Թուրքիացի կանայք անձնատուր չեն ըլլար

Թուրքիոյ դա­տական հա­մակար­գի պար­զած անար­դա­րու­թեան երե­ւոյթնե­րը հետզհե­տէ հա­սած են աչք ծա­կող մա­կար­դա­կի մը։ Նման հաս­տա­տու­մի տե­ղի տո­ւող վեր­ջին զար­գա­ցու­մը Փը­նար Կիւլթե­քին անուն երի­տասար­դուհիի վայ­րա­գօրէն սպա­նու­թեան դա­տավա­րու­թիւնով եկաւ հա­սարա­կու­թեան օրա­կար­գին։

Ոճ­րա­գոր­ծը կա­տարած ան­մարդկա­յին ոճի­րին հան­դէպ մե­ղան­չե­լու դոյզն իսկ նշան չէր ցու­ցա­բերած եւ աւե­լին՝ յայտնած էր թէ խիղ­ճը բո­լորո­վին խա­ղաղ է։ Տան­ջե­լով սպան­նել, զո­հը ողջ ողջ հրկի­զել եւ ապա տա­կառի մը մէջ տե­ղաւո­րելով վրան ցե­մենտ լեց­նե­լը բա­ւակա­նին վայ­րա­գու­թիւն չէր թո­ւացած դա­տակազ­մին, որ ցկեանս բան­տարկու­թեան պա­տիժը վե­րածեց 24 տա­րուայ ազա­տազրկման։

Թուրքիոյ օրէնքնե­րու գոր­ծադրման կա­նոնին հա­մաձայն 24 տա­րի բան­տարկու­թեան իրա­ւացի կի­րար­կումը 14,5 տա­րի ազա­տազր­կում է, որ­մէ ետք ոճ­րա­գոր­ծը իբ­րեւ թէ պա­տիժը կրած կեր­պով դուրս պի­տի գայ եւ կրկին պի­տի մաս­նակցի ըն­կե­րային կեան­քին։ Դա­տակազ­մը պա­տիժի զեղ­չումը կա­տարած է պատ­ճա­ռաբա­նելով թէ զո­հը գրգռած է ոճ­րա­գոր­ծը։

Թուրքիոյ մէջ վեր­ջին 20 տա­րինե­րու ըն­թացքին հետզհե­տէ հիմք դրած է յե­տադի­մական ու պահ­պա­նողա­կան գա­ղափա­րախօ­սու­թիւն մը, որուն գլխա­ւոր մղիչ ուժն է այ­րիշխան մտա­ծելա­կեր­պը։

Այ­րիշխան մտա­ծելա­կեր­պը որ­քան ալ ծանր լուծ մը պար­տադրէ կա­նանց հան­դէպ, Թուրքիոյ կնոջ ազա­տու­թեան շար­ժումը կը յա­ջողի հա­մապա­տաս­խան խի­զախ դի­մադ­րութիւ­նը ցու­ցա­բերել։ Այդ դի­մադ­րութիւ­նը հետզհե­տէ կը պատ­րաստէ գոր­ծող իշ­խա­նու­թեան ան­խուսա­փելի պար­տութիւ­նը։

Նիւ­թի հետ առնչո­ւած լու­րե­րու հե­տեւե­լու պա­հուն ալ աւե­լի կը հա­մոզուինք թէ Էր­տո­ղանի իշ­խա­նու­թեան կոր­ծա­նու­մը պի­տի կա­յանայ կի­ներու ձեռ­քով։

Պար­տինք հաս­տա­տել թէ Թուրքիա ժո­ղովրդա­վարու­թեան առու­մով կա­րեւոր պա­շար ու­նե­ցող եր­կիր մըն է։ Ան­շուշտ որ այ­սօր դի­տելով երկրի ընդհա­նուր հա­մայ­նա­պատ­կե­րը, կը դժո­ւարա­նանք այդ կու­տա­կու­մը տես­նե­լու։ Յա­րատեւ ճնշումնե­րը տո­ւած են իրենց ար­դիւնքը եւ հա­սարա­կու­թիւնը բնա­կանա­բար կը խու­սա­փի ոս­տիակա­նական բռնու­թե­նէ։ Բայց յի­շենք որ ճիշդ ալ նման ապ­րումնե­րու մէջ տե­ղի ու­նե­ցաւ «Կէ­զի» զբօ­սայ­գիի այդ մեծ դի­մադ­րութիւ­նը, որը զսպե­լու հա­մար ան­զօր մնաց ոս­տի­կանա­կան այդ հսկայ ու­ժը։

Այ­սօր ալ Փը­նար Կի­ւիլ­թե­քինի սպա­նու­թեան մա­սին ար­ձա­կուած այս անըն­դունե­լի վճի­ռէն ետք դար­ձեալ կի­ներն են որ մեծ քա­ղաք­նե­րու հրա­պարակ­նե­րուն վրայ կը բարձրաց­նեն իրենց բո­ղոքի ձայ­նը եւ հաս­տա­տակամ կեր­պով կը յայ­տա­րարեն թէ պի­տի չհան­դուրժեն իրենց պար­տադրո­ւած այս լու­ծին եւ հա­շիւ պի­տի պա­հան­ջեն նման անար­դար վճիռ­նե­րու հա­մար։ Պար­տինք տես­նալ թէ բա­րոյա­կան ար­ժէքնե­րը կամ ըն­տա­նեկան սրբու­թիւնը, պա­տուի հաս­կա­ցողու­թիւնը, կի­ներու սրունքնե­րուն արան­քով սահ­մա­նող հաս­կա­ցողու­թիւնը, որ շատ ան­գամ հիմք կ՚առ­նէ կրօ­նական թե­լադ­րանքնե­րէ, մար­դա­կեր է եւ մա­նաւանդ ալ կի­նակեր։

Ցա­ւով նշենք թէ քիչ պա­կաս կամ քիչ աւե­լի հա­մեմա­տու­թեամբ կրօ­նական բնոյ­թով այս վայ­րա­գու­թիւնը հա­մատա­րած է եւ կի­ները բո­լոր եր­կիրնե­րու մէջ չէ որ ու­նին թուրքիացի սե­ռակից­նե­րու դի­մադ­րութեան կո­րովը։

pakrates@yahoo.com