ՎԱՐԴՈՒՀԻ ՊԱԼԵԱՆ
vardbalian@gmail.com
Վերջին տարիներուն Հայաստանի մէջ կրթութեան մակարդակի բարելաւման եւ կրթական նոր հեռանկարներու զարգացման համար տարբեր նախաձեռնութիւններ կ՚իրականանան։ Հայաստանը քայլեր կ՚ընէ միջազգային կրթութեան ոլորտէ ներս, որ շատ կարեւոր եւ եզակի է, ոչ միայն Հայաստանի, այլ նաեւ տարածաշրջանի համար։ Սակայն, պարզ աչքով ալ կրնանք տեսնել, որ կրթութեան պատկերը խիստ տարբեր է մարզերու մէջ։ Սահմանամերձ գօտիներու աշակերտները յաճախ զրկուած են որակեալ կրթութիւն ստանալու հնարաւորութենէն։ Մեր զրուցակիցը վստահ է, որ Հայաստանի կրթական համակարգին անհրաժեշտ է շարք մը փոփոխութիւններ կատարել՝ որակեալ կրթութիւնը հասանելի դարձնելու համար բոլորին։ «Կրթութիւն Հայաստան» (Teach For Armenia) ծրագրի հիմնադիր ղեկավար Լարիսա Ռայանն արդէն քանի մը տարի է որ կը պայքարի որակեալ կրթութիւնը Հայաստանի բոլոր աշակերտներուն հասանելի դարձնելու գաղափարի համար։ Մեր զրոյցի ընթացքին Լարիսան պատմեց իր աշխատութեան, ծրագրի ձեռքբերումներուն, անցած ճանապարհին եւ ապագայ ծրագիրներու մասին։
«Երիտասարդ կին՝ խենթ գաղափարներով»
Հայրս իռլանտական ծագումով ամերիկացի է, մայրս՝ Հայաստանէն։ Անոնք հանդիպած են Մոսկուայի մէջ։ Ամբողջ կեանքս անցուցած եմ Ռուսաստանի, Հայաստանի եւ ԱՄՆ-ի միջեւ շրջագայութիւններով։ Կրթութիւնս ստացած եմ Ամերիկա՝ մասնագիտանալով պիզնէսի բնագաւառի մէջ։ Սակայն ինձ կը ջղայնացնէր այն հանգամանքը, որ ես կրնամ իմ ամբողջ կեանքս անցնել գրասենեակային աշխատանք կատարելով։ Որոշեցի ուրիշ՝ աւելի հետաքրքրական բան մը ընել։ Ընտրուեցայ «Կրթութիւն Ամերիկա» (Teach for America) ծրագրին մասնակցելու համար։ Սկսայ դասաւանդել Արիզոնա նահանգի յատուկ կարիքաւոր երախաներու դպրոցի մէջ։ Շատ բարդ աշխատանք էր, սակայն ես շատ սիրեցի այն եւ սկսայ մտածել, թէ ինչու նոյն ծրագիրը չեմ իրականացներ Հայաստանի մէջ։ Նաեւ մայրս կ՚ըսէր, որ երթամ Հայաստան, ուր ինձ նման ուսուցիչ պէտք է։
Եւ 2013թ. սկզբին տեղափոխուեցայ Հայաստան, որտեղ սկսայ ղեկավարել «Կրթութիւն Հայաստան» (Teach For Armenia) կրթական հասարակական կազմակերպութիւնը։ Երիտասարդ կին՝ խենթ գաղափարներով։ Սակայն տարիներ ետք այդ գաղափարները իրականութիւն կը դառնան։
«Դպրոցներու մէջ երախաներուն ստացած կրթութիւնը կը պայմանաւորէ անոնց ապագան»։
«Կրթութիւն Հայաստան»ը ստեղծած ենք, քանի որ Հայաստանի կրթութեան մէջ անհաւասարութիւն կը նկատենք։ Ընկերատնտեսական առումով թերզարգացած շրջաններուն երախաները լաւ կրթութիւն ստանալու հնարաւորութիւն չունին։ Բարձր որակաւորում ունեցող ուսուցիչները ցանկութիւն չունին դասաւանդելու գիւղերուն կամ բարձր վարձատրութիւն չապահովող դպրոցներուն մէջ։ Եւ ցաւօք, այս համակարգէն տուժողները երախաներն են։ Դպրոցներուն մէջ երախաներուն ստացած կրթութիւնը կը պայմանաւորէ անոնց ապագան։
Մենք կը հաւատանք, որ շատ փոփոխութիւններու կարիք կայ։ Ուստի կ՚աշխատինք երիտասարդ եւ խելացի համալսարանաւարտներու հետ, որոնք, ամենեւին պարտադիր չէ, որ մանկավարժական կրթութիւն ունենան։ Մենք մասնագէտներուն կ՚ուղարկենք տարբեր դպրոցներ՝ ամենաքիչը երկու տարի ժամանակով։ Մի գուցէ այդ ուսուցիչները յետագային նոր դպրոցներ կը հիմնեն, իրենց ծրագիրները կը սկսին իրականացնել։ Ճիշդ այս է այն փոփոխութիւնը, որ մենք կը ցանկանանք տեսնել Հայաստանի մէջ։
«2016թ. ծրագրին 40-45 ուսուցիչ ունենալու ենք»
Ուսուցիչներու առաջին խումբը այս տարի Սեպտեմբեր ամսին պատրաստ եղած է ծրագրին։ Մօտ 150 դիմում ունէինք եւ ընտրած ենք 14 ուսուցիչ։ Կարելի է ըսել, որ մրցակցութիւնը բաւական մեծ էր։ Ամէն տարի ուսուցիչներու նոր խումբ ընտրուելու է։ Անցած տարի 14 ուսուցիչ ընդգրկուած է, 2016-ի համար 30-35 ուսուցիչ կը նախատեսենք ընտրել։ Ուստի, 2016թ. ծրագրին արդէն 40-45 ուսուցիչ ունենալու ենք։
Կ՚ընտրենք այն մարզերը, որոնց դպրոցները դանդաղ առաջդիմութիւն ունին, որտեղ աղքատութեան ցուցանիշը շատ բարձր է։ Նախապատուութիւնը կու տանք այն դպրոցներուն, որոնք մեր կարիքը իսկապէս ունին։ Իւրաքանչիւր երախայ տաղանդ եւ կարողութիւն ունի, եւ եթէ հնարաւորութիւն տրուի, երախաները կարող են իրենք իրենց զարգացնել։
Մեր ուսուցիչներէն մի քանին կ՚աշխատին Տավուշ, որ Ատրպէյճանի հետ սահմանային գօտի է։ Ծրագրի գրեթէ բոլոր ուսուցիչները գիւղերու մէջ են։ Դիւրին աշխատանք չէ։ Այս ծրագիրը մեծ հայրենասիրութիւն կը պահանջէ։
