ԲԱԳՐԱՏ ԷՍԴՈՒԳԵԱՆ
pakrates@yahoo.com
Երկար ժամանակէ ի վեր բաւականին ցամքած տպաւորութիւն ներկայացնող պոլսահայ գեղարուեստական եւ մշակութային առօրեան յանկարծակիօրէն փայլատակեցաւ Ժուլիա Մութլուի գեղարուեստական վաստակին յիսնամեակի ձօնուած միջոցառման շնորհիւ։
28 Յունուար կիրակի երեկոյ Շիշլի Ճեմիլ Ճանտաշ դահլիճի մէջ կայացած հայկական աւանդական տարազներու տողանցքը կրկին անգամ պատճառ եղաւ, որ մեծ հիացումով գնահատենք Ժուլիա Մութլուի տքնաջան աշխատանքը եւ այդ աշխատանքի պայծառ արգասիքը։
Ժուլիա Մութլուին հաւատարիմ գործընկերոջ՝ Ժանին Փափազեանին հետ գործակցելով արտադրած տարազներու թիւը հասած է 133-ի։ Այդ տարազները միաժամանակ վառ վկայութիւնն են պատմական Հայաստանի աշխարհագրական տարածքին։ Տողանցքի յատուկ բեմադրութիւններով բեմին վրայ դիտեցինք Ալաշկերտ, Կեսարիա, Ամասիա, Թաւրիզ, Ակն, Մոգս, Ագուլիս, Մարաշ, Տիգրանակերտ, Խարբերդ, Լոռի, Մանազկերտ, Երեւան, Ախալցխա, Շուշի, Թիֆլիս, Մուսա Լեռ, Համշէն, Զէյթուն, Սասուն, Մուշ, Կարին, Մալաթիա, Կարս, Սեբաստիա, Զանգեզուր, Արդուին, Եդեսիա, Իսֆահան եւ Արաբկիր քաղաքներու մերթ գիւղական եւ մերթ ալ քաղաքական կենցաղը ցոլացնող տարազներու տողանցքը իր հետ կը բերէր նաեւ զանազան մտորումներ։ Հանդիսատեսը կը տարուէր մտածելու թէ ինչպիսի յսկայ մշակոյթի մը մերօրեայ ժառանգորդ է ներկայ հայը։
Տողանցքի ընթացքն բեմի վրայ կը ցոլացուէր նաեւ այս տարազներու համար բնորդ հանդիսացած նկարները, մերթ սեւ ու սպիտակ եւ մերթ ալ գունաւոր լուսանկարներով կամ գծագրութիւններով։ Այս բոլորը ապացոյցն էին իւրաքանչիւր գործի ետին կուտակուած մեծ աշխատանքին։
Օրուայ յայտագիրը կը բաղկանար երկու բաժիններէ, որոնցմէ առաջինը եթէ տողանցքն էր, երկրորդը աւանդական հարսանիքի մը զանազան դրուագները նկարագրող հարսանիքի բեմադրութիւն։ Ամբողջ բեմադրութեան ընթացքին հնչեց համահունչ երաժշտութիւն մը։ Տողանցքի ընթացքին հնչող ձայնագրութիւններէն ետք երկրորդ բաժնի մէջ հրաշալի յայտնութիւն մըն էր Թաթիանա Պոսթանի կատարումները։ Այստեղ պարտինք նշել թէ այս արժէքաւոր երգչուհիին վերագրուած յայտնութիւն բառը ոչ թէ իր վաստակին, այլ այդ վաստակին այս ձեռնարկին մէջ դրսեւորման յատուկ է։ Թաթիանայի երգիչի շնորհը արդէն ծանօթ է ամբողջ պոլսահայութեան անոր «Գնար» նուագախումբի հետ ունեցած ելոյթներէն կամ ալպոմներէն։ Մանաւանդ հարսանիքի պատրաստութեան դրուագներու մէջ «Շնորհաւոր հարսի շոր», «Լորքէ» եւ «Շիրխանի» կատարումներով ան արդէն կախարդած էր ամբողջ դահլիճը։ Ահա վրայ հասաւ Աշոտ Գրաշիի խօսքերով եւ Առնօ Պապաճանեանի երաժշտութեամբ օժտուած «Ազգ Փառապանծ»ը, որ անգամ մը եւս կը փաստէր շնորհալի երգչուհիի երաժշտական ունակութիւնը եւ ձայնի հզօրութիւնը։ Թաթիանա Պոսթան յայտագիրը աւարտեց Սայաթ Նովայի աշուղական երգերով ու վերջապէս բոլորին հանրածանօթ «Գետաշէն»ով։
Այս երկրորդ բաժնի մէջ հանդիսատեսը ըմբոշխնեց նաեւ Ժուլիա Մութլուի պարուսոյցի յատկութիւնները, «Լուսնակ Գիշեր», «Նազանի» եւ «Մուսա Լեռ» պարերու բեմադրութեամբ։ Նշենք որ «Նազանի» եւ « Մուսա Լեռ»ան մէջ բեմադրութիւնը օժտուած էր նաեւ Արա Գէորգեանի ստեղծագործութիւններով, որոնք արդէն այժմէն կը վայելէն հայ երաժշտական ասպարէզի դասականացած նմոյշներ իբրեւ ընկալուելու։
Խիստ գնահատելի էր այս միջոցառման ընթացքին Արամ Կոստանեանի հանդէպ ցուցաբերուած երախտապարտութիւնը։ Իսկապէս ալ Կոստանեան պոլիս գտնուած տարիներուն մեծ նպաստ պարգեւեց քաղաքիս մշակութային ապրումներուն երբեմն ազգային վարժարաններու, երբեմն ալ գեղարուեստական խումբերու իր աջակցութիւնը եւ թատերական հմտութիւնը լայնօրէն պարգեւելով։
Ներկայացման աւարտին Սահակ Բ. Պատրիարք Սրբազանը իբրեւ հուսկ բանք յայտնեց իր գոհունակութիւնը այս բեմադրութեան համար, գնահատելով կատարուած աշխատանքը։ Յայտնենք որ Սրբազան Պատրիարքի ելոյթը կու գար փաստելու թէ այս մէկը իր խորագիրը գերազանցող բնոյթ մը ունէր հայ ժողովուրդի մշակոյթը ամենաբարձր մակարդակով ներկայացնելու առաքելութեան մէջ։
Երբեք չափազանցած չենք ըլլար, ըսենք թէ նախորդ կիրակի գիշեր հայ անհատը անգամ մը եւս իր կերտած մշակոյթով արդարօրէն հպարտանալու առիթ ունեցաւ։ Իրաւունք մը՝ որմէ զուրկ մնացած էինք այս վերջին տարիներուն
Երանի բոլորիս, որ վայելեցինք այդ միջոցառումը եւ բիւր երախտիք Ժուլիա Սութլուի եւ իր գործընկերներուն, որոնք պարգեւեցին այս հրճուանքը։
