Մօտ յիսուն տարիներ առաջ, եօթանասունականներու երկրորդ կէսին լսած էի մատենագէտ Փրոֆ. Յակոբ Անասեանի անունը։
Մեզի համար հոգեհարազատ աւագ ընկերներ Ռոպէր Հատտեճեան, Կարօ Արման, Մարտիրոս Պալըքճըեան եւ Արտաշէս Հիւսիւմեան երկիւղածութեամբ կը խօսէին իր մասին։ Այդ երկիւղի մէջ կար նաեւ թախիծի բաժին մը։
Իրականութեան մէջ Յակոբ Անասեան կը յիշուէր իր որդւոյն, ծանօթ երգահան Հենրիկ Անասեանի մասին զրոյցներու պահուն։ Այդ տարիներուն, ինչպէս պիտի վկայեր հանրածանօթ սիւնակագիր Իլհան Սելչուկ, սահմանակից Խորհրդային Միութիւնը «հեռու հարեւան» էր մեզ՝ թուրքիացիներուս համար։ Մատով համրելու չափ քիչ էին այդ առեղծուածային երկիր ոտք դնողները։ Վերեւ նշածներս ահա այդ փաղանգին կը պատկանէին եւ մենք մեծ հետաքրքրութեամբ իրնցմէ կը լսէինք Խորհրդային աշխարհի, յատկապէս Հայաստանի տպաւորութիւնները։
Անոնք Հենրիկը կը նկարագրէին շէնշող ու զուարթ յատկանիշով, ընկերական ջերմեռանդութեամբ։ Ապա կ՛ափսոսային թէ ան արտագաղթած է Միացեալ Նահանգներ, Լոս Անճելես։ Այդ ափսոսանքը կը հասներ նաեւ Յակոբ Անասեանին, որ յառաջացած տարիքին ինք ալ ճարահատ կերպով հետեւած էր որդւոյն որոշումին։
Այս բոլորը վերյիշեցի, քանի մը օրեր առաջ «Ասպարէզ» թերթի էջերէն կարդալով Հենրիկ Անասեանի յօդուածը, որ ձօնուած էր մեծ մատենագիրի ծննդեան 120- ամեակին։
Որքան բախտաւոր ենք որ մեր կեանքի ճանապարհը խաչաձեւուեցաւ Հենրիկ Անասեանի հետ, Սայաթ Նովա երգչախումբի շնորհիւ։ Մեր առաջին հանդիպումը կայացաւ սիրելի Մարտիրոս եւ Տիրուհի Պալըքճեաններու տունը։ Հենրիկ Հայաստանէ վերադարձին այցելած էր իրենց։
Յաջորդող ժամանակին ընկերներու հետ խորհրդակցելով որոշեցինք զինք հրաւիրել Պոլիս, հեղինակային համերգի մը համար։ Այդ հրաւէրը երանելի ապրումներու առիթ դարձաւ։ Ամիսներ տեւող տքնաջան աշխատանքէ ետք վերջապէս պատրաստ էինք բեմ բարձրանալու։ Նախապէս ժողովրդական գործիքներու նուագակցութեամբ երգած էինք, բայց այս անգամ նոր մարտահրաւէր մըն էր շուրջ 40 անդամներէ բաղկացած սիմփոնիք նուագախումբի ընկերակցութեամբ երգել։
Ինչպէս միշտ եղած է, մեր սիրողական խումբը անգամ մը եւս յաղթանակով դուրս եկաւ իր առաջ դրած դժուարին գործէն։
Այդ ոգեւորութեամբ ձեռնարկեցինք երկրորդ ծրագրի մը իրականացման։ Այս անգամ պիտի յիշատակէինք մեծ երգահան, Խորհրդային Միութեան բովանդակ տարածքին «երգի- պարի համոյթ» ձեւաչափի հնարիչ Թաթուլ Ալթունեանի ծննդեան դարադարձը։
Հենրիկ կրկին անգամ այցելեց Պոլիս։ Սայաթ Նովա Երգչախումբը կրկին անգամ ապրեցաւ մեծ ոգեւորութեամբ ընթացող փորձերու շրջանը։ Կրկին անգամ հանդիսատեսին ներկայացանք արդար հպարտութեամբ։
Երանութեամբ կը յիշէնք անցեալի այդ ապրումները, որոնք ներկայ դրութեամբ աներեւակայելի երազանքի մը վերածուած են։
Իրաւ ալ ներկայ պայմանները որքան մեծ նահանջի մը պատճառ դարձան պոլսահայ ընկերային կեանքէ ներս։