Առաջին Զանգ

ՆՈՐԱՅՐ ՏԱՏՈՒՐԵԱՆ

Շաբաթ մը առաջ «Զար­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­նալի» ածա­­­­կանի պատ­­­­մութեամբ վերսկսեր էի բա­­­­ռերու ստու­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­բանա­­­­կան պատ­­­­մո­­­­­­­­­­­­­­­ւածքնե­­­­րուս։ Նոյն յօ­­­­դուա­­­­ծիս մէջ ձեզ, յար­­­­գե­­­­­­­­­­­­­­­լի ըն­­­­թերցող, վստա­­­­հեցու­­­­ցեր էի, թէ այս շա­­­­բաթ կը յայտնո­­­­ւիմ մէկ այլ բա­­­­ռով։ Սա­­­­կայն, մէ­­­­կը ու­­­­րախ միւ­­­­սը անսպա­­­­սելի եւ վշտա­­­­գին եր­­­­կու պա­­­­տահար պատ­­­­ճառ եղան, որ այ­­­­սօր թեր­­­­թի մէջ ներ­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­յանամ բո­­­­լորո­­­­վին այլ նիւ­­­­թե­­­­­­­­­­­­­­­րով։

Ան­­­­ցեալ շա­­­­բաթ, հօրս յոգ­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­տանջ մար­­­­մի­­­­­­­­­­­­­­­նը եր­­­­կար (հասկցէք՝ յա­­­­ւիտե­­­­նական) հան­­­­գիստի հա­­­­մար ար­­­­տօ­­­­­­­­­­­­­­­նու­­­­թիւն ու­­­­զեց։ Ար­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­գինով պարզ, սա­­­­կայն խոր­­­­քին մէջ ճոխ եւ սփո­­­­փիչ ձե­­­­ւով յու­­­­ղարկա­­­­ւորե­­­­ցինք Կե­­­­սարիոյ Կի­­­­կի հա­­­­յաբ­­­­նակ գիւ­­­­ղի զա­­­­ւակ Ուստա Զա­­­­տիկը, որ գոր­­­­ծի հրա­­­­պարա­­­­կի մէջ յայտնի էր Սա­­­­տըգ (հա­­­­ւատա­­­­րիմ) Ուստա անո­­­­ւանու­­­­մով։ Ըն­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­նիքին եւ յատ­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­պէս մօրս հա­­­­մար մեծ մխի­­­­թարու­­­­թիւն էր, թէ եռօ­­­­րեայ խա­­­­ղաղ քու­­­­նի մէջ եւ բազ­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­թիւ բա­­­­րեկամ, հա­­­­մագիւ­­­­ղա­­­­­­­­­­­­­­­ցի, գոր­­­­ծա­­­­­­­­­­­­­­­կից, դրա­­­­ցի եւ այլ այ­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­լու­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րու ներ­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­յու­­­­թեան տակ եղաւ իր հրա­­­­­ժեշ­­­­­տը։ Կի­­­­­կի գիւ­­­­­ղի մէջ մշակ, Պոլ­­­­­սոյ մէջ ինքնա­­­­­շար­­­­­ժի ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րար, իսկ Լոս Ան­­­­­ճե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լըս քա­­­­­ղաքի մէջ փայ­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գործ Զա­­­­­տիկը, (որուն ձի­­­­­թապ­­­­­տուղի կու­­­­­տե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րէ շի­­­­­նած վար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րէն մէ­­­­­կը այ­­­­­սօր Յու­­­­­նաստա­­­­­նի Սպար­­­­­տա քա­­­­­ղաքի Ձի­­­­­թապ­­­­­տուղի եւ Ձիւ­­­­­թաիւ­­­­­ղի Թան­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րանի մէջ կը ցու­­­­­ցադրո­­­­­ւի), դպրոց չէր յա­­­­­ճախած, բայց ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցեր էր մեծ ու­­­­­սուցիչ մը՝ հո­­­­­ղը։ Թրքա­­­­­խօս եւ անգրա­­­­­ճանաչ այս մար­­­­­դը, նաեւ իր սե­­­­­րունդը, ինչպէ՞ս մնա­­­­­ցեր էին հայ, հա­­­­­յապահ­­­­­պան եւ հա­­­­­յաոգի։ Չկայ տրա­­­­­մաբա­­­­­նական բա­­­­­ցատ­­­­­րութիւն, երբ գիւ­­­­­ղը զուրկ է եղած դպրո­­­­­ցէ եւ եկե­­­­­ղեցիէ՝ կի­­­­­կիցի բո­­­­­լոր աղ­­­­­ջիկնե­­­­­րը, նե­­­­­րառեալ այժմ այ­­­­­րիացած մայրս, եօթը տա­­­­­րեկա­­­­­նէն սկսեալ գորգ հիւ­­­­­սած են, գիւ­­­­­ղի բո­­­­­լոր տղա­­­­­մար­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կը հո­­­­­ղը մշա­­­­­կած են, կնունքնե­­­­­րը եւ պսակ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը եղած են տա­­­­­րին մէկ ան­­­­­գամ՝ երբ շրջիկ քա­­­­­հանա­­­­­յի ճամ­­­­­բան ան­­­­­ցեր է խուլ Կի­­­­­կիէ։ Հայրս, 1980-ական թո­­­­­ւական­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն Պոլ­­­­­սոյ Գա­­­­­րակէօզեան գի­­­­­շերօ­­­­­թիկ դպրո­­­­­ցը յա­­­­­ճախող եղ­­­­­բօրս եւ ին­­­­­ծի կ’ըսէր (թարգմա­­­­­նաբար) «Մենք հա­­­­­յու­­­­­թիւնը չգիտ­­­­­ցանք, դուք սո­­­­­րուե­­­­­ցէք»։ Շնոր­­­­­հա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կալու­­­­­թիւն իր խրա­­­­­տին հա­­­­­մար։

Այդ ծիւ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան շա­­­­­բաթը, սա­­­­­կայն յի­­­­­շատա­­­­­կելի էր ու­­­­­­րախ երե­­­­­­ւոյ­­­­­­թով մը։ Իմ ղե­­­­­­կավա­­­­­­րած Հայ­­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան Ճե­­­­­­մարա­­­­­­նի մէջ կար վե­­­­­­րամու­­­­­­տի խան­­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­վառ մթնո­­­­­­լորտ։ Ուստի, փո­­­­­­խանակ սգա­­­­­­լու, (հայրս պի­­­­­­տի չար­­­­­տօ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նէր, որ սու­­­­­գի մէջ մնանք եւ ծու­­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նանք մեր գոր­­­­­ծե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու մէջ), եւ օրի­­­­­նակ առ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լով հայ­­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նիքի Առա­­­­­ջին Զանգ հան­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սու­­­­­թիւննե­­­­­րը, մեր դպրո­­­­­ցէն ներս ըն­­­­­դունե­­­­­ցինք եւ հաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տեցինք այդ աւան­­­­­դութիւ­­­­­նը։ Փոր­­­­­քիկ, սա­­­­­կայն իմաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լից այդ մի­­­­­ջոցա­­­­­ռու­­­­­մը տե­­­­­ղի ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցաւ Հա­­­­­յաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նի դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու մէջ հնչած առա­­­­­ջին զան­­­­­գի հետ 12 ժամ տար­­­­­բե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու­­­­­թեամբ։ Դպրո­­­­­ցիս կրտսեր աշա­­­­­կեր­­­­­տը եռան­­­­­դով հնչե­­­­­ցուց այդ պղին­­­­­ձէ ձեռ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­զան­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կը, ծա­­­­­փահա­­­­­րու­­­­­թիւննե­­­­­րը եր­­­­­ջանկու­­­­­թիւն եւ ծի­­­­­ծաղ բե­­­­­րին բո­­­­­լորիս, միաբե­­­­­րան եր­­­­­գե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցինք Մեր Հայ­­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նիքը, ապա ձեռ­­­­­քե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը միաց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լով աղօ­­­­­թեցինք Հայր Մե­­­­­րը, ու բո­­­­­լորս մաղ­­­­­թե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցինք, որ բա­­­­­րի դպրո­­­­­ցական տա­­­­­րի մը ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նայ Հայ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան Ճե­­­­­մարա­­­­­նը, ինչպէս նաեւ սփիւռքի, Հա­­­­­յաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նի եւ Ար­­­­­ցա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­խի բո­­­­­լոր դպրոց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը։

Այժմ Հա­­­­­յաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նի աշա­­­­­կեր­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան ճա­­­­­նաչո­­­­­ղական ճա­­­­­նապար­­­­­հորդու­­­­­թեան շար­­­­­ժանկա­­­­­րի ըն­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նեկան ցու­­­­­ցադրու­­­­­թեան կը պատ­­­­­րաստո­­­­­ւինք։ Բա­­­­­րեխղճու­­­­­թեամբ մտա­­­­­ծեցինք, թէ պտոյ­­­­­տի նիւ­­­­­թա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան զո­­­­­հողու­­­­­թիւնը ըն­­­­­դունած ըն­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նիք­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն իրա­­­­­ւունքն է ճա­­­­­շակով զար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուած սե­­­­­ղան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու շուրջ նստիլ ու մեծ պաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ռի վրայ դի­­­­­տել իրենց զա­­­­­ւակ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու հայ­­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նիք ճանչնա­­­­­լը, կամ՝ «մարդ դառ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լը»։ (Այդ ճամ­­­­­բորդու­­­­­թիւնը թեր­­­­­թիս մէջ նկա­­­­­րագ­­­­­րեր էի եռա­­­­­մաս յօ­­­­­դուա­­­­­ծաշա­­­­­րով մը)։ Իսկ աւե­­­­­լի հա­­­­­ճելին՝ օր մը առաջ Հա­­­­­յաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նէն աւե­­­­­տեցին, թէ մեր աշա­­­­­կերտնե­­­­­րու հան­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նակած գու­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րով երե­­­­­ւանեան աւագ դպրո­­­­­ցի (լի­­­­­սէ) մը պար­­­­­տէ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­զին մէջ կա­­­­­ռու­­­­­ցո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւող պուլպու­­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կի շի­­­­­նարա­­­­­րական աշ­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տան­­­­­քը կը մօ­­­­­տենայ իր աւար­­­­­տին։ Այդ պուլպու­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­կը 44-օրեայ պա­­­­տերազ­­­­մի ժա­­­­մանակ զո­­­­հուած վեց աշա­­­­կեր­­­­տի նո­­­­ւիրո­­­­ւած Յու­­­­շաղբիւր է։ Այդ տղա­­­­ները կա­­­­մաւո­­­­րապէս եւ աներկբայ գա­­­­ցեր են ճա­­­­կատ։ Չեն վե­­­­րադար­­­­ձած։ Գի­­­­տենք, թէ ամէն ան­­­­գամ երբ աշա­­­­կերտ մը կամ ան­­­­ցորդ մը այդ աղ­­­­բիւրէն ջուր խմէ, պի­­­­տի զո­­­­վանայ այդ վեց հե­­­­րոս­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­րու հո­­­­գինե­­­­րը։

Բա­­­­րի վե­­­­րամուտ բո­­­­լոր հայ աշա­­­­կերտնե­­­­րուն։ Խա­­­­ղաղ մնա­­­­ցէք մին­­­­ջեւ յա­­­­ջորդ հան­­­­դի­­­­­­­­­­­­­պում։