կը կրէ դաս­­­­­տիարա­­­­­կիչ առա­­­­­քելու­­­­­թիւն։ Այդ առա­­­­­քելու­­­­­թիւնը սկսած է նօս­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նալ՝ լրագ­­­­­րո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ղական մար­­­­­դուժի բա­­­­­ցակա­­­­­յու­­­­­թեան, լե­­­­­զուի տի­­­­­րապե­­­­­տու­­­­­մի առու­­­­­մով անմխի­­­­­թար վի­­­­­ճակին եւ նո­­­­­ւազող տպա­­­­­քանակ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն ի տես։

– Բազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կար­­­­­ծութիւնն ու ազատ խօս­­­­­քի իրա­­­­­ւունքի դրսե­­­­­ւորու­­­­­մը աւե­­­­­լի քան անհրա­­­­­ժեշտ են մա­­­­­մու­­­­­լին հա­­­­­մար։ Կա­­­­­ռու­­­­­ցո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ղական քննա­­­­­դատու­­­­­թիւնն ու ինքնաքննա­­­­­դատու­­­­­թիւնը յա­­­­­ճախ պէտք է երե­­­­­ւին հայ մա­­­­­մու­­­­­լի էջե­­­­­րուն մէջ՝ մեր հան­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին հա­­­­­սարա­­­­­կական կեան­­­­­քի յո­­­­­ռի երե­­­­­ւոյթնե­­­­­րը սրբագ­­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լու մի­­­­­տու­­­­­մով։

– Իշ­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նամէտ եւ ընդդի­­­­­մադիր մա­­­­­մուլնե­­­­­րու բա­­­­­խումնե­­­­­րու երե­­­­­ւոյ­­­­­թէն ան­­­­­դին ժո­­­­­ղովուրդ-մա­­­­­մուլ կեն­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նի ու հե­­­­­տեւո­­­­­ղական կա­­­­­պը կեն­­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան նշա­­­­­նակու­­­­­թիւն ու­­­­­նի զան­­­­­գո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւածա­­­­­յին որե­­­­­ւէ լրա­­­­­տուա­­­­­միջո­­­­­ցի հա­­­­­մար։ Հրա­­­­­տարակ­­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան աշ­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տանքնե­­­­­րուն առըն­­­­­թեր, մա­­­­­մու­­­­­լի ակումբնե­­­­­րու ճամ­­­­­բով քննար­­­­­կումներ կազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կեր­­­­­պե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լով մա­­­­­մու­­­­­լը կը սա­­­­­տարէ այդ կա­­­­­պի ամ­­­­­րապնդման եւ փո­­­­­խադարձ վստա­­­­­հելիու­­­­­թեան հաս­­­­­տատման առա­­­­­ջադ­­­­­րանքնե­­­­­րու իրա­­­­­կանաց­­­­­ման։ Ժո­­­­­ղովրդա­­­­­յին խնդիր­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու բարձրա­­­­­ձայ­­­­­նումն ու այդ հար­­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն մա­­­­­սին կա­­­­­տարո­­­­­ւող ար­­­­­ձա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գան­­­­­գումնե­­­­­րը մա­­­­­մու­­­­­լի էջե­­­­­րուն՝ աւե­­­­­լիով կը նպաս­­­­­տեն մա­­­­­մուլ-ժո­­­­­ղովուրդ կա­­­­­պի մեր­­­­­ձեցման։

– Հա­­­­­մազ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին տա­­­­­րողու­­­­­թիւն ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցող հիմ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­հար­­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը՝ հայ­­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նիքի հզօ­­­­­րացում, Ար­­­­­ցա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­խի մի­­­­­ջազ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին ճա­­­­­նաչում, Հայ Դա­­­­­տի պա­­­­­հան­­­­­ջա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տիրա­­­­­կան աշ­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տանքներ պի­­­­­տի շա­­­­­րու­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կեն գրա­­­­­ւել հայ մա­­­­­մու­­­­­լի առաջ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին թե­­­­­մանե­­­­­րու դիր­­­­­քե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը։ Այս հար­­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը անհրա­­­­­ժեշտ է քննար­­­­­կել հա­­­­­մահայ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան մա­­­­­կար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կի վրայ, այժմէական նշա­­­­­նակու­­­­­թիւն տա­­­­­լու հա­­­­­մար ռազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­վարա­­­­­կան նշա­­­­­նակու­­­­­թիւն ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցող խնդիր­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն եւ անոնց լու­­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­բան­­­­­ման։

– Մա­­­­­մու­­­­­լի դի­­­­­մագ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւած դժո­­­­­ւարու­­­­­թիւննե­­­­­րը կը պա­­­­­հան­­­­­ջեն գործնա­­­­­կան լու­­­­­ծումներ եւ հա­­­­­մապա­­­­­տաս­­­­­խան մի­­­­­ջոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու որ­­­­­դեգրման քայ­­­­­լեր՝ հիմ­­­­­նադրամ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու յա­­­­­ռաջա­­­­­ցում, լրա­­­­­գոր­­­­­ղա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան մար­­­­­դուժի պատ­­­­­րաստու­­­­­թիւն, լե­­­­­զուի դա­­­­­սըն­­­­­թացքներ, փո­­­­­խադարձ այ­­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լու­­­­­թիւններ, եւ այլն։

Այս հաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տումներն ու առա­­­­­ջադ­­­­­րանքնե­­­­­րը նկա­­­­­տի ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նալով, հա­­­­­մաժո­­­­­ղովը կա­­­­­րեւո­­­­­րու­­­­­թեամբ ընդգծեց հա­­­­­մահայ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան մա­­­­­կար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կի վրայ հա­­­­­մախմբու­­­­­մի նա­­­­­խաձեռ­­­­­նութեան շա­­­­­րու­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կակա­­­­­նու­­­­­թեան ապա­­­­­հովու­­­­­մը։ Ար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րեւ, Հա­­­­­յաս­­­­­տան-Ար­­­­­ցախ-Սփիւռք եռա­­­­­միաս­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան հար­­­­­թութեան վրայ հա­­­­­մատեղ նոր ռազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­վարու­­­­­թեան մը մշա­­­­­կու­­­­­մը եւ մա­­­­­նաւանդ հայ մա­­­­­մու­­­­­լի առ­­­­­ջեւ ծա­­­­­ռացած մար­­­­­տահրա­­­­­ւէր­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն լուծման ուղղու­­­­­թեամբ միաս­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­բար նա­­­­­խաձեռ­­­­­նութիւննե­­­­­րու դի­­­­­մելը հրա­­­­­մայա­­­­­կան է այ­­­­­սօր։

Հա­­­­­մագու­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը իր աշ­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տանքնե­­­­­րը փա­­­­­կեց եզ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­փակիչ նիս­­­­­տով, ուր մաս­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կից­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յացու­­­­­ցին իրենց առա­­­­­ջարկնե­­­­­րը։

Հա­­­­­մագու­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը իր աւար­­­­­տին հա­­­­­սաւ վե­­­­­հափա­­­­­ռին եզ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­փակիչ խօս­­­­­քով։ Գնա­­­­­հատե­­­­­լէ ետք հա­­­­­մագու­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րին թէ՛ նա­­­­­խապատ­­­­­րաստա­­­­­կան եւ թէ ըն­­­­­թա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցիկ աշ­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տանքնե­­­­­րը, հայ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պետը ըսաւ, որ մա­­­­­մու­­­­­լը նո­­­­­ւիրա­­­­­կան ար­­­­­ժէք է եւ հա­­­­­մագու­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րին ըն­­­­­թացքին ար­­­­­ծարծո­­­­­ւած նիւ­­­­­թե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը, որոնք բազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­զան ու այ­­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­զան, այժմէական ու հրա­­­­­տապ էին, պէտք է իրենց շա­­­­­րու­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կու­­­­­թիւնը ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նան հա­­­­­մագու­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րէն ան­­­­­դին, տար­­­­­բեր մի­­­­­ջոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րով։ Ան գնա­­­­­հատեց Հա­­­­­յաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նի, Ար­­­­­ցա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­խի եւ Սփիւռքի զա­­­­­նազան շրջա­­­­­նակ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յաց­­­­­նող մամ­­­­­լոյ մշակ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն միատեղ ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յու­­­­­թիւնը, որ ինքնին պեր­­­­­ճա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­խօս վկա­­­­­յու­­­­­թիւն է ազգն ու հայ­­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նիքը յու­­­­­զող հար­­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը միաս­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­բար ար­­­­­ծարծե­­­­­լու։ Ան խօ­­­­­սեցաւ հա­­­­­մագու­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րին ըն­­­­­թացքին տա­­­­­րակար­­­­­ծութիւննե­­­­­րու եւ տար­­­­­բեր մօ­­­­­տեցումնե­­­­­րու առողջ ձե­­­­­ւով քննարկման, որոնք ար­­­­­գելք չհան­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սացան հա­­­­­սարա­­­­­կաց մտա­­­­­հոգու­­­­­թեանց բարձրաց­­­­­ման եւ լու­­­­­ծումնե­­­­­րու առա­­­­­ջար­­­­­կութեանց։ Կա­­­­­թողի­­­­­կոսը ընդգծեց, որ հայ մա­­­­­մու­­­­­լը սո­­­­­վորա­­­­­կան լրա­­­­­տուա­­­­­կան եւ տե­­­­­ղեկա­­­­­տուա­­­­­կան մի­­­­­ջոց չէ, այլ անոր առա­­­­­քելու­­­­­թիւնը հա­­­­­մահայ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան ար­­­­­ժէք կը ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յաց­­­­­նէ, իսկ այդ մէ­­­­­կը կա­­­­­րիք ու­­­­­նի ազա­­­­­տու­­­­­թեան, որուն մա­­­­­սին բազ­­­­­միցս անդրա­­­­­դարձ կա­­­­­տարո­­­­­ւեցաւ հա­­­­­մագու­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րին ըն­­­­­թացքին։ Հայ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պետը անդրա­­­­­դար­­­­­ձաւ նաեւ հա­­­­­մագու­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րին ըն­­­­­թացքին բարձրա­­­­­ցած շարք մը այլ խնդիր­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու, ինչպէս՝ մա­­­­­մու­­­­­լի որա­­­­­կի բարձրաց­­­­­ման, մար­­­­­դուժի, լե­­­­­զուի, հա­­­­­մահայ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան հար­­­­­թակ մը ստեղ­­­­­ծե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լուն եւ հա­­­­­մագոր­­­­­ծակցու­­­­­թեան։ Վե­­­­­հափա­­­­­ռը ընդգծեց, որ մա­­­­­մու­­­­­լը հսկայ նե­­­­­րուժ է, եւ հարկ է հմուտ ըլ­­­­­լալ կա­­­­­ռու­­­­­ցո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ղական նպա­­­­­տակ­­­­­ներ նո­­­­­ւաճե­­­­­լու հա­­­­­մար անոր օգ­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գործման մէջ, ու իր նշումնե­­­­­րը եզ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­փակեց ըսե­­­­­լով, որ հա­­­­­մազ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին ար­­­­­ժէքներն ու ձգտումնե­­­­­րը պէտք է դառ­­­­­նան մեր միակա­­­­­մու­­­­­թեան առանցքը եւ հզօ­­­­­րու­­­­­թեան աղբիւրը։