ԲԱԳՐԱՏ ԷՍԴՈՒԳԵԱՆ
pakrates@yahoo.com
2008-ի Յունուար ամիսն էր։ 19 Յունուարին նախորդող օրերուն երկու երիտասարդ կիներ ձեռքերնին մեծածաւալ կտաւով մը այցելեցին «Ակօս»ի խմբագրատունը։ Հայերէն էջերու աւագ խմբագիր Սարգիս Սերովբեան զիրենք առաջնորդեց դէպի հայերէն էջերու գրասենեակ։ Շուտով պարզուեցաւ թէ անոնք քոյրերն էին ցկեանս ազատազրկման դատապարտուած քաղբանտարկեալ Ճենկիզ Սինան Չելիքի։ Ինք էր նաեւ այդ կտաւի հեղինակ գեղանկարիչը, որ պաստառի վրայ քոլաժի դրութեամբ նկարած էր Հրանդ Տինքը եւ անոր դաժան սպանութիւնը ցոլացնող նիւթեր։ Այդ նկարը մինչեւ խմբագրատան նոր շէնք փոխադրուիլը երկար տարիներ մնաց մեր սենեակի պատին վրայ։ Նախորդ շաբաթավերջին քոյրերը կրկին յայտնուեցան, այս անգամ հեռաձայնով եւ, պարզեցին թէ մեզի յանձնել կ՚ուզեն իրենց եղբօր նոր լոյս տեսած բանաստեղծական հաւաքածոն՝ «Սերտեսթան»ը։ Այս նոր հանդիպումով անգամ մը եւս յիշեցի «Ակօս»ի հայերէն էջերու աւագ խմբագիր Սարգիս Սերովբեանը, որ խմբագրատուն այցելողներուն ոգեւորութեամբ եւ յուզումով կը ծանօթացնէր այդ գործը ու անոր հեղինակը։
Թղթատելով «Սերտեսթան»ը կը տեսնենք թէ Ճենկիզ Սինան Չելիք բնութեան եւ ընկերային կեանքէ քաղած նիւթերը բանաստեղծութեան վերածած է յաճախ օգտուելով Տերսիմի դիցաբանութենէն։ Այդ ոճը պահանջած է թէ հրատարակիչները բացատրական յաւելուած մը տեղադրեն որպէսզի ընթերցողը իրազեկեն բանաստեղծութիւններու մէջ յաճախ նշուած զազայերէն բառամթերքին։
Գիրքը թղթատելով կը հասնիմ բանաստեղծական վերջին նմոյշին, որ կը կրէ «Ձնծաղիկը Կօշկիս Տակ» խորագիրը, որուն տակ իբրեւ ձօն նշուած է «Աղբեր Հրանդին»։
Գիտեմ որ դաժան գործ է բանաստեղծութեան թարգմանութիւնը, բայց պարտաւոր կը զգամ «Ակօս»ի ընթերցողներու փոխանցել այս սրտցաւ բանաստեղծի տողերը։
Վիրան լեռներուս սարսափը չէ սիրտս ճզմող ցաւը
Կուտակուած աղաղակ մը, աչքերէս կ՚իջնեն դարդիչներուս
Ե՞րբ կը լռէ անէծքներուս արձագանգը
Ներքուստ աղաւնիի երկչոտութիւնը փեփիւք
Խիղճը կորցրած երեք պղնձեայ թեւեր էին
Արիւնեցին մարմնիս երեք ակերը
Մերկ լերան մը գագաթն եմ մինչդեռ
Վարդավառէն այս կողմ
Պախրաներուն հետ գովերգեցի իմ մէջ պահած լռութիւնը
Աղաղակիս աղաւնու երկչոտութիւնը փեփիւք
Ախ՜ եթէ աղաղակէք
Ախ՜ եթէ աղաղակէի պիտի ճաթէր անդունդը
Երկնակամարը պիտի թափէր աչքերէս
Ցուրտ էր ինկած հողս
Ցուրտ է մենութեանս, վէրքերուս փեփիւք
Կօշիկիս տակը ձնծաղիկ էր ծաղկած։
Հրանդի երեսնիվար փռուած հսկայ մարմնին տակ արար աշխարհ տեսաւ մաշած կօշիկներու ճեղքը։ Ահագին թանաք սպառեցաւ այդ ճեղքերու մեկնաբանութիւնով։ Իսկ բանտարկեալ բանաստեղծը այդ ճեղքերը ահա կը տեսնէր իբրեւ ձնծաղիկ, որ կու գար Հրանդի ազնիւ միտքը, կուռ պայքարը պսակելու։
Ինչպէս բազմաթիւ բանտարկեալներ Ճենկիզ Սինան Չելիք ալ «Ակօս»ի Հրանդէն ժառանգած ուխտին համաձայն կը ստանայ «Ակօս»ի տպագիր օրինակները, իբրեւ անվճար բաժանորդագրութիւն։ Ափսոս որ բանտի իշխանութիւնները կ՚անջատեն թերթի հայերէն էջերը պատճառաբանելով թէ գրաքննութեան պահուն չեն կրնար ստուգել թէ այդ էջերուն վրայ անպատեհ նիւթեր կա՞ն, թէ ոչ։
Այս տողերը ողջոյնի խօսք է իր արուեստագէտի ոգիին եւ գրական վաստակին հանդէպ։
