PAKRAT ESTUKYAN

Pakrat Estukyan

Մենք ու մերոնք - Biz ve bizimkiler

Խոնարհեցէ՛ք Նեվրուզի, ցեղասպանութեան զոհերու եւ Մայիս 1-ի դիմաց

Գարնան յիշուած յատուկ օրերը գլխացաւ դարձած են պաշտօնական Թուրքիոյ համար։ Անոնց առաջինն է Մարտի 21-ը, որ շատ հին ժամանակներէ ի վեր Միջագետքի ժողովուրդներուն կողմէ կը յիշատակուի մեծ ոգեւորութեամբ։ Նէվրուզ կոչուած այդ տօնը վերջին աւելի քան 30 տարիներու ընթացքին կը խորհրդանշէ նաեւ քիւրտ ժողովուրդին ազգային զարթօնքը։ Թուրքիա՝ որ այդ զարթօնքը առաջին օրէն սկսեալ դիտած է ահաբեկչական սպառնալիքի մը բնոյթով, փորձած է այդ հնամենի աւանդութիւնը արգիլել։ Չեն հասկցած, որ եթէ պետական բռնութեամբ տօն արգիլել կարելի ըլլար, Գրիգոր Լուսաւորիչ 1700 տարի առաջ կ՚արգիլէր Օգոստոսի 15-ին յիշուած Խաղողօրհնէքը կամ Յուլիսեան Վարդավառը։ Տեսաւ այդ արգելքի անկարելիութիւնը եւ հեթանոսական տօները պատշաճեցուց Աստուածաշունչի պատումներուն։ Մի գուցէ Թուրքիոյ հանրապետութիւնն ալ որոշ ժամանակ փորձեց նոյն բանը եւ Նէվրուզը իւրացնել ջանաց։ Տակաւին յիշողութիւններու մէջ թարմ են խարոյկի վրայէն ցատկռտող պաշտօնական անձանց նկարները։

Թուրքիոյ պետութեան համար 1965-էն այս կողմ վտանգաւոր երկրորդ թուականն է Ապրիլի 24-ը՝ Հայոց Ցեղասպանութեան յիշատակման օրը։ Այդ օրը բացի յիշատակումէ, հայ ժողովուրդի հաւաքական պահանջատիրութեան ամենաբարձր կերպով հրապարակուած օրն է նաեւ։ Ի զուր է հայ ժողովուրդին այդ պահանջատիրու­թե­նէն հրա­ժարեց­նե­լու յոյսն ու ակնկա­լու­թիւնը։ Հա­յուն գրա­կանու­թեան մէջ դրոշ­մո­ւած է՝ «աշ­խարհում ով մո­ռանայ, ջուխտ աչ­քով թող քո­ռանայ» նա­խադա­սու­թիւնը։ Հոս ալ պաշ­տօ­նական Թուրքիան մարդկու­թեան դէմ գոր­ծո­ւած յան­ցա­գոր­ծութեան հետ առե­րեսո­ւելու փո­խարէն կը փոր­ձէ ու­րա­ցու­մով, ժխտու­մով, մեր­ժումով յաղ­թա­հարել զա­նոնք։ Վեր­ջերս նոյ­նիսկ հա­մար­ձա­կու­թիւն գտան արեւմտեան քա­ղաք­նե­րու մէջ հա­կահայ ցոյ­ցեր կազ­մա­կեր­պե­լու։ Սա­կայն ազ­նո­ւու­թե­նէ հե­ռացող ամէն մի ջանք դա­տապար­տո­ւած է սնան­կա­նալու։ Յի­շենք նա­խորդ կա­ռավա­րու­թիւննե­րու օրօք ամե­րիկեան լո­պիական ըն­կե­րու­թիւննե­րուն մսխո­ւած մի­լիոնա­ւոր տո­լար­նե­րը։ Իբ­րեւ թէ այդ գու­մարնե­րով ծե­րակու­տա­կան­ներ պի­տի վար­ձո­ւէին եւ անոնց մի­ջոցաւ պար­տութեան պի­տի մատ­նո­ւէր հա­յոց ար­դա­րու­թեան պայ­քա­րը։ Ի վեր­ջոյ բո­լոր այդ ջան­քե­րը ապար­դիւն մնա­ցին եւ պա­հան­ջա­տիրու­թիւնը ամե­նաուժգին ձե­ւով սկսաւ լսո­ւիլ Իս­թանպու­լի հրա­պարակ­նե­րուն վրայ։ Վեր­ջերս սփիւռքա­հայու­թիւնը ալ աւե­լի մեծ մաս­նակցու­թեամբ կը փու­թայ Թուրքիա, իր պա­հան­ջա­տիրու­թիւնը ուղղա­կի են­թա­կային երե­սին պո­ռալու հա­մար։ Ու­շագրաւ է այն որ փո­խադար­ձա­բար ամէն տա­րի աւե­լի շատ թուրքիացի­ներ ալ կը փու­թան Ծի­ծեռ­նա­կաբերդ, սրբա­դասո­ւած զո­հերու յի­շատա­կին առ­ջեւ ծնրադ­րե­լու հա­մար։

Գար­նան սար­սափ պատ­ճա­ռող թո­ւական­նե­րէն մէկն ալ Մա­յիսի 1-ն է։ 1977 թո­ւակա­նին, պե­տական դա­ւադ­րութեան մը հե­տեւան­քով Թաք­սի­մի հրա­պարա­կին վրայ 37 բա­նուոր­նե­րու սպա­նու­թե­նէն ետք երկրի աշ­խա­տաւո­րական խա­ւը աւե­լի հաս­տա­տակամ փա­րած է բա­նուոր­նե­րու մի­ջազ­գա­յին օրո­ւան տօ­նակա­տարու­թեան։ Պե­տու­թիւնը ամէն տա­րի կը փոր­ձէ Թաք­սի­մի հրա­պարա­կը ար­գի­լեալ գօ­տի հռչա­կել զան­գո­ւած­նե­րու դի­մաց, իսկ անոնք ալ յա­մառօ­րէն կը փոր­ձեն այդ ար­գելքը ոտ­նա­կոխել։ Փո­խադարձ յա­մառու­թիւնով Մա­յիսի նա­խօրեակին հա­մատա­րած սար­սափ կը տի­րէ թէ՛ պե­տական այ­րե­րու եւ թէ խա­ղաղ բնա­կիչ­նե­րու մօտ։

Դի­տելով գարնան այս տօ­ները, կրնանք հա­ւատալ թէ Թուրքիոյ խա­ղաղու­թիւնը կա­խեալ է այս երեք յա­տուկ օրե­րուն ալ իրենց թե­լադ­րած իմաս­տով յի­շատակումէն։