ՏՈՂԱՆ ԷՕԶԿԻՒՏԵՆ
86ամեայ կեանքիս ամենազգացական միջոցառումներէն մէկու աւարտին, հայ աքսորեալ բարեկամներուս հետ ապրած երեկոյթի յաջորդին կը գրեմ այս տողերը։
Եւրոպայի մայրաքաղաքին մէջ համարեա կէս դար միատեղ պայքարած «Պելժիոյ Տեմոքրաթ Հայերու Միութիւն»ը որոշած էր մեր աքսորեալութեան յիսնամեակի առթիւ յատուկ միջոցառում մը կազմակերպել։ Համավարակի արգելքներով յետաձգուած այդ հանդիպումը կայացաւ նախորդ շաբաթ երեկոյ։
Միութեան անունով Տոքթ. Պօղոս Եալըմի ժողովավարութեամբ ընթացող միջոցառման ընթացքին նախ ցուցադրուեցաւ լրագրող Նազըմ Ալփմանի պատրաստած «Հայրենազուրկ հայրենասէրը» վաւերագրական ֆիլմը, ֆրանսերէն ներքնագրով։ Ֆիլմը կը նկարագրէր իմ ու Ինճիի տասնամեակներու հոլովոյթով ապրած զրկանքները։
Այդ գիշեր իմ զեկոյցը իրականութեան մէջ մտերմիկ զրոյց մըն էր հայ բարեկամներուս հետ, որոնց մատնուած ծանր տառապանքին շատ ուշ գիտակցած էի։ Իմ ծնած ու հասակ առած երկրիս մէջ, Օսմանեան Կայսրութեան շրջանին գործադրուած ու ապա հանրապետական տարիներուն ալ յամառօրէն ուրացուած, ժխտուած ու մերժուած ցեղասպանութեան գիտակցեցայ հազիւ Եւրոպա գալէ ետք։ Իմ տասնամեակներով ծառայած թուրք ձախակողմեան շարժումն ալ իր լուրջ թերացումը ունի այս անտեսման մէջ։ Անոնք ալ մինչեւ Հրանդ Տինքի 2007 թուականի սպանութիւնը, տգիտութեամբ կամ գիտակցաբար լռութիւն պահած էին այս խնդրին հանդէպ։ Ես այս դառն իրողութեան հետ առերեսուեցայ 12 Մարտ 1971-ի զինուրական յեղափոխութենէ ետք երկիրը լքելով Եւրոպա ապաստանելէ վերջ։ Արդարեւ այդ օր իմ զեկոյցի առանցքն ալ այդ խոստովանութիւնը կազմեց։
Հայրս երկաթգծի աշխատող էր եւ իր պաշտօնին բերմամբ մեր ընտանիքը յաճախ բնակեցաւ զանազան վայրեր։ Իմ նախակրթարանի ուսման տարիներուն ալ որոշ ժամանակ ապրեցանք Կեսարիոյ Մունճոսուն գիւղը։ Ես շատ ուշ, հազիւ Եւրոպա գալէ ետք իմացայ թէ գաղթականներով բնակեցուած Մունճուսունը անցեալին հայաբնակ գիւղ մը եղած է։ Հազիւ ցեղասպանութենէ ետք է որ այդ գաղթականները բնակեցուած են հոն։ Պետութեան քարոզչամեքենան յաջողած է թրքաբնակ վայրերէ ներս անցեալի բոլոր յուշերը մոռացութեան տալ։
Զեկոյցի աւարտին, հարցում- պատասխանի հանգրուանէ ետք Պելժիոյ Հայոց Տեմոքրաթական Միութիւնը իմ ու Ինճիին համար պատրաստած էին իմաստալից նուէր մը։ Ծանօթ մտաւորական Յովսէփ Հայրենի զանազան լեզուներէ փոխառուաղ բառերով որմազդ մը պատրաստած էր, ուր կ՚ողջունուէր մեր բոլոր տառապողներու հանդէպ ցուցաբերած համակրանքը եւ զօրակցութիւնը։
Երախտապարտ ենք մեր հայ բարեկամներուն։ Նման միջոցառում մը կազմակերպելով եւ այս իմաստալից նուէրով գօտեպնդեցին ու խթանեցին նոյնիսկ յառաջացած տարիքի մէջ ալ ըլլայ, մեր տարած համամարդկային պայքարը։
(Արթը Կերչէք, 7 Մարտ 2022)
