ՌՈՊԷՐ ՔՈՓԹԱՇ
Իբրեւ Չորլու եւ Չաթալճացի Պետրոս ու Մարի Թովմասեաններու անդրանիկ որդին՝ Եդուարդ Թովմասեան ծնած է 25 Մայիս 1949-ին, Պոլսոյ Ետիգուլէ թաղը։ Այդ պատմական թաղը կը գտնուի Բիւզանդական պարիսպներէ անմիջապէս ներս եւ բնակչութեան մեծամասնութիւնը կը կազմէին յոյն եւ հայ համայնքներու անդամները։ Հայրը Պետրոս վարպետ ոսկերիչ մըն է Փակ Շուկայի մէջ։ Թոմօն նախնական ուսումը ստացաւ Սամաթիոյ Անարատ Յղութիւն Վարժարանը։ 1958-ին, մտաւ Սուրբ Խաչ Դպրեվանք, ուր ձեւաւորուեցաւ նաեւ իր գաղափարական ինքնութիւնը։
Սովորական երեւոյթ է ուսանողական տարիներուն իրաքանչիւր անհատի ածականով մը վերակոչումը։
Այսպէս դասընկերներն ալ մականունի կրճատումով մը զինք կոչեցին Թոմօ եւ այդ կոչումով յիշուեցաւ մինչեւ վերջին օրը։
Երկրի տարբեր քաղաքներէն եկած տարեկիցները, Դպրեվանքի հիմնադիր Գարեգին Խաչատուրեանը եւ ապա Շնորհք Պատրիարք Գալուստեանը, Վահան Աճեմեան, Ֆատըր Հարտինք, Սապրի Ալթընէլ եւ Գեղամ Քերովբեանի նման ուսուցիչները մանաւանդ ալ համալսարանական միջավայրի մէջ տիրող «68-ի Ոգին» խորապէս ազդեցին Եդուարդ Թովմասեանի կեանքն ու աշխարհը ընկալելու եւ մեկնաբանելու եղանակին։ Իսթանպուլի Համալսարանի Գրական մասնաճիւղի մէջ դասական լեզուներու ուսում ստանալէ ետք, փորձեց հայերէն լեզու ու գրականութեան ուսուցչութիւն ընել համայնքային վարժարաններու մէջ։ Բայց այդ վարժարաններու թաղականները կամ խնամակալները խրտչեցան ձախակողմեան գաղափարներով օժտուած ուսուցիչ մը պաշտօնակոչելու։
1971-ին ամուսնացաւ Փայլինէ Տիւլկերեանի հետ։ Այդ ամուսնութեան պտուղներն են 1977-ին Պետրոս եւ 1980-ին ալ Միհրանը։ Դպրեվանքի դասընկերոջ Խաչիկ Աբելեանի հետ գործակցելով հիմնադիրը եղաւ «Թեքնիք Տէօքիւմ» ընկերութեան, որ մինչեւ օրս կ՚արտադրէ ոսկերչական ասպարէզի եւ հասարակական վայրերէ ներս անվտանգութեան ոլորտի զանազան սարքեր։
1970-ական տարեթիւերու սկզբին Սուրբ Խաչ Դպրեվանք Սանուց Միութեան երդիկին տակ կատարուած մշակութային եւ գեղարուեստական աշխատութիւններու անմիջական մասնակիցը, շատ անգամ ալ մտայղացողն էր։
Յովհաննէս Թումանեանի «Գիգոր»ը թրքերէնի թարգմանեց ու հրատարակեց։
Անդամակցեցաւ Սայաթ Նովա Երգչախումբի, որուն կազմութեան օրերէն իսկ անմիջական մաս կը կազմէր։
«Արաս» հրատարակչատունը հիմնուեցաւ 1993-ին, դարձեալ Եդուարդ Թովմասեանի նախաձեռնութեամբ։ Նախքան հրատարակչատան պաշտօնական հիմնադրումը ան արդէն հրատարակած էր վաստակաւոր ուսուցիչ Վահրամ Պուրմաեանի յուշերով «Դպրոցը իր Հոգիով» անուն հատորը, որուն յաջորդեց նաեւ նոյն հեղինակի «Հէք» Թուղթի Կտորներ» անուն գիրքը։
«Արաս» հրատարակչատունը աւելի քան 300 գիրքերով կը շարունակէ ճոխացնել պոլսահայ գրական ու մշակութային հսկայ աւանդը։ «Արաս»ը միայն գիրքեր հրատարակող հաստատութիւն մը չեղաւ։ Ան նաեւ դպրոց եղաւ, բոլոր անոնց համար, որոնք այս կամ այն եղանակով հետաքրքրուեցան հայ գիր ու գրականութեան հետ։
Եդուարգ Թովմասեանի հայ մշակոյթի հանդէպ հետաքրքրութիւնը դրսեւորուեցաւ զանազան եղանակներով։ «Աչըք Ռատիօ» կայանի համար կնոջ Փայլինէի հետ միասին պատրաստեցին «Հայ Գրականութեան Նմոյշներ» եւ «Յակոբ Պարոնեանի Հետքերով Պոլսահայութիւնը» անուն հաղորդումները»։
1990-ականներուն հիմնուած «Քարտեշ Թիւրքիւլեր» խումբին սատարեց, որպէս խորհրդատու։
Գրականութեան եւ գեղարուեստի նուիրեալ Եդուարդ Թովմասեան վերջին տասնամեակին տառապեցաւ քաղցկեղով։ Սակայն հիւանդութիւնը արգելք չեղաւ որ ան շարունակէ իր ծառայութիւնը, հայ երգ ու բանի համդէպ։
13 Դեկտեմբեր գիշերուայ ժամերուն մահացաւ եւ 17 Դեկտեմբերին ալ ընկերներու, համակիրներու խուռներամ բազմութիւնով մը մասնակցած յուղարկաւորութեան արարողութիւնով յաւիտենութեան հասաւ։
