Կոչ ողջամտութեան

Համայնքա­յին ընտրու­թեան ընդհա­նուր եզ­րին տակ իրա­կանու­թեան մէջ այս հա­մայնքին ընդհա­նուր դի­մագիծն է որ կը պար­զո­ւի հետզհե­տէ տա­րեվեր­ջին հաս­նող այս օրե­րուն։ Կը տի­րէ մրցակ­ցութիւն մը, որ իր բո­լոր փու­լե­րով կը նկա­րագ­րէ պոլ­սա­հայու­թեան թե­րի կող­մե­րը։ Այո մեր թե­րացումն է այ­սօր խնդիր­նե­րը եւ իրար հասկնա­լու դժո­ւարու­թիւննե­րը։ Չենք կրցած մեր կեան­քը դժո­ւարաց­նող ազ­դակնե­րու ճշգրիտ ախ­տա­ճանա­չու­մը կա­տարել։ Տի­րող մրցակ­ցութեան ետին կանգնած դրդա­պատ­ճառնե­րը, երբ նկա­տի կ՚ու­նե­նանք յա­ճախ կրնանք խոր­հիլ թէ պաշ­տօննե­րու տե­ղափո­խու­թիւնը որ­քա­նով պի­տի ար­դա­րաց­նէ հա­սարա­կու­թեան ակնկա­լու­թիւննե­րը։ Տա­կաւին կը շա­րու­նա­կենք որոշ թեկ­նա­ծու­նե­րը փա­ռաբա­նելու հա­մար պնդեալ թէ անոնք գոր­ծի կեան­քի մէջ յա­ջողած մար­դիկ են։ Կար­ծես թէ մեր հա­մայնքա­յին հաս­տա­տու­թիւննե­րու վար­չութիւննե­րու մէջ նա­խապէս պաշ­տօն ստանձնող­նե­րը այդ նոյն բա­ղան­քէն չէին եկած։

Այս շա­բաթա­վեր­ջին կը կա­յանայ եր­կու կա­րեւոր ընտրու­թիւններ։ Մէկն է Պիւ­յիւքտե­րէի հետզհե­տէ ան­հա­ւատա­լի գայ­թակղու­թիւննե­րով կազ­մա­կեր­պուած թա­ղակա­նու­թեան ընտրու­թիւնը եւ միւսն ալ Փան­կալթըի Մխի­թարեան Վար­ժա­րանի խնա­մակա­լու­թիւնը ճշդե­լու հա­մար կա­տարո­ւելիք ընտրու­թիւնը։ Մա­նաւանդ Մխի­թարեանի ընտրար­շա­ւի շուրջ կը տի­րէ տգի­տու­թիւնով սնու­ցո­ւած ցե­խար­ձա­կում մը։ Մար­դիկ առանց գիտ­նա­լու թէ ինչ կը նշա­նակէ հա­մայնքա­յին հաս­տա­տու­թիւն եւ ինչ կը նշա­նակէ միաբա­նու­թիւն, կը փոր­ձեն այս ընտրու­թիւնը միայն կա­թողի­կէ դա­ւանող­նե­րու եւ հա­մայն հա­յու­թեան բա­նալու բա­նավէճը հասցնել միջ­դա­ւանան­քա­յին պա­ռակ­տումի մը։ Այս ընե­լու պա­հուն կը բա­նան ան­ցեալի տետ­րակնե­րը եւ այդտեղ կի­սատ մնա­ցած հա­շիւ­նե­րու հա­շուե­փակը կը փոր­ձեն կա­պել այ­սօ­րուան։ Մինչդեռ տաս­նա­մեակ­ներ առաջ աւար­տին հա­սած խնդիր մըն է այդ, որուն հրահ­րումը ոչ ոքի կը նպաս­տէ։ Ընդ հա­կառա­կը այդ քաշքշու­կը միայն ձա­խողու­թիւն կը պատ­ճա­ռէ բո­վան­դակ հա­յու­թեան։ Նախ եւ առաջ յի­շենք որ Մխի­թարեան վար­ժա­րանը միաբա­նու­թիւն մըն է, որուն վար­չութիւ­նը կը ձե­ւաւո­րուի նշեալ միաբա­նու­թեան կար­գադրու­թիւննե­րով։ Այս առու­մով եր­կուքն ալ կա­թողի­կէ հա­մայնքի հաս­տա­տու­թիւններ ըլ­լա­լով հան­դերձ մեծ տար­բե­րու­թիւններ կան օրի­նակի հա­մար Սուրբ Յա­կոբ Հի­ւան­դա­նոցի եւ Մխի­թարեան Վար­ժա­րանի օրի­նական հան­գա­մանքնե­րուն մի­ջեւ։ Սուրբ Յա­կոբը բա­ռին բուն իմաս­տով հա­մայնքա­յին հաս­տա­տու­թին մըն է՝ իսկ Մխի­թարեանը միաբա­նու­թիւն մը։

Միւս կող­մէ դար­ձեալ պար­տինք յի­շել թէ այս բո­լորը բնու­թագրո­ղը ոչ թէ մեր աւան­դութիւններն են, այլ երկրի իբ­րեւ թէ հան­րա­պետա­կան շրջա­նի թե­լադ­րանքնե­րուն պատ­շա­ճեցո­ւած նոր օրէնքնե­րը։ Թուրքիոյ քա­ղաքա­ցիական օրէն­քը վերջ դրած է Օս­մա­նեան Կայսրու­թե­նէ ժա­ռան­գո­ւած բո­լոր կարգ ու կա­նոն­նե­րուն։ Օր­ինա­կան այդ զան­ցա­ռու­թեան մէջ ան­տե­սուած է միաբա­նու­թեան ու­րոյն հան­գա­ման­քը։ 1970-ական­նե­րուն էր, երբ վար­դա­պետ­նե­րը կամ մայ­րա­պետ­նե­րը պաշ­տօ­նազուրկ եղան Մխի­թարեան կամ Անա­րատ Յղու­թիւն վար­ժա­րան­նե­րու վար­չութիւննե­րէն։

Ճիշդ է որ վար­ժա­րանի խնա­մակա­լու­թիւնը ստանձնե­լու պատ­րաստ եր­կու ցան­կե­րուն ալ առաջ­նա­հեր­թութիւ­նը կը բխի Մխի­թարեան վար­ժա­րանի պատ­կա­նելու­թե­նէ։ Ոչ կա­թողի­կէ տար­րերն ալ այդ պատ­կա­նելու­թիւնը կ՚ար­դա­րաց­նեն այս եր­դի­քին տակ մա­նաւանդ ալ, սա­նուց միու­թեան սահ­մա­նու­մին մէջ եր­կար տա­րիներ իրենց տա­րած նո­ւիրեալ աշ­խա­տան­քով։

Անոնք իրենց այդ յատ­կութիւ­նով կա­րելի է միաբա­նու­թեան ար­ժա­նաւոր ան­դամնե­րը հա­մարել։ Այս ըն­թացքը խա­թարո­ղը ոչ թէ ոմանց դժկա­մու­թիւնն է, այլ երկրի օրէնքնե­րուն միաբա­նու­թիւն ըն­կա­լու­մը վե­րաց­նե­լը։

Յու­սանք խնդրին լու­ծումը կը գտնուի տրա­մաբա­նու­թեան թե­լադ­րանքին հա­մաձայն եւ խու­սա­փելով ան­տե­ղի մե­ղադ­րանքներէ։

pakrates@yahoo.com