Քաղաքացիական հեղինակութեան օրինակներ

Երկար տարիներու փորձառութիւնը ապացուցած է, թէ երբ երկրին առանցքը կը շեղի, կը շեղի նաեւ այդ երկրէ ներս բոլոր համակարգներուն առանցքներն։ Թրքահայոց այժմու ճգնաժամը բազմաթիւ գործօններով կապուած է երկրին ընդհանուր ճգնաժամին հետ։ Երկրի իշխանաւորները երբ կը յանդգնին իրենց համար ձեռնտու չեղող ընտրութիւնը չեղեալ համարելով երկիրը կրակի մէջ թողուլ, բնական է որ նմանը պատահի նաեւ հայ համայնքէ ներս ալ։ Արդարեւ մենք ալ ունինք ընտրութեան լուրջ խնդիր մը եւ որուն լուծման համար յուսադրիչ նշան մըն ալ գոյութիւն չունի։ ՎԱՏԻՓ-ի այս տարուայ առաջին ժողո­վին ատե­նապետ Պետ­րոս Շի­րինօղ­լու «չեմ յու­սար որ 2017-էն առաջ հա­մայնքա­յին ընտրու­թիւննե­րը կա­տարենք» պի­տի ըսէր։ Ոչ միայն մենք՝ հա­յերուս, այլ երկրի բո­լոր փոք­րա­մաս­նութիւննե­րու հիմ­նարկնե­րը զրկո­ւած են նոր ընտրու­թիւն կա­տարե­լու հնա­րաւո­րու­թե­նէն։ Նման շփոթ կա­ցութեան մէջ դժո­ւար է կազ­մա­կեր­պեալ կա­ռոյց մը պա­հել։ Ան­խուսա­փելի կեր­պով մար­դիկ պի­տի յայտնո­ւին եւ իրենց մի­ջոց­նե­րը պի­տի թե­լադ­րեն։

Այս երե­ւոյ­թի իբր օրի­նակ կրնանք տես­նել «Տիւ­շիւնճէ Փլաթ­ֆորմու» հար­թա­կի ընտրու­թիւննե­րը անցկաց­նե­լու մի­տու­մով կա­տարած դի­մումնե­րը կամ Պո­յաճը­գիւ­ղի եկե­ղեց­ւոյ թա­ղակա­նութեան ատե­նապե­տին քա­հանա­ներու թո­շակ­նե­րուն հա­մար կա­տարած դի­մու­մը։

Երբ կը հան­դի­պիմ այս տե­սակի նա­խաձեռ­նութիւննե­րու դէմ ցու­ցա­բերուած ընդվզու­մին, կը մտա­բերեմ ու­րիշ օրի­նակ մը։ Քա­նի մը տա­րի առաջ էր, երբ թրքա­հայ քա­ղաքա­ցի մը ան­ձամբ նա­մակ գրեց հան­րա­պետու­թեան այդ օրո­ւայ նա­խագահ Ապ­տուլլահ Կիւ­լին եւ պա­հան­ջեց, որ Կրթու­թեան Նա­խարա­րու­թիւնը հա­յոց վար­ժա­րան­ներ յա­ճախող աշա­կերտնե­րուն ալ տրա­մադ­րէ ձրի դա­սագիր­քեր, ինչ որ կ՚ընէ երկրի բո­լոր դպրոց­նե­րուն հա­մար։ Նա­խագահ Կիւլ իրա­ւացի գտաւ հայ քա­ղաքա­ցիի այս դի­մու­մը եւ Կրթութեան Նա­խարա­րին թե­լադ­րեց պատ­շա­ճը գոր­ծադրել։ Յա­ջորդ տա­րի մեր դպրոց­նե­րու աշա­կերտներն ալ ու­նե­ցան Կրթութեան Նա­խարա­րու­թեան պայ­մաննե­րով տպո­ւած հա­յերէն դա­սագիր­քեր։ Մեր հայ­րե­նակ­ցի այս քայլն ալ կա­րելի էր ոտնձգու­թիւն հա­մարել։ Չէ որ ու­նինք 16 դպրոց­ներ, իրենց տնօ­րէն­նե­րով, հիմ­նա­դիր­նե­րով, մա­տակա­րար մար­միննե­րով եւ ու­սուցչա­կան կազ­մե­րով։ Դեռ աւե­լին, ու­նինք «Ու­սուցչաց Հիմ­նարկ» հաս­տա­տու­թիւնը, որ 50 տա­րիէ ի վեր ստանձնած է դա­սագիր­քեր տպե­լու գոր­ծը։ Այն ատեն ոչ ոք առար­կած էր այդ հայ­րե­նակ­ցին դէմ։ Այ­սօ­րուայ առար­կութիւ­նը, որ կը բխի Պատ­րիար­քա­րանէն եւ ալիք առ ալիք կը բաժ­նուի հո­գեւո­րակա­նաց դա­սու եւ թա­ղական խոր­հուրդնե­րու կող­մէ, կը կա­յանայ դրա­կան պա­տաս­խա­նի մը բա­ցակա­յու­թեան վրայ։ Եթէ յան­կարծ կա­ռավա­րու­թիւնը ըն­թացք տար Պա­րոն Նա­զարէթ Էօզ­սա­հակեանի դի­մու­մին, անոնցմէ ոչ մէ­կը նման դիրք պի­տի բռնէին։ Ի վեր­ջոյ պար­տինք ըն­դունիլ, որ Էօզ­սա­հակեան իբ­րեւ ան­հատ երկրի գոր­ծող սահ­մա­նադ­րութեան հա­մաձայն իրեն ըն­ծա­յուած իրա­ւունքը կը պա­հան­ջէ, ոչ աւե­լին։

Ինչ զար­մա­նալի, Ճի­զիրի ար­գի­լեալ տա­րածքնե­րէն մէ­կուն մէջ ռմբա­կոծուած շէն­քի մը նկու­ղը ապաս­տա­նած եւ անցնող չորս օրե­րու ըն­թացքին չորս զոհ տո­ւած 28 քա­ղաքա­ցիներն ալ նոյն սահ­մա­նադ­րութեան ըն­ծա­յած իրա­ւունքով կը սպա­սեն շտա­պօգ­նութեան ինքնա­շար­ժի գա­լուստը։

Յու­սանք, որ երկրէ ներս տրա­մաբա­նական օրի­նակա­նու­թիւն մը իշ­խէ, որ անդրա­դար­ձը ու­նե­նայ նաեւ մեր փոք­րա­թիւ հա­մայնքի վրայ եւս։ Չէ որ առ­ջե­ւի անի­ւը ուրկէ որ անցնի, նոյն ու­ղութե­նէն պի­տի անցնի ետե­ւի անիւն ալ։