ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ

ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ

Խաժակ Գեթսէմանեանի «Թաբուլէ» ռեստորանը

dzovinarlok@gmail.com

Ինչով է տարբերւում հայաս­­տանցին սփիւռքա­­հայից, գի­­տէ՞ք։ Աւե­­լի ճիշդ կը լի­­նի ասել սո­­վետա­­կան ծա­­գում ու­­նե­­­ցող հա­­յաս­­տանցին, որով­­հե­­­տեւ երի­­տասարդ սե­­րունդը փո­­խուել է այդ առու­­մով։ Հա­­յաս­­տանցին փնտռում է աշ­­խա­­­տատեղ, պա­­հան­­ջում է իշ­­խա­­­նու­­թիւննե­­րից աշ­­խա­­­տատեղ՝ գոր­­ծա­­­րան, հիմ­­նարկ, դպրոց, թան­­գա­­­րան, որ­­պէսզի գնայ ու աշ­­խա­­­տի այնտեղ, իսկ սփիւռքա­­հայը ին­­քը ներ­­կա­­­յաց­­նում է իրե­­նից աշ­­խա­­­տատեղ, այ­­սինքն մարդն ին­­քը ար­­դէն աշ­­խա­­­տանք է իր մէջ պա­­րու­­նա­­­կում. նրա միտ­­քը, ձեռ­­քե­­­րը, մտայ­­ղա­­­ցումներն ու կա­­րողու­­թիւննե­­րը թե­­լադ­­րում են այն զբաղ­­մունքը, որն իրէն ապ­­րուստ կա­­րող է ապա­­հովել։ Սո­­վետա­­կան շրջա­­նում ամե­­նաբարձր վար­­ձատրո­­ւող աշ­­խա­­­տան­­քը գիտ­­նա­­­կան­­նե­­­րինն էր։ Աւա՜ղ, գի­­տու­­թիւնը նա­­հան­­ջեց Սո­­վետա­­կան փլու­­զումից յե­­տոյ եւ շատ գիտ­­նա­­­կան­­ներ յայտնո­­ւեցին աղ­­քա­­­տու­­թեան եզ­­րին. ամօթ է ասել, բայց յար­­գո­­­ւած գիտ­­նա­­­կան­­նե­­­րին նրանց եր­­բեմնի են­­թա­­­կանե­­րը յա­­ճախ տես­­նում էին աղ­­բարկղնե­­րի մօտ՝ ու­­տե­­­լիք որո­­նելիս՝ դա էր փո­­փոխա­­կան ժա­­մանակ­­նե­­­րի դրոշ­­մը։ Բնակ­­չութեան զգա­­լի մա­­սը ար­­տա­­­գաղ­­թեց, բայց ին­­չո՞ւ եր­­բեք չենք խօ­­սում ներ­­գաղթեալ­­նե­­­րի մա­­սին, նաեւ այն սփիւռքա­­հայե­­րի, որոնք ամէն ին­­չից զատ իրա­­կանաց­­րե­­­ցին իրենց կեան­­քի ամե­­նամեծ բաղ­­ձանքը եւ հաս­­տա­­­տուե­­ցին մայր հայ­­րե­­­նիքում, բիզ­­նես դրե­­ցին եւ յա­­ջողե­­ցին։ Ար­­դէն 10 տա­­րի Զա­­քեան 8/21 հաս­­ցէում գտնւում է «Թա­­բու­­լէ» ռես­­տո­­­րանը՝ իր լի­­բանա­­նեան ճա­­շատե­­սակ­­նե­­­րով։ Ռես­­տո­­­րանի հե­­ղինակն է լի­­բանան­­ցի Խա­­ժակ Գեթ­­սէ­­­մանեանը։ Այո, ես կ՚ասէի, որ այս ռես­­տո­­­րանը հե­­ղինա­­կային է։ Կա­­պուած է Խա­­ժակ Գեթ­­սէ­­­մանեանի ան­­ձի, իր ճա­­շակի հետ. ռես­­տո­­­րանի ին­­թե­­­րիերը, գե­­ղագի­­տական տես­­քը, պա­­տերի գոյ­­նե­­­րի հա­­մար­­ձակ հա­­մադ­­րութիւ­­նը, պա­­տերի ներ­­սում հնաոճ իրե­­րի եւ զար­­դե­­­րի տե­­ղադ­­րումը, լու­­սամփոփ­­նե­­­րի լոյ­­սի ներ­­քոյ մտեր­­մութեան մթնո­­լոր­­տի ձե­­ւաւո­­րու­­մը դարձնում են ռես­­տո­­­րանը ու­­րոյն մի արո­­ւես­­տի գործ, որի ստեղծման ըն­­թացքին Գեթ­­սէ­­­մանեանը ոչ մէ­­կի մաս­­նա­­­գիտա­­կան օգ­­նութեան չի դի­­մել։ Ին­­քը գործ է ու­­նե­­­ցել իր երա­­զան­­քի հետ, իսկ ո՞վ կա­­րող է մի­­ջամ­­տել սե­­փական տե­­սիլ­­քի իրա­­կանաց­­մա­­­նը։ Մինչ այդ նա տար­­բեր երկրնե­­րում՝ Լի­­բանան, Իրաք, Սու­­տան, ու­­նե­­­ցել է ռես­­տո­­­րանա­­յին բիզ­­նես։ Կա­­րող էր նաեւ ԱՄՆ-ում բա­­ցել ռես­­տո­­­րան եւ 10 ան­­գամ աւել շա­­հոյթ ու­­նե­­­նալ, քան­­զի Հա­­յաս­­տա­­­նում բնակ­­չութիւ­­նը շատ քիչ է եւ տե­­ղացի­­ներից միայն 5-10 տո­­կոսն է ի վի­­ճակի ռես­­տո­­­րան այ­­ցե­­­լել։ Սա­­կայն Պէյ­­րութի Պուրճ Հա­­մուտ հայ­­կա­­­կան թա­­ղամա­­սում ծնո­­ւած հա­­յոր­­դին, որը 15 տա­­րեկա­­նից մաս­­նակցել է իր թա­­ղի պաշտպա­­նական կռիւ­­նե­­­րին (1975-ից), երա­­զել ան­­գամ չէր կա­­րող, որ լի­­բանա­­նեան պա­­տերազ­­մա­­­կան փոր­­ձը հայ­­կա­­­կան թա­­ղից զատ կծա­­ռայի նաեւ հայ­­կա­­­կան հո­­ղի պաշտպա­­նու­­թեանը։ Ար­­ցա­­­խեան պա­­տերազ­­մում իր մաս­­նակցու­­թեան մա­­սին Խա­­ժակ Գեթ­­սէ­­­մանեանը ին­­քը եր­­բեք չի ակ­­նարկում՝ այդպի­­սին են իս­­կա­­­կան տղա­­մար­­դիկ, որոնք պատ­­մա­­­կան թեժ պա­­հին դառ­­նում են ազա­­տամար­­տիկ։ Այդ մա­­սին ես կար­­դա­­­ցի Աշոտ Ա. Պետ­­րո­­­սեանի «Սփիւռքա­­հայ մար­­զիչնե­­րից մին­­չեւ Սաս­­նայ ծռեր» գրքի մէջ։ Գիր­­քը կար­­ծես աչ­­քերս բա­­ցեց. մեզ յայտնի էր միայն Ժի­­րայր Սե­­ֆիլեանի անու­­նը, որը ար­­ցա­­­խեան պա­­տերազ­­մից յե­­տոյ շա­­րու­­նա­­­կեց իր կռի­­ւը նաեւ քա­­ղաքա­­կան դաշ­­տում, սա­­կայն գրքում ի յայտ եկան նոր անուններ, որոն­­ցից մէ­­կը նաեւ Խա­­ժակ Գեթ­­սի­­­մանեանն էր.

- Լի­­բանա­­նի քա­­ղաքա­­ցիական պա­­տերազ­­մէն ձեռք բե­­րուած ռազ­­մա­­­վարա­­կան փոր­­ձա­­­ռու­­թիւններս մե­­զի են­­թա­­­հող դար­­ձաւ յա­­ջոր­­դող տա­­րինե­­րուն մեր մայր հո­­ղին վրայ մեր գի­­տելիք­­նե­­­րը կի­­րար­­կե­­­լու, եւ 1988-ին առի­­թը ներ­­կա­­­յացաւ մե­­զի հին թո­­ւող, բայց եւ այնպէս ամե­­նօրեայ ու հիմ­­նա­­­կան մեր երա­­զը իրա­­կանաց­­նե­­­լու՝ Հայ­­րե­­­նիքի ինքնա­­պաշտպա­­նու­­թեան գոր­­ծօն մաս­­նակցու­­թիւննե­­ր բե­­րելով։

Ո՛վ է հի­­մա յի­­շում նախ­­կին լքո­­ւած խա­­նու­­թը, որը Խա­­ժակ Գեթ­­սէ­­­մանեանի ձե­­ռամբ վե­­րածո­­ւեց «Թա­­բու­­լէ» ռես­­տո­­­րանի...Կա Երե­­ւանում ռես­­տո­­­րան, որն իր դռան մօտ փակցրել է աշ­­խարհահռչակ այ­­ցե­­­լու­­նե­­­րի լու­­սանկար­­նե­­­րը՝ Շառլ Ազ­­նա­­­ւու­­րի, Հի­­լարի Քլին­­տո­­­նի, Ալեն Դե­­լոնի, Նի­­կոլա Սար­­քո­­­զիի, Ճորճ Քլու­­նիի...Շատ գե­­ղեցիկ եւ սուղ ռես­­տո­­­րան է, սա­­կայն եթէ Գեթ­­սէ­­­մանեանը փակցնէր իր հան­­րա­­­ճանաչ այ­­ցե­­­լու­­նե­­­րի լու­­սանկար­­նե­­­րը, ապա պա­­տերը չէին բա­­ւակա­­նաց­­նի եւ...«Թա­­բու­­լէ» ռես­­տո­­­րանի մշտա­­կան յա­­ճախորդնե­­րը չէին ցան­­կա­­­նայ որ­­պէսզի լրագ­­րողնե­­րը բա­­ցայայ­­տէին իրենց նա­­խընտրած վայ­­րը...

Ծա­­նօթա­­նում եմ ճա­­շացու­­ցա­­­կի հետ եւ ինձ հա­­մար ան­­ծա­­­նօթ անուննե­­րը հետզհե­­տէ պար­­զա­­­բան­­ւում են. մու­­հա­­­մարա, Հա­­լէպի մոր­­թա­­­տել­­լա՝ այս ու­­տեստնե­­րի մէջ ինձ հմա­­յում է յատ­­կա­­­պէս չո­­րահա­­ցի առ­­կա­­­յու­­թիւնը. ֆատ­­տուշի մէջ՝ լո­­շիկը։ Սամ­­բուսե­­կը երեք տե­­սակ պա­­նիրն է կամ տա­­վարի միսն է խմո­­րի մէջ. սթեյ­­քե­­­րի, քա­­պապի տե­­սակ­­նե­­­րը, չի քիւֆթան եւ հաբ­­րան՝ հում ֆի­­լէ մսով է, սա­­կայն մի՛ վա­­խեցէք, որով­­հե­­­տեւ մի­­սը նա­­խապէս սա­­ռեց­­ւում է եւ ման­­րէ­­­ները ան­­հե­­­տանում են...

Յա­­ճախորդնե­­րը՝ եւ­­րո­­­պացի­­ներ ու եւ­­րո­­­պահա­­յեր, արաբ­­ներ Իրա­­քից, Լի­­բանա­­նից, Սաու­­տեան Արաբստա­­նից, Էմի­­րատ­­նե­­­րից, որոնց հա­­մար այս ճա­­շատե­­սակ­­նե­­­րը հա­­րազատ են, բայց դրանք արա­­բական չեն, այլ՝ լի­­բանանա­­հայե­­րի խո­­հանո­­ցից են, վեր­­ջա­­­պէս, նաեւ հա­­յաս­­տանցի­­ներին հա­­րազատ դար­­ձած, որով­­հե­­­տեւ ծանր կե­­րակուրնե­­րը այ­­նո­­­ւամե­­նայ­­նիւ թե­­թեւ են մարսւում շնոր­­հիւ հա­­րուստ հա­­մեմունքնե­­րի եւ սօս­­նե­­­րի։ Ռես­­տո­­­րանի ձախ թե­­ւի փո­­ղոցին գտնւում է Շի­­րակ հիւ­­րա­­­նոցը, իսկ աջ թե­­ւին Գրի­­գոր Լու­­սա­­­ւորիչ պո­­ղոտա­­յի վրայ գտնո­­ւող դես­­պա­­­նատ­­նե­­­րը եւ քա­­ղաքա­­պետա­­րանը, որի աշ­­խա­­­տակից­­նե­­­րը վա­­ղուց ըն­­տե­­­լացել են «Թա­­բու­­լէ» ռես­­տո­­­րանի լի­­բանա­­նեան խո­­հանո­­ցին եւ այնտեղ տի­­րող մթնո­­լոր­­տին։ Ցե­­րեկ­­նե­­­րը հնչում է ձայ­­նագրո­­ւած երաժշտու­­թիւն, սա­­կայն այն պար­­տադրո­­ւած չէ, ինչպէս միւս ռես­­տո­­­րան­­նե­­­րում. եթէ յա­­ճախոր­­դը չի ցան­­կա­­­նում որե­­ւէ երաժշտու­­թեան ու­­ղեկցու­­թեամբ ճա­­շել, ապա այն ան­­ջատւում է։ Իսկ երե­­կոյեան ժա­­մը 19-23-ը դաշ­­նա­­­մու­­րի մօտ է Աշոտ Սի­­մոնեանը, ով ըն­­դունակ է բա­­ւարա­­րել ամէն ազ­­գութեան եւ ճա­­շակի տէր այ­­ցե­­­լու­­նե­­­րի երաժշտա­­կան նա­­խընտրու­­թիւննե­­րը, քան­­զի այստեղ մար­­դիկ միայն քաղ­­ցը չեն յա­­գեց­­նում, փոր չեն կշտաց­­նում, այլ ցան­­կա­­­նում են ունկնդրել իրենց հա­­րազատ եր­­գերն ու եղա­­նակ­­նե­­­րը. սկսած ճա­­զից, ֆոքստրո­­տից, թան­­կո­­­յից մին­­չեւ Ազ­­նա­­­ւու­­րի եր­­գա­­­ցան­­կը, դա­­սական երաժշտու­­թիւնը եւ...իրենց ապ­­րած ժա­­մանա­­կի սի­­րուած ան­­մո­­­ռաց եր­­գե­­­րը։ Դեռ աւե­­լին, մար­­դու սիրտն է ու­­զում եր­­գել եւ նա կանգնում է դաշ­­նա­­­մու­­րի մօտ եւ Աշո­­տի դաշ­­նա­­­մու­­րա­­­յին ու­­ղեկցու­­թեամբ կա­­տարում է իր հո­­գու եր­­գը։

- Որոնք են հա­­յերի ամե­­նէն սի­­րուած եր­­գե­­­րը,-հարցնում եմ ես Աշո­­տին։

- Նու­­պար, Ատա­­նայի ող­­բը, Պին­­կէօլ, Կի­­լիկիա...