Պարտաւոր չենք այսքան եսակեդրոն ըլլալու։ Այսպէս կը խորհիմ, երբ կը հետեւիմ հայերէն մամուլի եւ առհասարակ ԶԼՄ-ներու հաղորդումներուն։ Միայն այսօրուայ յատուկ երեւոյթ չէ այս։ Կարծես հայ անհատը մեկուսացած ըլլայ աշխարհի մէջ ու կարծէ թէ ամէն ինչ իր ազգով, իր երկիրով սահմանուած է։
Աւելի ընդարձակ հայեացք մը մատնացոյց պիտի ընէ վերջին 30-40 տարիներու ընթացքին համաշխարհային հոսանքները։ Այս ժամանակշրջանին կարեւորագոյն երեւոյթն է համաշխարհային չափերով հարուստներու ալ աւելի հարուստնալ եւ չքաւորներու ալ աւելի աղքատնալու իրողութիւնը։ Համարեա բոլոր երկիրներէ ներս հարուստներու եւ աղքատներու, այսինքն մարդկութեան չնչին մէկ փոքրամասնութեան եւ բացարձակ մեծամասնութեան միջեւ տարբերութիւնը հետզհետէ անդունդի մը վերածուած է։
Ներկայ դրութեան մէջ մարդիկ կը տքնին, ալ աւելի կ՚աղքատանան աշխարհակալ ընկերութիւններու հարստութիւնը աճեցնելու համար։
Աշխարհի բազմաթիւ երկիրներու մէջ աշխատունակութեան տարիքը ուր որ է կը գերազանցէ անհատի կեանքի միջին տեւողութիւնը։ Պետութիւններ կարծես իրարու հետ կը մրցին հասարակութեան ի նպաստ ծախսերը նուազեցնելու համար։ Այդ առումով առաջնատար երկիրը ԱՄՆ-է, ուր կը բացակայի առողջապահութեան ձրի ծառայութիւնը։ Հիւանդանոցի ընձեռած դարմանումէն օգտուելու համար քաղաքացին պարտի վճարել բաւականին սուղ արժող ապահովագրութիւն մը։ Այդ վճարումը թողուած է անհատի նախընտրութեան։ Հետեւաբար աշխատազրկութեան պայմաններու մէջ մարդիկ նախ եւ առաջ կը հրաժարին այդ ապահովագրութեան փոխարժէքը վճարելէ։
Այս հոսանքը իր հետ կը բերէ խիստ մտահոգիչ ընկերային հակազդեցութիւն։ Կը բարձրանայ ժողովուդներուն կամ տարբեր հաւատքներու հետեւողներու իրարու հանդէպ ատելութիւնը։ Այլամերժութիւնը կը ծաւալի աշխարհի չորս ծագերուն։ Այս պայմաններու մէջ քրիստոնեաներու մեծամասնութիւն կազմած երկիրներէն իսլամաֆոպիան, մահմետականներու մեծամասնութիւն կազմած երկիրներէ ներս ալ հակասեմիթականութիւնը եւ քրիստոնէութեան դէմ ատելութիւնը կ՚աճի։ Այս վերջինը իր հետ կը բերէ նաեւ արեւմտեան քաղաքակրթութեան ձեռքբերումներու մերժումը։ Արդարեւ Միջին Արեւելքի հետզհետէ ծաւալող իսլամ արմատականութիւնը այդ հակազդեցութեան դրսեւորումն է։
Հետաքրքրական խմբակ մը կը կազմէ նախկին Խորհրդային Միութեան անդամ եւ այդ ազդեցութեան գօտիի մէջ գտնուող երկիրներու քաղաքական դիրքորոշումը։ Ներկայիս Լեհաստան եւ Հունկարիա կը ներկայանան իբրեւ Եւորմիութեան ամենայետադիմական երկիրները ըլլալով։ Անոնք երբ մէկ կողմէն կը խանգարեն ԵՄ-ի գաղթականներու օժանդակելու համար մշակած ծրագիրները, միւս կողմէ արգելք կ՚ըլլան միութեան Էրտողանի ծաւալապաշտ քաղաքականութիւններու դէմ ձեռնարկած կանխամիջոցներու գործադրումին։
Տուեալ երկիրները յայտնի է որ ոչ մէկ տպաւորութիւն կը պահեն անցնող շուրջ կէս դարուայ համայնավար հակումներէն։ Օրպան եւ նմանները այժմ ստանձնած են նոր ազատամտական դրութեան, եթէ ոչ տնտեսական գետնի վրայ, այլ գաղափարախօսական իմաստով ռահվիրաները կըլլալու երեւոյթը։
Աշխարհի ընդհանուր ընթացքը մտահոգիչ է, որուն մէջ կը ձեւաւորուի նաեւ մի բուռ հայրենիքի ներկան ու ապագան։
pakrates@yahoo.com