Խաղաղութեան բարեմաղթանք

Երբ զանգ կը ստա­նամ ու բջջա­յին հե­ռախօ­սի վրայ կը յայտնո­ւի Հա­յաս­տա­նի հա­մար­նե­րը, իս­կոյն կը գու­շա­կեմ թէ լրագ­րող մըն է որ բա­ցատ­րութիւններ պի­տի ու­զէ ին­ծի ծա­նօթ կամ ան­ծա­նօթ զար­գա­ցու­մի մը մա­սին։ Այո՛ եր­բեմն կը պա­տահի թէ դէպք մը կամ յայ­տա­րարու­թիւն մը մեզ­մէ առաջ ար­ձա­գանգ գտնէ Հա­յաս­տա­նի մէջ ու պաշ­տօ­նակից­ներ դի­մեն մեր կար­ծի­քին կամ մեկ­նա­բանու­թեան։

Չէի սխա­լած, լրագ­րո­ղը ակ­նարկե­լով Թուրքիոյ Նա­խագա­հի բան­բեր Իպ­րա­հիմ Քա­լընի Չի­քակօ իր երկրին հիւ­պա­տոսա­րանի մէջ կա­տարած յայ­տա­րարու­թեան, մեկ­նա­բանու­թիւն կը պա­հան­ջէր։

«Միացեալ Նա­հանգնե­րու մէջ հայ­կա­կան լո­պին հա­կաթրքա­կան տրա­մադ­րութիւննե­րը իր ինքնու­թեան մաս դար­ձուցած է։ Կով­կա­սի մէջ հի­մա բո­լորո­վին այլ գոր­ծընթաց կ՚իրա­կանա­ցուի եւ այն հիմ­քը, որուն վրայ այդ սփիւռքը կա­ռու­ցած է իր բո­լոր փաս­տարկնե­րը, կոր­ծանման եզ­րին է։ Այ­սինքն՝ Հա­յաս­տա­նի եւ Թուրքիոյ մի­ջեւ հա­կամար­տութիւ­նը կամ հայ-թրքա­կան հա­կամար­տութիւ­նը Կով­կա­սի մէջ կը մօ­տենայ իր աւար­տին։ Ղա­րաբա­ղի ազա­տագ­րումով եւ այդ շրջա­նը Ատրպէյ­ճա­նի կազ­մին վե­րամիաց­նե­լու քայ­լով, պատ­մութեան մէջ նոր էջ բա­ցուած է» կ՚ըսէր Իպ­րա­հիմ Քա­լըն։

Բա­ցառու­թիւն է որ Թուրքիոյ Նա­խագա­հի բան­բե­րին հետ կի­սեմ նման կար­ծիքներ։ Հա­ւանա­բար բան­բե­րի հա­մար ալ բա­ցառու­թիւն է իր հաս­տա­տումնե­րուն Հրանդ Տին­քի կար­ծիքնե­րուն հետ զու­գա­դիպու­մը։ Այդ ելոյ­թի պա­հուն Իպ­րա­հիմ Քա­լըն ինք ալ չէր նկա­տած թէ կը կրկնէ Հրան­դին գլխուն փոր­ձանք դար­ձած թուրքի թու­նա­ւոր արիւ­նի օրի­նակը։

Ու­րեմն ես ալ ող­ջունե­ցի Միացեալ Նա­հանգնե­րու մէջ հայ­կա­կան լո­պիին հա­կաթրքա­կան տրա­մադ­րութիւննե­րուն սնան­կացման տա­նող քայ­լե­րը։

Գի­տեմ թէ եր­կու կող­մերն ալ տա­կաւին շատ հե­ռու են իս­կա­կան խա­ղաղու­թիւն մը ապա­հովե­լու գի­տակ­ցութե­նէն։

Թուրքիա որ­պէս պե­տու­թիւն, յա­ջողած է հա­կահայ քա­րոզ­չութեամբ թու­նա­ւորել իր սե­րունդնե­րը։ Փո­խադար­ձա­բար Հա­յաս­տան ալ յա­ջողու­թեամբ տա­րած է թրքա­տեացու­թեամբ իր սե­րունդնե­րը թու­նա­ւորե­լու գոր­ծընթա­ցը

Պատ­մութիւ­նը ­տար­բեր կրնար ըն­թա­նալ եթէ Թուրքիոյ կա­ռավա­րու­թիւննե­րը 30 տա­րի առաջ փո­խադար­ձած ըլ­լա­յին Լե­ւոն Տէր Պետ­րո­սեանի առանց ան­ցեալը ու­րա­նալու դէ­պի ապա­գայ նա­յելու առա­ջար­կով մեկ­նած ձեռ­քը։ Պարտ­ինք յանձնել թէ Թուրքիոյ այդ տա­րինե­րու քա­ղաքա­կան գոր­ծիչնե­րը բա­ւակա­նին խակ էին եւ իրենց մեր­ժո­ղական կե­ցուած­քով կորսնցու­ցին նաեւ տա­րած­քաշրջա­նի մէջ աւե­լի կա­րեւոր դե­րակա­տար մը ըլ­լա­լու առի­թը։ Մինչդեռ այդ տա­րինե­րու պայ­մաննե­րուն մէջ եթէ փո­խանակ առօ­րեայ քա­ղաքա­կան հա­շիւ­նե­րուն, տի­րած ըլ­լար աւե­լի ըն­դարձակ տե­սան­կիւնով ապա­գան նկա­տի ու­նե­ցող պե­տական մեր­ձե­ցում մը, Թուրքիա բնակա­նաբար տի­րացած պի­տի ըլ­լար այն յատ­կութիւննե­րուն, որոնց կը ձգտի հաս­նիլ այ­սօր։ Յի­շենք որ թուրք-ատրպէյ­ճա­նական բա­րեկա­մու­թիւնը հիմ­նո­ւած է եր­կու սիւ­նե­րու վրայ։ Անոնցմէ առա­ջինն է Ատրպէյ­ճա­նի ստո­րերկրեայ պա­շար­նե­րը, իսկ երկրոր­դը հա­յատեացու­թիւնը։ Եթէ Հա­յաս­տա­նի ու Թուրքիոյ մի­ջեւ հաս­տա­տուին բնա­կանոն յա­րաբե­րու­թիւններ եւ զու­գա­հեռա­բար տնտե­սական փո­խադարձ շա­հեր, այդ եր­կու սիւ­ներն ալ կը սկսին խարխլիլ։

Լե­ւոն Տէր Պետ­րո­սեանի մեկ­նած ձեռ­քը ան­պա­տաս­խան մնա­լով տե­ղի ու­նե­ցաւ նաեւ իշ­խա­նափո­խու­թիւն եւ Ռո­պերթ Քո­չարեան իբ­րեւ քա­ղաքա­կան նպա­տակ կեան­քի կո­չեց ցե­ղաս­պա­նու­թեան մի­ջազ­գա­յին ճա­նաչու­մը։ Նպա­տակ մը՝ որ նպաստ մը չէր խոս­տա­նար Հա­յաս­տա­նի բա­րօրու­թեան, բայց կը ցաւցնէր հա­կառա­կոր­դի ջի­ղերը։

Փո­խանակ երկրի վե­րել­քին, թշնա­մու ան­կումին ծա­ռայե­լը ձեռքբե­րում մը չե­ղաւ հայ ազ­գին հա­մար։ Յու­սանք թէ նոր տա­րին այս առու­մով ալ ան­կիւնա­դարձ մը ըլ­լայ պատ­մութեան մէջ։

pakrates@yahoo.com