ԲԱԳՐԱՏ ԷՍԴՈՒԳԵԱՆ
pakrates@yahoo.com
Բարի միտք ածել, միտքը կիսել ու հարստացնել ընկերներու խորհուրդով, տարուիլ գոյացած գեղեցկութենէ եւ ապա այդ բոլորը բեմերու վրայէն փոխանցել զանգուածներու։ Ահա 25-ամեակի շեմին այսպէս կը նկարագրենք «Քարտեշ թիւրքիւլեր» երաժշտական խումբը։ Ո՛չ, օդէն չէր իջած ան։ Հասակ առած էր Պողազիչի համալսարանի ֆոլքլորի ակումբին երդիկին տակ։ Նոյնիսկ այդ ակումբն ալ երկինքէն չէր իջած, ժառանգութիւնն էր երբեմնի Ռոպերթ քոլեժի եւ շարունակուեցաւ ամերիկացի բողոքական քարոզիչներու հիմնած այդ դպրոցին պետականացումէն ետք ալ։ Պողազիչի համալսարանի մեծագոյն յատկութիւնն է իր ուսանողներու ստեղծագործական մտայղացումներուն գետին պատրաստել։ Մինչեւ 30 տարի առաջ միգուցէ երկրի զանազան համալսարաններուն յատուկ այդ երեւոյթը այսօր բաւական նուազած ձեւով կը շարունակուի միայն քանի մը ԲՈՒՀ-երէ ներս։ Սոյն գրութեան մուտքին նկարագրուած բարի միտքը, համագործակցութիւնը գաղափարախօսութեան մը նման խթանը եղաւ այս երաժշտական խումբի գործունէութեան։ Ամէն բանէ առաջ խումբի անդամները սիրեցին իրար լսել, իրարու կարծիքին արժէք տալ եւ այդ նախապայմանին մէջ անընդհատ կարծիքներ փոխանակել։ Իրենց համար դժուար չէր երգացանկ մը պատրաստել, քանի որ ի սկզբանէ որդեգրած եւ ուխտած էին՝ այս երկրի բոլոր ժողովուրդներուն ձայնը դառնալ։ Այդ կաղապարին մէջ երգեցին թրքերէն, քրտերէն, հայերէն, ասորերէն, զազաերէն, արաբերէն, լազերէն, վրացերէն, աբղազերէն, յունարէն, մակեդոներէն եւ գնչուերէն լեզուներով։
Իւրաքանչիւր երգի հետ փորձեցին թափանցել տուեալ լեզուով խօսող ժողովուրդներու յատկանիշներուն։ Եղածը զանազան լեզուներով երգեր երգելէ շատ աւելի մեծ նշանակութիւն ունեցաւ։ Ան դիմադրութիւն մըն էր երկրի բոլոր ժողովուրդներու գոյութիւնը ուրանալով միանշանակ ազգ մը գոյացնել միտող գաղափարախօսութեան դէմ։
Դէպի հիմնադրութեան տարիներուն ուղղուած յետադարձ ակնարկ մը բազմաթիւ յուշեր կը վերակենդանացնեն մեր յիշողութեան մէջ։ Օրինակ՝ շատ քիչեր պիտի գիտնան, թէ համբաւը երկրի սահմաններէն դուրս ելած այս խումբի իր սեփական տունէն՝ Պողազիչի համալսարանէն դուրս սարքած առաջին համերգը տեղի ունեցած է Մխիթարեան սանուց միութեան երդիկին տակ։
Անցնող 25 տարիներու ընթացքին խումբը դոյզն իսկ չհեռացաւ իր գոյութեան տեղի տուող ընկերային միջավայրէն։ Անդամները որքան ալ երաժշտութիւնով ապահովեն իրենց ապրուստը, յաջողեցան հաւատարիմ մնալ սիրողական խումբի մը բոլոր յատկութիւններուն։ Երբեք նախանձող չեղան իրենց գործին նկատմամբ։ Յաջողեցան կազմութիւնը դպրոցի մը վերածել եւ յարատեւօրէն նոր մասնակցութիւններով թարմ պահել երիտասարդական ներուժը։ Նաեւ սիրեցին բեմը բաժնել հիւր արուեստագէտներու հետ։ 25 տարիներու հոլովոյթով իւրաքանչիւր համերգին անոնք պատիւներ ընծայեցին Նեշէթ Էրթաշի, Էսմա Ռեճեպովայի, Արա Տինքճեանի, Արթօ Թունչպոյաճեանի, Սայաթ Նովա երգչախումբի, Կրուպ Հալեսայի, Ճաւիթ Մուրթեզաօղլուի եւ դեռ շատ շատերու հետ։
Խումբը այժմ կը պատրաստուի յառաջիկայ կիրակի 29 Յուլիսին ամարնային համերգով մը ներկայանալու իր երկրպագուներուն Մասլաք, ՈՒնիքի բեմին վրայ։ Այս համերգը ձօնուած է 25-ամեակին եւ կը պահէ նոյն հաւատարմութիւնը բեմին վրայ հիւրընկալելով Այշենուր Քոլիվարը, Միքայիլ Ասլանը, Ճանտան Էրչեթինը, Բոկոտներու արդի պարախումբը, Բագրատ Էսդուգեանը եւ Սայաթ Նովա երգչախումբը։
