Ողբ տարօրինակ օրերու մասին

Եթէ մէկ բա­ռով բնու­թագրել փոր­ձենք մեր ապ­րած ներ­կայ ժա­մանակ­նե­րը, ամե­նապատ­շա­ճող ար­տա­յայ­տութիւ­նը պի­տի ըլ­լար. «տա­րօրի­նակ»։

Հա­ւանա­բար մարդկա­յին պատ­մութեան մէջ ան­նա­խադէպ է այս վեր­ջին տա­րինե­րը, ուր մար­դիկ հա­մատա­րած եւ հա­մաս­փիւռ կեր­պով մէկ կողմ թո­ղած ըլ­լան մինչ այդ ար­ժէք վե­րագ­րո­ւած ամէն ինչ։ Սու­տը ան­շուշտ որ մարդկա­յին պատ­մութեան հա­մազօր ան­ցեալ ու­նի։ Բայց եր­բեք այսքան չէր օրի­նակա­նացած։ Մին­չեւ երեկ երբ ստա­խօսին սու­տը երե­սին տա­յիր, կը խպնէր։ Այ­սօր երե­սին տո­ւող ալ չկայ, քա­նի որ գի­տես թէ պի­տի չխպնի։ Ընդ հա­կառա­կը պի­տի ծաղ­րէ քու միամ­տութիւնդ։ եւ պի­տի ըսէ. «Ձի հեծ­նո­ղը Սկիւ­տար ան­ցաւ»։ Նոր յայտնա­բերում մը չէ այս։ Ան­ցեալին ալ լսած էինք. «Երե­կը երեկ էր, այ­սօ­րը այս օր»։ Ներ­կայ սկզբունքը շատ աւե­լի պարզ է, շատ աւե­լի հասկնա­լի։ Այս սիւ­նա­կին մէջ նա­խապէս ալ նշած ենք «Իրա­ւունքը զօ­րաւո­րինն է» հաս­տա­տու­մը։ Ես ոճիր պի­տի գոր­ծեմ եւ ապա բո­լորին պի­տի ար­գի­լեմ զիս ոճ­րա­գործ կո­չելուն։ Հե­րոս պի­տի հա­մարեմ արիւ­նարբու ոճ­րա­գործնե­րը եւ ապա պի­տի դա­տապար­տեմ յա­նուն ար­դա­րու­թեան այդ ոճ­րա­գործնե­րուն հետ հա­շիւ մաք­րողնե­րը։

Ինքնա­կոչ կեր­պով պի­տի խու­ժեմ հա­րեւան երկրի տա­րած­քին ու ապա պի­տի ար­դա­րանամ իմ անվտան­գութիւ­նը ապա­հովե­լու պատ­րո­ւակով։ Աւե­լին՝ աշ­խարհի գեր­տէ­րու­թիւններն ալ պի­տի հաս­տա­տեն իմ այդ պատ­րո­ւակը։

Ես եմ որ պի­տի յայ­տա­րարեմ յա­րաբե­րու­թիւննե­րը բնա­կանո­նաց­նե­լու կան­չը, եւ ապա ամէն առի­թով պի­տի խա­փանեմ բնա­կանո­նաց­ման գոր­ծընթա­ցը։ Իսկ խօ­սակիցս իմ այդ կո­չը լուրջի առ­նե­լով վազ­նի­վազ պի­տի փու­թայ իմ թա­գադ­րութեան հան­դէ­սին։ Ցա­ւալի է, շատ ցա­ւալի է աշ­խարհի այս տա­րօրի­նակու­թիւնը։ Պար­տո­ղը պար­տո­ւողի կը պար­տադրէ իր պայ­մաննե­րով հաշ­տութեան պայ­մա­նագիր մը։ Առա­ւելա­պաշ­տութիւն է այդ պար­տադրո­ւածը, երբ դի­մացինդ քա­նի կը վա­րանի իր­մէ պա­հան­ջո­ւած ծանր հար­կադրան­քին են­թարկո­ւելու դուն ալ աւե­լի կը բարձրաց­նես պա­հանջնե­րուդ ցան­կը։ Այս պա­հուն մենք որ­պէս հայ ժո­ղովուրդ կը զղջանք թէ ան­ցեալին ին­չո՞ւ հա­մար չէինք մտա­բերած պար­տո­ւածին հան­դէպ նման ճնշում բա­նեց­նե­լու։ Ինչպէս միշտ սի­րած էինք ռո­ման­թիկ տես­լա­կանը եւ Երե­ւանի Կո­նեակի գոր­ծա­րանին մէջ կղպան­քի տակ դրած ըն­տիր կո­նիակով լե­ցուն տա­կառ մը, խոս­տա­նալով որ այդ կա­պան­քը պի­տի բա­նանք հաշ­տութեան հա­մաձայ­նութեան մը կնքման պա­հուն։ Երազ էր ու երազ մնաց։ Մէկ բան կայ որ չի մնար իր եղած տե­ղը՝ այդ ալ առեւ­տուրն է, գեր­տէ­րու­թիւննե­րու շա­հը եւ հա­մաշ­խարհա­յին մարդկու­թեան կո­ղոպ­տումը։ Միայն այն է, որ յա­րատեւ կը շա­րու­նա­կէ ոտ­նա­կոխե­լով բո­լոր սրբու­թիւննե­րը։ Այդ սրբու­թիւննե­րէն մի գու­ցէ կա­րեւո­րագոյնն է ար­դա­րու­թիւնը, որուն վախ­ճա­նին ակա­նատես եղանք «Թա­գու­հին կը ցա­ւակ­ցի ձեր կո­րուստնե­րուն, բայց պէտք է հասկնաք թէ մեր նա­ւատոր­մը չի կրնար անցնիլ Հա­յաս­տա­նի լեռ­նե­րէն» գրու­թիւնը ստա­նալով։

Էր­տո­ղան կրկին ան­գամ բազ­մե­ցաւ նա­խագա­հի աթո­ռին։ Ճշդեց նա­խարա­րաց խոր­հուրդը։ Հայ­րե­նի երկրի մեր պաշ­տօ­նակից­նե­րը կ՚ու­զեն իմա­նալ թէ նո­րան­շա­նակ Ար­տա­քին Գոր­ծոց Նա­խարա­րին հետ ինչպի­սի՞ զար­գա­ցում մը կ՚ու­նե­նայ Հա­յաս­տան-Թուրքիա յա­րաբե­րու­թիւննե­րու բնա­կանո­նաց­ման գոր­ծընթա­ցը։ Կը փոր­ձենք բա­ցատ­րել թէ պատ­մութե­նէ ժա­ռան­գո­ւած նման խրթին նիւ­թի մը ուղղու­թիւնը ան­ձե­րու փո­փոխու­թեամբ չի շե­ղեր իր ըն­թացքէն։ Առ­կայ տա­րօրի­նակու­թիւնը տա­կաւին մեր կամ­քով ուղղու­թիւն փո­խելէ բա­ւակա­նին հե­ռու է։

pakrates@yahoo.com