Զրոյց Փրոֆ. Միթհատ Սանճարի հետ

ԿԷՕԶՏԷ ՔԱԶԱԶ

gozdekazaz@agos.com.tr

Սուրբ Զատկի օր կայանալիք հանրաքուէի նախօրեակին բոլոր քաղաքական կազմակերպութիւնները խտացուցած են իրենց քարոզչական աշխատութիւնները։ Քարոզարշաւին ամենադժուար պայմաններուն մէջ մասնակցող կուսակցութիւնն է ՀՏՓ, որուն աւելի քան 3 հազար անդամները, 13 պատգամաւորները արդէն ձերբակալուած են։ Բացի այդ ոստիկանական ուժերը կամ շրջանային վարչութիւնները յաճախակի կերպով կը խոչընդոտեն այս կուսակցութեան աշխատութիւնները։ Բոլոր այս աննպաստ պայմաններու առկայութեան, ՀՏՓ-ականները բաւական լաւ տպաւորուած են քարոզարշաւի ընթացքին իրենց դէմ ցուցաբերուած ուշադրութենէն։ Այս մասին զրուցեցինք կուսակցութեան առաջատար դէմքերէն Մարտինի պատգամաւոր Փրոֆ. Միթհատ Սանճարի հետ։

ԿԷՕԶՏԷ ՔԱԶԱԶ- Ի՞նչ տեսակ արգելքներ կը դիմագրաւէք ընտրութեան քարոզարշաւի ժամանակ։

ՄԻԹՀԱՏ ՍԱՆՃԱՐ- Հանրաշարժով կը շրջինք նախապէս ճշդուած ուղղութեան մը մէջ։ Շրջագայութիւնը աւարտելէ ետք կուսակցութեան կեդրոնական գրասենեակին առ­ջեւ կը հան­դի­պինք ժո­ղովրդին հետ։ Շատ ան­գամ այս հան­դիպման վայ­րե­րուն մէջ ժո­ղովուրդը ան­հանգստաց­նող մի­ջամ­տութիւններ կը կա­տար­ուին։ Օրի­նակի հա­մար ոս­տի­կանու­թիւնը մի առ մի կը նկա­րահա­նէ հան­րա­հաւա­քի մաս­նա­կից­նե­րը։ Սա­կայն հակառակ այս բո­լորին ժո­ղովուրդը մեծ ոգե­ւորու­թիւն մը կը ցու­ցա­բերէ մե­զի նկատ­մամբ։ Այս ալ ան­շուշտ կ՚ան­հանգստաց­նէ իշ­խա­նամէտ շրջա­նակ­նե­րը։

Կ.Ք.- Իսկ ինչպէ՞ս կը գնա­հատէք ժո­ղովուրդին տրա­մադ­րութիւ­նը։

Մ.Ս.- Բո­լոր այս ար­գելքնե­րուն եւ մէ­կու­կէս տա­րիէ ի վեր շա­րու­նա­կուող ոս­տի­կանա­կան մի­ջամ­տութիւննե­րուն եւ բռնու­թիւննե­րու մէջ ժո­ղովուրդը տա­կաւին չէ յու­սալքուած։ Մենք շատ ան­գամ կը շնչենք 7 Յու­նիս 2015-ի ընտրու­թիւննե­րու հո­գեբա­նու­թիւնը։ Յատ­կա­պէս ալ վեր­ջերս պե­տու­թեան ծանր հա­լածանքնե­րուն են­թարկուած քա­ղաք­նե­րուն մէջ աւե­լի տե­սանե­լի կը դառ­նայ այս երե­ւոյ­թը։ Կու­սակցու­թեան անու­նով որու եկած ըլ­լա­լը երկրոր­դա­կան նշա­նակու­թիւն ու­նի։ Իրենց հա­մար կա­րեւորը այդ շար­ժումին ներ­կա­յու­թիւնն է, ո՛չ թէ շար­ժումի այս կամ այն դե­րակա­տարի ներ­կա­յու­թիւնը։ Յայտնի է որ քրտաբ­նակ քա­ղաք­նե­րու մէջ հան­րա­քուէի առա­ջարկնե­րը մեր­ժողնե­րը բա­ւական լուրջ թիւ մը պի­տի կազ­մեն։

Կ.Ք.- Իսկ որո՞նք են այդ քա­ղաք­նե­րը։

Մ.Ս.- Այդ քա­ղաք­նե­րու գլխա­ւորն է Ճի­զիրը։ Ան­շուշտ որ Ճէյ­լանփը­նարի նման աւե­լի բազ­մազգի դի­մագիծ ներ­կա­յաց­նող Ռո­ժաւա­յի հա­րեւան սահ­մա­նամերձ տա­րածքնե­րու մէջ տար­բեր հո­գեբա­նու­թիւն մը կը տի­րէ։ Այս քա­ղաք­նե­րը իրենց տնտե­սական եւ ըն­կե­րային առանձնա­յատ­կութիւննե­րով իրենց յա­տուկ վե­րապա­հու­թիւնները ու­նին։ Միւս կող­մէ Սի­լոփի, Շըրնախ, Վի­րան­շեհր եւ մա­նաւանդ Սու­րուչի մէջ ար­տա­կարգ ոգե­ւորու­թիւն եւ վճռա­կամու­թիւն մը կը տի­րէ։ Քա­ղաքա­կան գա­րու­նի մը մի­ջավայ­րը կը զգանք։ Մեր միակ մտա­հոգու­թիւնը գիւ­ղե­րու բնա­կիչ­նե­րուն դէմ գոր­ծադրուած ճնշումներն են։

Կ.Ք.- Ի՞նչ տե­սակ ճնշումնե­րու կ՚ակ­նարկէք։

Մ.Ս.- Նա­հան­գա­պետեր, եր­բեմն կու­սա­կալ­ներ, յա­ճախ Ոս­տի­կան Զօ­րաց հրա­մանա­տար­ներ դէ­պի գիւ­ղեր կ՚այ­ցե­լեն եւ գիւ­ղա­պետ­ե­րուն մերթ սպառ­նա­լով, մերթ ալ զա­նազան խոս­տումնե­րով քա­րոզ­չութիւն կը կա­տարեն։ Կը դժուարա­նանք այս տե­սակի ճնշումնե­րը չէ­զոքաց­նե­լու։ Մեր շրջա­նային վա­րիչ­նե­րէն շա­տեր, յատ­կա­պէս ալ նա­հան­գա­յին մաս­նա­ճիւ­ղե­րու պե­տեր ձեր­բա­կալուած են։ Շատ ան­գամ կը բա­ւարա­րուինք միայն ու միայն գոր­ծադրուած ճնշումնե­րը ար­ձա­նագ­րե­լով։

Կ.Ք.- Եթէ հան­րա­քուէն կա­ռավա­րութեան ակնկա­լու­թիւննե­րէն հե­ռու ար­դիւնքով մը աւար­տի հա­սարա­կու­թիւնը ի՞նչ պի­տի տես­նէ 17 Ապ­րի­լին։ Քա­ղաքա­կան գոր­ծօննե­րը ի՞նչ փո­փոխու­թիւններ պի­տի ու­նե­նան։

Մ.Ս.- «Ո՛չ»ի յաղ­թա­հարու­մը դէ­պի բնա­կանո­նաց­ման տա­նող ճա­նապար­հին մեկ­նա­կէտը պի­տի հան­դի­սանայ։ Մի գու­ցէ 17 Ապ­րի­լի առա­ւօտուն «Ո՛չ»ի յաղ­թա­նակի յայ­տա­րարու­մով որոշ ալե­կոծում մը ապ­րինք։ Կարգ մը քա­ղաք­նե­րէ ներս կա­մայա­կան պոռթկումներ կրնան տես­նուիլ։ Սա­կայն այդ ալե­կոծու­մը եր­կա­րատեւ պի­տի չըլ­լայ։ Մեր՝ ժո­ղովրդա­վարա­կան ու­ժե­րուս հա­մար մե­ծագոյն առի­թը հա­սարա­կու­թիւնը եւ եր­կի­րը դէ­պի բնա­կանո­նաց­ման տա­նող ճա­նապար­հի բա­ցուիլն է։

Կ.Ք.- Այս գոր­ծընթա­ցին մէջ բնա­կանո­նացու­մը ին­չե՞ր կը նե­րառէ։

Մ.Ս.- Սոս­կա­լի բե­ւեռա­ցու­մը, ծայ­րա­յեղ լա­րուա­ծու­թիւնը, տե­սանե­լի-ան­տե­սանե­լի բախ­ման առանցքնե­րու աշ­խոյժու­թիւնը վե­րաց­նե­լու առիթ­ներ կը ստեղ­ծուին։ Չեմ կար­ծեր թէ ԱՔՓ առանց բան մը պա­տահած ըլ­լա­լու տրա­մադ­րութիւ­նով իր ճամ­բան շա­րու­նա­կէ։ Այս կու­սակցու­թեան մէջ վեր­ջերս որ­դեգրուած ռազ­մա­վարու­թե­նէն դժգոհ տար­րեր կան։ Այդ տար­րե­րը կամ կու­սակցու­թեան վե­րակերտման պի­տի ձեռ­նարկեն, կամ ալ պի­տի ուղղուին նոր կու­սակցու­թիւն մը հիմ­նե­լու։ Չեմ խոր­հիր նաեւ թէ ՄՀՓ Պահ­չե­լիի նա­խագա­հու­թեան ներ­քեւ կա­րենայ շա­րու­նա­կել։ Այստեղ ալ Պահ­չե­լիին ընդդի­մացող կազ­մե­րը կամ նոր հա­մագու­մա­րի մը առիթ կը գտնեն, կամ ալ նոր կու­սակցու­թիւն մը կը կազ­մեն։ Կը խոր­հիմ թէ ԱՔՓ եւ ՄՀՓ-էն պո­կուած­նե­րը կեդ­րո­նական աջը նկա­րագ­րող նոր ըն­թացքի մը մէջ պի­տի ըլ­լան։ Այս տե­սակ զար­գա­ցու­մը ան­շուշտ որ հա­ւասա­րակշռու­թիւննե­րը բնա­կանո­նաց­ման հասցնե­լու հա­մար խիստ կա­րեւոր են։ Իսկ մենք որ­պէս ՀՏՓ, մին­չեւ օրս պաշտպա­նած նպա­տակ­նե­րը ալ աւե­լի ու­ժով պի­տի բարձրաց­նենք։ Այսպէ­սով Թուրքիա արա­գօրէն պի­տի վե­րանո­րոգէ ժո­ղովրդա­վարա­կան ծրա­գիր մը։ Թափ պի­տի տանք քրտա­կան խնդի­րը բա­խումնե­րով լու­ծե­լու դէմ բա­նակ­ցութիւննե­րու վերսկսման։ Պի­տի արա­գաց­նենք նաեւ բո­լոր նիւ­թե­րու մէջ բա­նակ­ցութեան աշ­խուժա­ցու­մը։

Կ.Ք.- «Ո՛չ» ար­դիւնքը ի՞նչ նշա­նակու­թիւն պի­տի ու­նե­նայ ՃՀՓ-ի հա­մար։

Մ.Ս.- Կը յու­սամ թէ ՃՀՓ ալ շի­նիչ դե­րակա­տարու­թիւն մը կ՚ու­նե­նայ ժո­ղովրդա­վարա­կան վե­րանո­րոգ­ման եւ բա­նակ­ցութիւննե­ր տա­նող երկխօ­սու­թեան հաս­տա­տու­մին մէջ։

Կ.Ք.-Իսկ հա­պա հան­րա­քուէի ար­դիւնքը «Այո՛» ըլ­լա՞յ։

Մ.Ս.- Ժո­ղովրդա­վարա­կան շար­քե­րու հա­մար պայ­մաննե­րը պի­տի ծան­րա­նան։ Թէեւ չեմ յու­սար որ նա­խատե­սուած դրու­թիւնը իս­կոյն գոր­ծադրուի։ Ար­դէն ընտրու­թիւննե­րու հա­մար որո­շուած տա­րեթի­ւը 2019 է։ Էական է այն որ «Այո՛»ի յաղ­թա­հար­ման պա­րագա­յին հա­սարա­կու­թեան մէջ բե­ւեռա­ցու­մը եւ քա­ղաքա­կան լա­րուա­ծու­թիւնը թափ ստա­նայ։ Թուրքիոյ հա­սարա­կու­թիւնը նուազա­գոյն եր­կու ճա­կատ­նե­րու վրայ իրա­րու դէմ ոխով ու թշնա­մու­թեամբ բե­ւեռա­ցած է։ Այդ բե­ւեռա­ցու­մը ալ աւե­լի պի­տի խստա­նայ։ Այսքան յստակ գի­ծերով բե­ւեռա­ցած երկրի մը մէջ քա­ղաքա­կան կա­յու­նութիւ­նը ապա­հովել շատ դժուար է։ Ու­րեմն մեծ հա­ւանա­կանու­թիւն է որ ան­գամ մը եւս մատ­նուինք վար­չա­կան ճգնա­ժամի։ Ու երբ քա­ղաքա­կան կա­յու­նութիւ­նը կը բա­ցակա­յի՝ կը բա­ցակա­յի նաեւ տնտե­սական կա­յու­նութիւ­նը։ Կը կար­ծեմ թէ քա­ղաքա­կան ճգնա­ժամն ալ պի­տի խո­րանայ։ Այս զար­գա­ցու­մը պատ­ճառ պի­տի դառ­նայ որ Էր­տո­ղանի շուրջ բո­լորուած շրջա­նակը կքի։ Էր­տո­ղան ներ­կայ ռազ­մա­վարու­թիւնը կը տա­նի Պահ­չե­լիի գլխա­ւորած ՄՀՓ-ի եւ «Էր­կէ­նէքո­նի» տար­րե­րու զօ­րակ­ցութեամբ։ Սա­կայն այս միաս­նութիւնն ալ առիթ­ներ կ՚որո­նէ նոր հա­շուե­յար­դարնե­րու դի­մելու հա­մար։ «Այո՛»ի յաղ­թա­հարու­մը չի կրնար կան­խել ՄՀՓ-ի մէջ տի­րող պա­ռակ­տումը։ Այս պայ­մաննե­րու տակ ժո­ղովրդա­վարու­թեան շար­քե­րը պէտք է աշ­խա­տին նոր բա­խումնե­րու առանցքի մը գո­յանա­լէն։ Հա­սարա­կու­թեան մէջ այ­լընտրան­քի մը բա­ցակա­յու­թեան մտա­հոգու­թիւնը կան­խե­լու ուղղու­թեամբ լուրջ պա­տաս­խա­նատուու­թիւն մը ու­նինք։ Որ­պէս ՀՏՓ կը գի­տակ­ցինք այդ պա­տաս­խա­նատուու­թեան։

Կ.Ք.- Իսկ ար­դէն բա­ւական տկա­րացած ժո­ղովրդա­վարա­կան շար­քե­րը պի­տի կրնա՞ն այդ պա­տաս­խա­նատուու­թիւնը ստանձնել։

Մ.Ս.- Չեմ ու­զեր որ խօս­քերս դա­տէք որ­պէս չա­փազան­ցուած լա­ւատե­սու­թիւն։ Թուրքիոյ հա­սարա­կու­թիւնը բա­ւակա­նին գերզգա­յուն է եւ ժո­ղովրդա­վարա­կան շար­քերն ալ ամուր ար­մատներ ու­նին։ Հա­սարա­կական ող­ջամտու­թիւնը լուրջ գոր­ծօն մըն է, պէտք չէ ան­տե­սել այդ գոր­ծօ­նը։ Ան­ցեալին շատ աւե­լի դժուար ժա­մանակ­ներ յաղ­թա­հարած ենք։ Կաս­կած չու­նիմ որ նոր մար­դիկ նոր գոր­ծե­լաոճ­եր եւ նոր ռազ­մա­վարու­թիւններ ար­տադրե­լու կա­րողու­թիւն ու­նե­նան։