Առաւօտ Լուսոյ Ձայնը

ԲԱԳՐԱՏ ԷՍԴՈՒԳԵԱՆ

pakrates@yahoo.com

Երբ ՈՒ­ՆԷՍՔՕ իր տա­­­րո­­­­­­­­ւայ կա­­­­­րեւոր մի­­­­­ջոցա­­­­­ռումնե­­­­­րու ցան­­­­­կին վրայ կը նշէր մեծն Կո­­­­­միտա­­­­­սի ծննդեան օրը, ան­­­­­շուշտ բո­­­­­լորս գի­­­­­տէինք թէ ինչպի­­­­­սի մշա­­­­­կու­­­­­թա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին նա­­­­­խաձեռ­­­­­նութիւններ տե­­­­­ղի պի­­­­­տի ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նան ամ­­­­­բողջ տա­­­­­րուայ ըն­­­­­թացքին։ Բնա­­­­­կանա­­­­­բար այդ մի­­­­­ջոցա­­­­­ռումնե­­­­­րու օր­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նը պի­­­­­տի ըլ­­­­­լար եւ պէտք է ըլ­­­­­լար Հա­­­­­յաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նը իր հսկայ մշա­­­­­կու­­­­­թա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին աւան­­­­­դով։ Տա­­­­­րուայ ըն­­­­­թացքին ուշ ի ու­­­­­շով կը հե­­­­­տեւէինք այս առու­­­­­մով տե­­­­­ղի ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցած զար­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցումնե­­­­­րուն։ Ար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րեւ յա­­­­­ճախ ակա­­­­­նատես եղանք եւ ար­­­­­ձա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գան­­­­­գե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցինք աշ­­­­­խարհի տար­­­­­բեր ան­­­­­կիւննե­­­­­րուն մէջ նման բնոյ­­­­­թով մի­­­­­ջոցա­­­­­ռումնե­­­­­րուն։ Հա­­­­­պա ի՞նչ պի­­­­­տի վե­­­­­րաբե­­­­­րէր պոլ­­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­հայ մշա­­­­­կու­­­­­թա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին կեան­­­­­քէ ներս։ Չէ որ ծննդեան 100-ամեակին առ­­­­­թիւ բնաւ նո­­­­­ւազ չէին եղած, այդ բնոյ­­­­­թի մի­­­­­ջոցա­­­­­ռումնե­­­­­րը Պոլ­­­­­սոյ մէջ եւս։ Յի­­­­­շողու­­­­­թիւննե­­­­­րու մէջ տա­­­­­կաւին կը մնայ խմբա­­­­­վար Կա­­­­­րօ Ար­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նի այդ տա­­­­­րինե­­­­­րուն նո­­­­­րակազմ «Կեդ­­­­­րո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նական» երգչա­­­­­խումբի հետ սար­­­­­քած հա­­­­­մերգնե­­­­­րը, որոնք երաժշտա­­­­­կան իս­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան վա­­­­­յելքներ դար­­­­­ձած էին բո­­­­­լորին հա­­­­­մար։ Ապա վրայ հա­­­­­սած էր Ժի­­­­­րայր Աս­­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նեան­­­­­ցի ղե­­­­­կավա­­­­­րու­­­­­թեամբ միացեալ երգչա­­­­­խումբի մը նա­­­­­խաձեռ­­­­­նութիւ­­­­­նը։ Վեր­­­­­ջա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պէս կա­­­­­րելի է ըսել, թէ այդ օրե­­­­­րուն Պոլ­­­­­սոյ երաժշտա­­­­­կան բե­­­­­մերը ողո­­­­­ղուած էին Կո­­­­­միտա­­­­­սեան շունչով մը։

Իսկ այժմ՝ երբ կը տի­­­­­րէր հա­­­­­մատա­­­­­րած թու­­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցում մը բո­­­­­լոր տե­­­­­սակի մշա­­­­­կու­­­­­թա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յին նա­­­­­խաձեռ­­­­­նութիւննե­­­­­րու հան­­­­­դէպ, ար­­­­­դեօք Պո­­­­­լիս եւս պի­­­­­տի յա­­­­­ջողէ՞ր իր հետ կա­­­­­պուած ակնկա­­­­­լու­­­­­թիւննե­­­­­րը ար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րաց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լու։ Փաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցիօրէն կա­­­­­րելի է ըսել այ՛ո։ Պո­­­­­լիսը կայ կը պա­­­­­հէ իր աւան­­­­­դոյթնե­­­­­րը եւ տա­­­­­կաւին ի զօ­­­­­րու է շա­­­­­տերու նա­­­­­խան­­­­­ձը գրգռե­­­­­լու աս­­­­­տի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ճան բարձրո­­­­­րակ մի­­­­­ջոցա­­­­­ռումներ յղա­­­­­նալ։ այս առու­­­­­մով փաստ մըն էր, որ կը կա­­­­­տարո­­­­­ւէր 7 Հոկ­­­­­տեմբե­­­­­րի երե­­­­­կոյեան Ճե­­­­­մալ Ռե­­­­­շիտ Ռէյ հա­­­­­մեր­­­­­գասրա­­­­­հին մէջ։ Ար­­­­­դէն ազ­­­­­դանշան մըն էր այն իրո­­­­­ղու­­­­­թիւնը թէ, հա­­­­­մեր­­­­­գի տոմ­­­­­սե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը սպա­­­­­ռած էին շատ կարճ ժա­­­­­մանա­­­­­կի ըն­­­­­թացքին։ Շա­­­­­տեր իրա­­­­­րան­­­­­ցումի մէջ կը փոր­­­­­ձէին տոմ­­­­­սակ ճա­­­­­րել եւ ձեռ­­­­­նունայն կը մնա­­­­­յին։ Խոս­­­­­տո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­վանինք որ մեր հա­­­­­մայնքը սո­­­­­վոր չէ նման ու­­­­­շադրու­­­­­թեան։ Ար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րեւ ան­­­­­սո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­վորի պար­­­­­զումը տե­­­­­ղի ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցաւ, երբ հա­­­­­սանք հա­­­­­մեր­­­­­գասրահ։ Իս­­­­­կոյն նկա­­­­­տեցինք թէ հան­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սատե­­­­­սի կա­­­­­րեւոր մէկ հա­­­­­մեմա­­­­­տու­­­­­թիւնը ոչ հա­­­­­յերէ կը բաղ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նար։ Թէեւ այնտեղ կա­­­­­յին դէմ­­­­­քեր, որոնց հայ հան­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սատե­­­­­սը հան­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պած է ու­­­­­րիշ մի­­­­­ջոցա­­­­­ռումնե­­­­­րու ըն­­­­­թացքին ալ։ Բայց այս ան­­­­­գամ գե­­­­­րազան­­­­­ցող պատ­­­­­կեր մը կը տի­­­­­րէր եւ բազ­­­­­մութիւն ժո­­­­­ղովուրդ եկած էր ըմ­­­­­բոշխնե­­­­­լու, այն մեծ տա­­­­­ղան­­­­­դին վաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կը, որ իրա­­­­­կանու­­­­­թեան մէջ խիստ հա­­­­­րազատ է իրեն, բայց ինք մին­­­­­չեւ մօտ ան­­­­­ցեալ ան­­­­­տե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ղեակ մնա­­­­­ցած է այդ տա­­­­­ղան­­­­­դի գո­­­­­յու­­­­­թե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նէն իսկ։

Երե­­­­­ւոյ­­­­­թը տա­­­­­րօրի­­­­­նակ կը թո­­­­­ւէր նաեւ ար­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սահ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նէն ժա­­­­­մանած արո­­­­­ւես­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գէտ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու եւ ունկնդիր­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու հա­­­­­մար։ Զար­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նալով կը փոր­­­­­ձէին հասկնալ, թէ հայ չե­­­­­ղող­­­­­ներ ին­­­­­չու հա­­­­­մար այսքան մեծ ար­­­­­ժէք եւ ու­­­­­շադրու­­­­­թիւն կը սե­­­­­ւեռեն վար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պետի հան­­­­­դէպ։ Բո­­­­­լոր այս հար­­­­­ցումնե­­­­­րուն պա­­­­­տաս­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նը թաք­­­­­նո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւած է մի­­­­­ջոցառ­­­­­ման կազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կեր­­­­­պիչնե­­­­­րու ետին։ Գլխա­­­­­ւորա­­­­­բար «Անա­­­­­տոլու Քիւլթիւր» ըն­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու­­­­­թեան նա­­­­­խաձեռ­­­­­նութիւնն էր այս, որուն հետ հա­­­­­մագոր­­­­­ծակցած էին «Քալան Միւզիք» եւ «Կոր­­­­­քի» հիմ­­­­­նարկնե­­­­­րը։ Գեր­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նիոյ Պոլ­­­­­սոյ դես­­­­­պա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նատու­­­­­նը եւ «Գալուստ Կիւլպէնկեան» հիմնարկը հո­­­­­վանա­­­­­ւորած էր այս աշ­­­­­խա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տու­­­­­թիւնը եւ հի­­­­­մա բե­­­­­մի վրայ իրա­­­­­րայա­­­­­ջորդ պի­­­­­տի տո­­­­­ղան­­­­­ցէին տար­­­­­բեր եր­­­­­կիրնե­­­­­րէ եկած բազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­թիւ արո­­­­­ւես­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գէտ­­­­­ներ եւ անոնց հա­­­­­սարա­­­­­կական եզ­­­­­րը պի­­­­­տի կազ­­­­­մէր Կո­­­­­միտա­­­­­սի աշ­­­­­խարհը։

Դահ­­­­­լի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ճին մէջ ներ­­­­­կայ էին Պատ­­­­­րիար­­­­­քա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան տե­­­­­ղապահ Սա­­­­­հակ եպիս­­­­­կո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պոս Մա­­­­­շալեան, Կրօ­­­­­նական ժո­­­­­ղովի ատե­­­­­նապետ Արամ արք. Աթէ­­­­­շեան, Հայ կա­­­­­թողի­­­­­կէ հա­­­­­մայնքի վի­­­­­ճակա­­­­­ւոր գե­­­­­րապայ­­­­­ծառ Լե­­­­­ւոն Զէ­­­­­քիեան, Ֆրան­­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յի եւ Գեր­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նիոյ Իս­­­­­թանպու­­­­­լի հիւ­­­­­պա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տոս­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը, ՀՏՓ կու­­­­­սակցու­­­­­թեան Տի­­­­­յար­­­­­պե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­քիրի պատ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մաւոր Կա­­­­­րօ Փայ­­­­­լան եւ ՃՀՓ կու­­­­­սակցու­­­­­թեան Իս­­­­­թանպու­­­­­լի պատ­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մաւոր Սեզ­­­­­կին Թան­­­­­րը­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­քու­­­­­լու։

Սրա­­­­­հի մուտքին սե­­­­­ղան­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու վրայ կը ծա­­­­­նօթա­­­­­ցուէր եր­­­­­կու նոր հրա­­­­­տարա­­­­­կու­­­­­թիւններ, եր­­­­­կուքն ալ Կո­­­­­միտաս վար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պետի վաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կին ձօ­­­­­նուած։ Այդ գիր­­­­­քե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րէն առա­­­­­ջինն էր «Փրկիչ» հրա­­­­­տարակ­­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տան մա­­­­­տենա­­­­­շարէն լոյս տե­­­­­սած «Կո­­­­­միտաս վար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պետի գեր­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ներէն եր­­­­­գե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը» հա­­­­­տորը։ Կո­­­­­միտա­­­­­սագէտ Տի­­­­­րան Լոք­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կէօզեանի եր­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րատեւ ու­­­­­սումնա­­­­­սիրու­­­­­թիւննե­­­­­րով ար­­­­­խի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւային ձե­­­­­ռագի­­­­­րերու վեր­­­­­ծա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նու­­­­­մով լոյս տե­­­­­սած վար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պետի գեր­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ներէն եր­­­­­գե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը ան­­­­­շուշտ, որ յայտնու­­­­­թիւն մըն են Կո­­­­­միտա­­­­­սի բո­­­­­լոր երկրպա­­­­­գու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն հա­­­­­մար։

Երկրորդ գիր­­­­­քը տպո­­­­­ւած էր «Պիր Զա­­­­­ման­­­­­լար» հրա­­­­­տարակ­­­­­չա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տան կող­­­­­մէ եւ կը կրէր եր­­­­­կու կո­­­­­միտա­­­­­սագէտ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու՝ Մե­­­­­լիսա Պի­­­­­լալի եւ Պուրճու Եըլ­­­­­տը­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­զի ստո­­­­­րագ­­­­­րութիւ­­­­­նը։

Հա­­­­­մեր­­­­­գի առա­­­­­ջին կա­­­­­տարումնե­­­­­րը ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յացու­­­­­ցին Լու­­­­­սա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւորիչ ման­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պատա­­­­­նեկան երգչա­­­­­խումբի եր­­­­­գիչ, երգչու­­­­­հի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ները Հրանդ Չիզ­­­­­մէ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ճիեանի մա­­­­­կանին ներ­­­­­քեւ։ Երգչա­­­­­խումբին կ՚ըն­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րակ­­­­­ցէր Փա­­­­­րիզի «Քո­­­­­լեք­­­­­թիվ Մեծ Պա­­­­­զար» հա­­­­­մոյ­­­­­թի մե­­­­­նակա­­­­­տար Սե­­­­­ւանա Չա­­­­­քէրեան։ Երգչա­­­­­խումբը կա­­­­­տարեց «Վայ կի­­­­­տի պլպու­­­­­լըս» եւ «Ին­­­­­չո՞ւ Պին­­­­­կէօլը մտար»։ Այս հա­­­­­տուա­­­­­ծին մէջ ափ­­­­­սոս որ խումբը ապ­­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցաւ հա­­­­­յերէ­­­­­նի նո­­­­­ւազ տի­­­­­րապե­­­­­տելէ ծա­­­­­գած խնդիր­­­­­ներ։ Արե­­­­­ւելա­­­­­հայե­­­­­րէնի եւ արեւմտա­­­­­հայե­­­­­րէնի հնչիւ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­բանա­­­­­կան թե­­­­­րացու­­­­­մին հե­­­­­տեւան­­­­­քով եր­­­­­գի բա­­­­­ռերը ան­­­­­ճա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նաչե­­­­­լի դար­­­­­ձան, երբ «Վայ կի­­­­­տի պլպու­­­­­լըս»ը մեր ման­­­­­կանց շրթնե­­­­­րուն կը դառ­­­­­նար «Վայ գի­­­­­թի փլփու­­­­­լըս»ի։ Եւ նմա­­­­­նապէս «Պին­­­­­կէօլ»ն ալ կը վե­­­­­րածո­­­­­ւէր «Փին­­­­­կէօլ»։ Երկրորդ բեմ բարձրա­­­­­ցողն էր օփէ­­­­­րայի մե­­­­­ներգչու­­­­­հի գեր­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նաբ­­­­­նակ Փեր­­­­­վին Չա­­­­­քար, որ Իք­­­­­լիմ Թամ­­­­­քա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նի դաշ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մու­­­­­րի ըն­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րակ­­­­­ցութեամբ կա­­­­­տարեց Կո­­­­­միտա­­­­­սեան «Հով առէք»ը ան­­­­­թե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րի առո­­­­­գանու­­­­­թեամբ։

Ապա դաշ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մու­­­­­րի կող­­­­­քին այս ան­­­­­գամ Էր­­­­­թան Թե­­­­­քին ալ տու­­­­­տուկով մաս­­­­­նակցե­­­­­ցաւ համ­­­­­բա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւաւոր երգչու­­­­­հիին, որ գե­­­­­րազանց յա­­­­­ջողու­­­­­թեամբ կա­­­­­տարեց քրտե­­­­­րէն աշու­­­­­ղա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան եղա­­­­­նակ մը «Տեւ­­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­շէ Էտի»։

Հիւր արո­­­­­ւես­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գէտ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու կար­­­­­գին էր Ամե­­­­­րիկահա­­­­­յ աշ­­­­­խարհահռչակ ու­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­հար Արա Տինքչիեան։ Տինքչիեան Արի Հեր­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լի կի­­­­­թարի ըն­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րակ­­­­­ցութեամբ բեմ ելաւ իր կող­­­­­քին ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նալով Մե­­­­­թեհան Տա­­­­­տա։ Տե­­­­­նիզ Իպ­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­հիմօղ­­­­­լու, Էտա Պեր­­­­­քէր եւ Աս­­­­­լը­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­հան Փար­­­­­լա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­քէ բաղ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցող քա­­­­­ռաձայն քա­­­­­ռեակը։ Անոնք ալ մեկ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­բանե­­­­­ցին վար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պետի «Ալա­­­­­կէօզ աչերդ», «Չի­­­­­նար ես» եւ «Էջ­­­­­միած­­­­­նի պար» ստեղ­­­­­ծա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գոր­­­­­ծութիւննե­­­­­րը։ Այս կա­­­­­տարումնե­­­­­րէն ետք Արա Տինքչիեան եւ Էր­­­­­թան Թե­­­­­քին շա­­­­­րու­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կեցին բե­­­­­մին վրայ մնալ նո­­­­­ւագակ­­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լու հա­­­­­մար Այ­­­­­թե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­քին Աթաշ, Պուրճու Եըլ­­­­­տըզ եւ Շեվ­­­­­վալ Սա­­­­­մի։

Վե­­­­­րեւ նշած էինք կո­­­­­միտա­­­­­սագէտ Պուրճու Եըլ­­­­­տը­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­զը, որ մեր երաժշտա­­­­­կան ապ­­­­­րումնե­­­­­րուն մէջ կա­­­­­րեւոր հետք թո­­­­­ղած է «Եր­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րան» ալ­­­­­պո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մի մի­­­­­ջոցաւ։ Եւ ահա այս հա­­­­­մեր­­­­­գը դար­­­­­ձեալ յար­­­­­մար առիթ էր, որ հնչէին «Եր­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րան»ի մէջ տեղ գտած կո­­­­­միտա­­­­­սեան մե­­­­­ղեդի­­­­­ներ, ինչպէս Այ­­­­­թե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­քին Աթա­­­­­շի կա­­­­­տարու­­­­­մով եւ քրտե­­­­­րէն լե­­­­­զուով «Սէյ­­­­­րան»ը։ Պուրճու Եըլ­­­­­տը­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­զի կա­­­­­տարու­­­­­մով եւ Կի­­­­­լիկիայի ող­­­­­բերգա­­­­­կան պատ­­­­­մութիւ­­­­­նը ցո­­­­­լաց­­­­­նող թրքե­­­­­րէն «Այ աչըլ­­­­­սա» եւ Շեվ­­­­­վալ Սա­­­­­մի կա­­­­­տարու­­­­­մով ալ «Այ տո­­­­­ղար պե­­­­­տիր Ալ­­­­­լահ» եր­­­­­գե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը։

Ան­­­­­շուշտ թէ հիւր արո­­­­­ւես­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գէտ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը եւ թէ հիւր հան­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սական­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը բա­­­­­ւակա­­­­­նին զար­­­­­մանքի մատ­­­­­նո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւած էին լսե­­­­­լով Կո­­­­­միտա­­­­­սի ոչ հա­­­­­յերէն ստեղ­­­­­ծա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գոր­­­­­ծութիւննե­­­­­րէն նմոյշներ։

Հա­­­­­մեր­­­­­գի առա­­­­­ջին մա­­­­­սի վեր­­­­­ջին կա­­­­­տարումնե­­­­­րը իրա­­­­­կանաց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լու հա­­­­­մար բեմ բարձրա­­­­­ցաւ «Ոմանք» երաժշտա­­­­­կան խումբը, որ գե­­­­­րազանց յա­­­­­ջողու­­­­­թեամբ ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յացուց «Քե­­­­­լէ քե­­­­­լէ» եւ «Հոյ Նար» եր­­­­­գե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը։ Մե­­­­­նակա­­­­­տար Լա­­­­­րա Նա­­­­­րին իր այս ելոյ­­­­­թով գե­­­­­րազան­­­­­ցեց նա­­­­­խորդ բո­­­­­լոր կա­­­­­տարումնե­­­­­րը եւ բարձրա­­­­­ցաւ հպարտ բար­­­­­ձունքի մը վրայ յա­­­­­տուկ փայլ մը բե­­­­­րելով հա­­­­­մեր­­­­­գին։

Մի­­­­­ջոցառ­­­­­ման երկրորդ հա­­­­­տուա­­­­­ծին մէջ առա­­­­­ջին ելոյթ ու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցողն էր Իս­­­­­թանպու­­­­­լի օփե­­­­­րայի մե­­­­­նակա­­­­­տար­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րէն Գէորգ Դա­­­­­ւիթեան։ Դա­­­­­ւիթեան դաշ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կահար Լե­­­­­ւոն Էրո­­­­­յեանի ըն­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րակ­­­­­ցութեամբ կա­­­­­տարեց Կո­­­­­միտա­­­­­սեան գլուխգոր­­­­­ծոց մը հա­­­­­մարո­­­­­ւած «Կրունկ»ը եւ «Ծի­­­­­րանի Ծառ»ը։

Հան­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ծանօթ քիւրտ երգչու­­­­­հի Այ­­­­­նուր Տո­­­­­ղան եւս ընտրած էր Կո­­­­­միտա­­­­­սի հան­­­­­րա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ծանօթ եր­­­­­գե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րէն նմոյշներ՝ ինչպի­­­­­սին են «Հոյ Նա­­­­­զան»ին եւ «Ալ այ­­­­­լուղս»։ Այս վեր­­­­­ջի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նը իբ­­­­­րեւ ժո­­­­­ղովրդա­­­­­կան երգ յա­­­­­ճախ կ՚եր­­­­­գո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւի նաեւ քրտե­­­­­րէնով։ Ար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րեւ Այ­­­­­նուր Տո­­­­­ղան ալ այս եր­­­­­գը ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յացուց եր­­­­­կու լե­­­­­զուա­­­­­կան տար­­­­­բե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րակով՝ հա­­­­­յերէն եւ քրտե­­­­­րէնով։ Այ­­­­­նուրի ըն­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րակ­­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լու հա­­­­­մար ան­­­­­գամ մը եւս բեմ ելած էր ու­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­հար Արա Տինքչիեան։

Օրո­­­­­ւան փայ­­­­­լը աւելցնող կա­­­­­րեւոր մաս­­­­­նակցու­­­­­թիւն մըն էր Թե­­­­­նի Աբե­­­­­լեան, Անա­­­­­յիս Թե­­­­­քերեան եւ Երազ Մար­­­­­գա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րեանէ բաղ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցող «Զու­­­­­լալ» եռեակը։ Անոնք ալ մեկ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­բանե­­­­­ցին «Անցրեւ եկաւ շա­­­­­ղալեն», «Նու­­­­­պար», «Գե­­­­­լեր ձո­­­­­րեր», «Ճօ­­­­­ճան», «Շո­­­­­ղեր ճան» եւ «Զինչ ու­­­­­զինչ» եր­­­­­գե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը։ Կա­­­­­րելի է ըսել թէ բո­­­­­լոր արո­­­­­ւես­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գէտ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը յա­­­­­ջողե­­­­­ցան հան­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սատե­­­­­սի ջերմ գնա­­­­­հատան­­­­­քին, բայց կ՚երե­­­­­ւի թէ Իս­­­­­թանպու­­­­­լի մէջ Կո­­­­­միտաս վար­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պետի յի­­­­­շատակ­­­­­ման ձօ­­­­­նուած այս խիստ խորհրդան­­­­­շա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան հա­­­­­մեր­­­­­գի ամե­­­­­նացայ­­­­­տուն պատ­­­­­կե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը պի­­­­­տի ներ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­յաց­­­­­նէր հինգ երի­­­­­տասարդ նո­­­­­ւագա­­­­­ծու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րէ բաղ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցած «Գողթ» հա­­­­­մոյ­­­­­թը, որ ար­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կարգ տօ­­­­­նական մթնո­­­­­լոր­­­­­տի մէջ մի­­­­­ջոցա­­­­­ռու­­­­­մը բե­­­­­րաւ աւար­­­­­տին։

Շատ բան կայ այս հա­­­­­մեր­­­­­գի հետ կա­­­­­պուած, որոնք ար­­­­­ժա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նի են եր­­­­­կար դրո­­­­­ւատի­­­­­քի։ Սա­­­­­կայն «Գողթ»ը յա­­­­­ջողե­­­­­ցաւ բա­­­­­ցառի­­­­­կը ին­­­­­չո՞ւ չէ նոյ­­­­­նիսկ ան­­­­­հա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւատա­­­­­լին իրա­­­­­կանաց­­­­­նել։ Այս պա­­­­­հուն ես բնա­­­­­կանա­­­­­բար պի­­­­­տի դժո­­­­­ւարա­­­­­նամ ըն­­­­­թերցո­­­­­ղին նկա­­­­­րագ­­­­­րել, այն երաժշտա­­­­­կան հնչա­­­­­կանու­­­­­թիւնը, որ «Գողթ»ի տղա­­­­­ներէն Հայկ Կա­­­­­րապե­­­­­տեան զուռնա­­­­­յով եւ Նա­­­­­րեկ Գաս­­­­­պա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րեան թաւ­­­­­ջութա­­­­­կով կազ­­­­­մած երկխօ­­­­­սու­­­­­թիւնով մա­­­­­տու­­­­­ցե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ցին սրա­­­­­հին։ Ստեղ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­շարի վրայ Ար­­­­­ման Փեշ­­­­­տե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մալ­­­­­ճեան, հա­­­­­րուա­­­­­ծային գոր­­­­­ծիքնե­­­­­րով Ստե­­­­­փան Տէր- Ղե­­­­­ւոն­­­­­դեան եւ թա­­­­­ռով Զա­­­­­րէ Գալստեան կը հա­­­­­մակէին «Գողթ» նո­­­­­ւագա­­­­­խումբը, որ չա­­­­­փազան­­­­­ցած չենք ըլ­­­­­լար, եթէ ըսենք բո­­­­­ցավա­­­­­ռեց դահ­­­­­լի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ճը։

Օրո­­­­­ւայ հան­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­սավարն էր ծա­­­­­նօթ դե­­­­­րասա­­­­­նու­­­­­հի Թիլ­­­­­պէ Սա­­­­­րան։ Ան հա­­­­­մեր­­­­­գի աւար­­­­­տին շնոր­­­­­հա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կալու­­­­­թեան խօսք ուղղեց այս նա­­­­­խաձեռ­­­­­նութեան բո­­­­­լոր մաս­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կից­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն, սա­­­­­տարող­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն, կազ­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կեր­­­­­պիչնե­­­­­րուն եւ յատ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պէս ալ միտ­­­­­քը յղա­­­­­ցող… եւ չի կրցաւ աւար­­­­­տել իր խօս­­­­­քը։ Այդ պա­­­­­հուն ամ­­­­­բողջ դահ­­­­­լի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ճը գի­­­­­տէր թէ այս բա­­­­­ցառիկ մի­­­­­ջոցա­­­­­ռու­­­­­մը ո՞վ յղա­­­­­ցած է, նա­­­­­խորդ տա­­­­­րինե­­­­­րուն ո՞վ գլխա­­­­­ւորած է նման բնոյ­­­­­թի ան­­­­­ցեալի մի­­­­­ջոցա­­­­­ռումնե­­­­­րը։ Ծա­­­­­փահա­­­­­րու­­­­­թիւննե­­­­­րու տա­­­­­րափին մէջ բե­­­­­մին վրայ ցո­­­­­լաց Օս­­­­­ման Քա­­­­­ւալա­­­­­յի նկա­­­­­րը, ազա­­­­­տու­­­­­թեան մաղ­­­­­թանքով։ Չէ որ հա­­­­­մեր­­­­­գին յա­­­­­ջորդ օրը՝ 8 Հոկ­­­­­տեմբե­­­­­րին Սի­­­­­լիվ­­­­­րիի ար­­­­­գե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լանո­­­­­ցին մէջ պի­­­­­տի կա­­­­­յանար «Կե­­­­­զի» զբօ­­­­­սայ­­­­­գիի դէպ­­­­­քե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու դա­­­­­տավա­­­­­րու­­­­­թիւնը, որուն միակ բան­­­­­տարկո­­­­­ւած մե­­­­­ղադ­­­­­րեալն է Օս­­­­­ման Քա­­­­­ւալա։

Ամ­­­­­բողջ դահ­­­­­լի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ճը ոտ­­­­­քի կանգնած անընդհատ ծա­­­­­փահա­­­­­րու­­­­­թիւննե­­­­­րով կ՚ող­­­­­ջունէր Օս­­­­­ման Քա­­­­­ւալան, գիտ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լով, զգա­­­­­լով եւ զգաց­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լով թէ այս պոռթկու­­­­­մը ող­­­­­ջունի կող­­­­­քին զօ­­­­­րակ­­­­­ցութիւն է եւ բո­­­­­ղոք անար­­­դա­­­­­­­րու­թեան դէմ։