Անցեալի վերյիշումներ եւ ներկայի հաստատումներ

Սուրիա կը շա­­­րու­­­նա­­­­­­­կէ մնալ մի­­­ջազ­­­գա­­­­­­­յին դա­­­ւադ­­­րութեան մը հա­­­լածան­­­քին մատ­­­նո­­­­­­­ւած եր­­­կիր մը ըլ­­­լա­­­­­­­­­­­լու դժբախ­­­­տութեան։ Կը յի­­­­շենք այն օրե­­­­րը, երբ արա­­­­բական կար­­­­ծե­­­­­­­­­­­­­­­ցեալ գա­­­­րու­­­­նը հիւ­­­­սի­­­­­­­­­­­­­­­սային ափ­­­­րի­­­­­­­­­­­­­­­կեան եր­­­­կիրնե­­­­րէ վերջ ալե­­­­կոծեց Սու­­­­րիոյ խա­­­­ղաղ բնակ­­­­չութիւ­­­­նը։ Բո­­­­ղոքի ցոյ­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­րը առիթ հա­­­­մարող արեւմտեան եր­­­­կիրներ գլխա­­­­ւորու­­­­թեամբ ԱՄՆ-ի իս­­­­կոյն զի­­­­նեցին ցու­­­­ցա­­­­­­­­­­­­­­­րար­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րը եւ չը­­­­սելու հա­­­­մար օրե­­­­րու, շա­­­­բաթ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րու ըն­­­­թացքին դժոխ­­­­քի վե­­­­րածե­­­­ցին բո­­­­վան­­­­դակ եր­­­­կի­­­­­­­­­­­­­­­րը։

Այդ գոր­­­­ծընթա­­­­ցին մէջ կա­­­­րեւոր դե­­­­րակա­­­­տարու­­­­թիւն ու­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­ցաւ նաեւ Էր­­­­տո­­­­­­­­­­­­­­­ղանի կա­­­­ռավա­­­­րու­­­­թիւնը, որ ոգե­­­­ւորո­­­­ւած էր ալե­­­­ւիադա­­­­ւան Ասա­­­­տը գա­­­­հըն­­­­կեց ընե­­­­լու մո­­­­լուցքով։

Քա­­­­ղաքա­­­­ցիական պա­­­­տերա­­­­զի հե­­­­տեւանքնե­­­­րը շատ ծանր եղան ոչ միայն Սու­­­­րիոյ, այլ զան­­­­գո­­­­­­­­­­­­­­­ւածա­­­­յին գաղ­­­­թա­­­­­­­­­­­­­­­կան­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­ր ըն­­­­դունե­­­­լու հար­­­­կադրո­­­­ւած հա­­­­րեւան եր­­­­կիրնե­­­­րու՝ Թուրքիոյ եւ Լի­­­­բանա­­­­նի հա­­­­մար։ Այժմ ճի­­­­հատա­­­­կան ահա­­­­բեկիչ­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րու յան­­­­կարծա­­­­կան յար­­­­ձա­­­­­­­­­­­­­­­կու­­­­մով երկրի օրի­­­­նական կա­­­­ռավա­­­­րու­­­­թիւնը կորսնցու­­­­ցած է եր­­­­րորդ մեծ քա­­­­ղաքի հսկո­­­­ղու­­­­թիւնը։ Հոն տի­­­­րող իրա­­­­վիճա­­­­կի մա­­­­սին Դա­­­­մաս­­­­կո­­­­­­­­­­­­­­­սէն «Ակօս»ի հա­­­­մար կը տե­­­­ղեկաց­­­­նէ լրագ­­­­րող Սար­­­­գիս Քա­­­­սար­­­­ճեան։

Ստո­­­­րեւ կը ներ­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­յաց­­­­նենք Քա­­­­սար­­­­ճեանի փո­­­­խան­­­­ցած տե­­­­ղեկու­­­­թիւննե­­­­րը.

«Սու­­­­րիոյ քա­­­­ղաքա­­­­կան եւ ռազ­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­կան բո­­­­լոր հա­­­­ւասա­­­­րակշռու­­­­թիւննե­­­­րը ան­­­­գամ մը եւս տակն ու վրայ եղած են ռազ­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­վարա­­­­կան նշա­­­­նակու­­­­թեամբ ծա­­­­նօթ Հա­­­­լէպ քա­­­­ղաքի ան­­­­կումով։

Այս զար­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­ցու­­­­մը ան­­­­գամ մը եւս օրա­­­­կար­­­­գի բե­­­­րաւ Դա­­­­մաս­­­­կոս-Ան­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­րա յա­­­­րաբե­­­­րու­­­­թիւննե­­­­րը։ Միաժա­­­­մանակ բա­­­­ւական աշ­­­­խոյժ դի­­­­ւանա­­­­գիտա­­­­կան շփումներ կը կա­­­­յանան տա­­­­րած­­­­քի այլ մայ­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­քաղաք­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րուն մէջ։ Հա­­­­լէպի ան­­­­կումը մեծ նա­­­­հանջ մը կը նշա­­­­նակէ Սու­­­­րիոյ կա­­­­ռավա­­­­րու­­­­թեան հաշ­­­­ւոյն։

Հա­­­­լէպը Սու­­­­րիոյ տնտե­­­­սական մայ­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­քաղաք­­­­ն է։ Ան երկրի հիւ­­­­սի­­­­­­­­­­­­­­­սային հա­­­­տուա­­­­ծի հա­­­­ւասա­­­­րակշռու­­­­թիւննե­­­­րը հսկող դիրք մը ու­­­­նի, ուր զի­­­­նուո­­­­րական խա­­­­րիսխներ ու­­­­նին նաեւ Ռու­­­­սիոյ Դաշ­­­­նութիւնը եւ Իրան։ Այս բո­­­­լորով հան­­­­դերձ Հա­­­­լէպի ան­­­­կումը խոր ազ­­­­դե­­­­­­­­­­­­­­­ցու­­­­թիւններ պի­­­­տի թո­­­­ղու ամ­­­­բողջ տա­­­­րած­­­­քաշրջա­­­­նին։ Ար­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­րեւ Իրա­­­­քի վար­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­պետը ՄԱԿ-ի դի­­­­մելով պա­­­­հան­­­­ջեց «Ապա­­­­հովու­­­­թեան Խոր­­­­հուրդ»ի ժո­­­­ղով մը։ Իրան բուռն կեր­­­­պով մե­­­­ղադ­­­­րեց ԱՄՆ եւ Իս­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­յէլը։ Ու­­­­շագրաւ է որ Իրա­­­­նի այս մա­­­­սին կա­­­­տարած յայ­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­րարու­­­­թեան մէջ ոեւէ ակ­­­­նարկու­­­­թիւն չէ կա­­­­տարո­­­­ւած Թուրքիոյ դե­­­­րակա­­­­տարու­­­­թեան։

Ինչպէս Մոս­­­­կո­­­­­­­­­­­­­­­ւայի եւ Պաղ­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­տի ջան­­­­քե­­­­­­­­­­­­­­­րուն, ապար­­­­դիւն մնա­­­­ցին նաեւ Իրա­­­­նի Արտ. Գործ Նա­­­­խարար Ապ­­­­պաս Արաք­­­­չըի Դա­­­­մաս­­­­կո­­­­­­­­­­­­­­­սի եւ Ան­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­րայի մի­­­­ջեւ միջ­­­­նորդու­­­­թեան ջան­­­­քե­­­­­­­­­­­­­­­րը։ Իրան Թուրքիան կը մե­­­­ղադ­­­­րէ Իս­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­յէլի ծու­­­­ղա­­­­­­­­­­­­­­­կին իյ­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­լով եւ կը յայտնէ թէ եթէ կա­­­­րիքը գո­­­­յանայ պատ­­­րաստ է դէ­­­պի Սու­­­րիա զօրք ու­­­ղարկե­­­լու։ Ռու­­­սիա եւս Թուրքիոյ դի­­­մելով պա­­­հան­­­ջեց որ կա­­­սեցո­­­ւին Սու­­­րիոյ հիւ­­­սիւսա­­­յին հա­­­տուա­­­ծէ ներս ահա­­­բեկ­­­չութիւ­­­նը։ Ան­­­դին Իրա­­­քի վար­­­չա­­­­­­­պետը հիւ­­­սի­­­­­­­սային Սու­­­րիոյ մէջ Ալ Քաիտէ­­­յի հետ գոր­­­ծակցող խմբակ­­­նե­­­­­­­րը սպառ­­­նա­­­­­­­լիք ըլ­­­լա­­­­­­­լով հա­­­մարեց իր երկրի ազ­­­գա­­­­­­­յին անվտան­­­գութեան հա­­­մար։

Հա­­­լէպը իբ­­­րեւ բազ­­­մա­­­­­­­զգի եւ բազ­­­մակրօն քա­­­ղաք ու­­­նի քրիս­­­տո­­­­­­­նեայ, քիւրտ, հայ եւ շիա բնակ­­­չութիւն։ Ճի­­­հատա­­­կան­­­նե­­­­­­­րուն ար­­­շա­­­­­­­ւու­­­մը այս զան­­­գո­­­­­­­ւած­­­նե­­­­­­­րու մօտ լուրջ մտա­­­հոգու­­­թեան պատ­­­ճառ դար­­­ձած է։ Թէեւ վե­­­րոն­­­շեալ խմբակ­­­նե­­­­­­­րու հան­­­դէպ յար­­­ձա­­­­­­­կում մը ցարդ չէ գոր­­­ծադրո­­­ւած։ Սա­­­կայն մտա­­­վախու­­­թիւնը միշտ առ­­­կայ է յի­­­շելով այս խումբե­­­րու նա­­­խորդ ոճիր­­­նե­­­­­­­րը։

Վեր­­­լուծա­­­բան­­­նե­­­­­­­րու հա­­­մաձայն Հա­­­լէպի մէջ պե­­­տական իշ­­­խա­­­­­­­նու­­­թիւնը վե­­­րահաս­­­տա­­­­­­­տելու հա­­­մար զի­­­նուո­­­րական մի­­­ջամ­­­տութիւ­­­նը ան­­­բա­­­­­­­ւարար պի­­­տի մնայ։ Ան­­­խուսա­­­փելի է տա­­­րած­­­քաշրջա­­­նի մէջ հա­­­մաձայ­­­նութիւն մը գո­­­յաց­­­նել։ Այսպէս մտա­­­ծող­­­նե­­­­­­­րը օրի­­­նակ մը բե­­­րեն 2017-ին Ռու­­­սիա, Իրան եւ Թուրքիոյ եռա­­­կողմ հա­­­մաձայ­­­նութիւ­­­նը։ Այժմ եթէ Տո­­­հայի բա­­­նակ­­­ցութիւննե­­­րը ապար­­­դիւն մնան տա­­­րած­­­քաշրջա­­­նէ ներս բա­­­խումնե­­­րը պի­­­տի սաստկա­­­նան նոր դե­­­րակա­­­տար­­­նե­­­­­­­րու ալ ներգրա­­­ւու­­­մով։

Հա­­­լէպի վեր­­­ջին զար­­­գա­­­­­­­ցումնե­­­րը իրենց հա­­­ւանա­­­կան հե­­­տեւանքնե­­­րով ո՛չ միայն Սու­­­րիոյ, այլ ամ­­­բողջ տա­­­րած­­­քաշրջա­­­նի ապա­­­գայի հա­­­մար լուրջ ճգնա­­­ժամ մը կը ներ­­­կա­­­­­­­յաց­­­նէ»։

Kategoriler

ԱՌՕՐԵԱՅ