Աշխատանք՝ ներգաղթի ու արտագաղթի արանքին

Հայաստան-Սփիւռք Հա­մահայ­կա­կան Առա­ջին Հա­մաժո­ղովին հան­դիպման հայ կա­թողի­կէ պատ­գա­մաւո­րի բեռ­նէն հնչած էր Գ. Հան­րա­պետու­թեան ներ­գաղթի նոր ծրա­գիր մը մշա­կելու մա­սին առա­ջար­կը։ Բա­զում ելոյթնե­րու մէջ այդ առա­ջար­կը ափ­սոս որ չար­ժա­նացաւ ար­ժա­նի ու­շադրու­թեան։

Այս ան­տե­սու­մի ետին կա­րելի է գտնել ըն­կե­րաքա­ղաքա­կան ու տնտե­սական զա­նազան ազ­դակներ։ Անոնց վրայ բար­դե­լու է նաեւ հո­գեբա­նական ազ­դակնե­րը։ Հայ­րե­նաբ­նակ հա­սարա­կու­թիւնը ան­կա­խու­թեան հետ միասին բա­ւակա­նին ծանր կեր­պով մատ­նո­ւեցաւ ան­տէ­րու­թեան հո­գեվի­ճակին։ Երբ հայ­րե­նաբ­նակ աւա­զակ­ներ, որ ապա­գային պի­տի կազ­մէին օլի­կարխնե­րու իշ­խա­նու­թիւնը, կը թա­լանէին երկրի սե­փական հարստու­թիւնը, կաս­կա­ծով կը դի­մաւո­րուէր դուրսէն եկած իւ­րա­քան­չիւր նա­խաձեռ­նութիւն։

Յի­շենք թէ այդ ներդրումնե­րու ցո­լացու­մը եղաւ Չա­րեն­ցա­ւանի լքեալ գոր­ծա­րան­նե­րու տխուր պատ­կե­րի դի­մաց Վա­հագ­նի Թա­ղամա­սի յայտնու­թիւնը։

Ափ­սոս որ Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թիւննե­րը անցնող 30 տա­րինե­րու ըն­թացքին չեն յա­ջողած սփիւռքա­հայու­թեան հետ իրա­ւացի կա­պեր հաս­տա­տել։ Նե­րառեալ եր­բեմնի Սփիւռքի Նա­խարա­րու­թիւնը, խնդի­րը դի­տած է հիմ­նա­կանին զբօ­սաշրջու­թեան սահ­մաննե­րուն մէջ եւ ակնկա­լու­թիւններն ալ պա­հած սփիւռքա­հայ բա­րերար­նե­րու նո­ւիրա­տուու­թեան։

Նման սխալ ռազ­մա­վարու­թեան բնա­կան հե­տեւանք ըլ­լա­լով մսխո­ւած են մի­լիոնա­ւոր տո­լար­ներ, իսկ երկրի ժո­ղովրդագ­րա­կան հա­մայ­նա­պատ­կե­րը պար­զած է ար­տա­գաղ­թի յա­րատեւ ախտ։

Այս խոր­հուրդնե­րով տա­րուած էինք, երբ «Ակօս»ի խմբագ­րա­տան մէջ կը լսէինք «Ռե­փատ Ար­մե­նիա» հա­սարա­կական կազ­մա­կեր­պութեան հա­մահիմ­նա­դիր Վար­դան Մա­րաշ­լեանը։

Ինչպէս ազ­գա­նունն ալ կը վկա­յէ, ան ըն­տա­նեկան ար­մատնե­րով Կի­լիկիայէն է, որ ապա ըն­տա­նեօք տե­ղափո­խուած են Ջա­վախք, ապա Մոս­կո­ւա եւ վեր­ջա­պէս ինք բնա­կու­թիւն հաս­տա­տած Հա­յաս­տան։ Այժմ իր գլխա­ւոր զբա­ղումն է ներ­գաղթող­նե­րուն օժան­դա­կել հայ­րե­նի երկրի օրի­նական, տնտե­սական եւ ըն­կե­րային զա­նազան խնդիր­նե­րու լուծման հա­մար։

Մեր հիւ­րին հետ ու­նե­ցանք խիստ շա­հեկան ու հա­ճելի զրոյց, հա­յու ինքնու­թեան, Հա­յաս­տա­նի քա­ղաքա­ցիու­թեան նման նիւ­թե­րու շուրջ։

Վար­դան Մա­րաշ­լեան նոյն երե­կոյ մեկ­նե­ցաւ Թի­րան, ուր հոն­կէ ալ պի­տի անցնէր Քո­սովօ, ներ­գաղթի նիւ­թով հա­մաշ­խարհա­յին ժո­ղովի մը մաս­նակցե­լու հա­մար։