Համբարձում

ՕՔՍԱՆԱ ԿԱՐԱՊԵՏԵԱՆ

oksana.karapetian@gmail.com

Յարութիւնէ 40 օր յե­­­տոյ Քրիս­­­տոս կը համ­­­բառնայ եր­­­կինք. հա­­­­­յերը կը տօ­­­­­նեն Համ­­­­­բարձման տօ­­­­­նը. այս տա­­­­­րի Մա­­­­­յիսի 30-ին։

Չնա­­­­­յած օրը շար­­­­­ժա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան է, սա­­­­­կայն միշտ հինգշաբ­­­­­թի օրը կը նշո­­­­­ւի։ Իսկ բուն ծէ­­­­­սերը չո­­­­­րեք­­­­­շաբթի օրէն կը սկսին եւ գի­­­­­շերո­­­­­ւայ կա­­­­­խար­­­­­դանքի մի­­­­­ջով անցնե­­­­­լով կ՚օծո­­­­­ւեն Համ­­­­­բարձման արե­­­­­ւի շո­­­­­ղերով։

Համ­­­­­բարձման տօ­­­­­նի այլ ու նախ­­­­­կին անուննե­­­­­րէն են Ճան­­­­­կիւլիւ­­­­­մը, Վի­­­­­ճակը, Կաթ­­­­­նապրի տօ­­­­­նը։

Չո­­­­­րեք­­­­­շաբթի օրը հայ մայ­­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը «Ծաղ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մօր կի­­­­­րակի» կը պա­­­­­հեն, որ­­­­­պէսզի իրենց ման­­­­­չե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը ծա­­­­­ղիկ կամ կարմրուկ հի­­­­­ւան­­­­­դութիւննե­­­­­րը չու­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նան, հի­­­­­ւանդներն ալ ապա­­­­­քինո­­­­­ւեն։

Ծաղ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մայ­­­­­րը, կ՚ըսեն, քրիս­­­­­տո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նէական Վար­­­­­վա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ռէ կոյսն է, ով փախ­­­­­չե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լով իր կռա­­­­­պաշտ հօր պատ­­­­­ժէն, ի վեր­­­­­ջոյ կ՚ապաս­­­­­տա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նէ Հա­­­­­յաս­­­­­տան աշ­­­­­խարհում՝ Արա Գե­­­­­ղեցի­­­­­կի լե­­­­­րան ան­­­­­ձաւնե­­­­­րէն մէ­­­­­կի մէջ։ Սա­­­­­կայն հայ­­­­­րը կը հաս­­­­­նէ լե­­­­­րան մօտ, հո­­­­­վիւ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը կը մատ­­­­­նեն Վար­­­­­վա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ռէի թաքստոց-այ­­­­­րը, եւ հայ­­­­­րը կը սպա­­­­­նէ աղջկան։

Նա­­­­­հատա­­­­­կուե­­­­­լիս Վար­­­­­վա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ռէն կ՚անի­­­­­ծէ հո­­­­­վիւ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն, որոնք իրենց հօ­­­­­տի հետ տեղ­­­­­նուտե­­­­­ղը կը քա­­­­­րանան։ Վար­­­­­վա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ռան Աս­­­­­տուծմէ կը խնդրէ, որ իր անու­­­­­նով բու­­­­­ժո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւեն ծա­­­­­ղիկ ու կարմրուկ հի­ւան­­­­­դութիւննե­­­­­րով տա­­­­­ռապող­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը։

Մինչ օրս ամէն Համ­­­­­բարձման տօ­­­­­նին ուխտա­­­­­ւոր­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը կը գնան Արա­­­­­յի լե­­­­­րան Ծաղ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մօր հրա­­­­­շագործ մա­­­­­տու­­­­­ռը, մա­­­­­տաղ կը մա­­­­­տու­­­­­ցեն, մա­­­­­տու­­­­­ռի որ­­­­­մե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րէն հո­­­­­սող բու­­­­­ժիչ ջրէն կը խմեն, որ, կը հա­­­­­ւատան, Վար­­­­­վա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ռէի ար­­­­­ցունքներն են, եւ ցոյց կու տան քար դար­­­­­ձած հո­­­­­վիւ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րուն։

Չո­­­­­րեք­­­­­շաբթի վաղ առա­­­­­ւօտեան կը սկսի Վի­­­­­ճակի հիմ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կան ծէ­­­­­սը՝ «ծա­­­­­ղիկ հա­­­­­ւաքե­­­­­լը» կամ Ճան­­­­­կիւլիւ­­­­­մը։ Առ­­­­­տու կա­­­­­նուխ արե­­­­­ւը չծա­­­­­գած աղ­­­­­ջիկնե­­­­­րը անծպտուն դուրս կ՚ել­­­­­նեն դաշ­­­­­տե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը եօթ տե­­­­­սակ ծա­­­­­ղիկ հա­­­­­ւաքե­­­­­լու, կը գնան աղ­­­­­բիւրի ակունքնե­­­­­րը եօթ բուռ ջուր եւ եօթ տե­­­­­սակ քար հաւ­­­­­քե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լու, կը մտնեն ան­­­­­տառնե­­­­­րը եօթ տե­­­­­սակ ծա­­­­­ռէն եօթ տե­­­­­րեւ քա­­­­­ղելու։

Որոշ տե­­­­­ղերում տղա­­­­­մար­­­­­դու հան­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պելիս փար­­­­­չի ողջ պա­­­­­րու­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կու­­­­­թիւնը կը պար­­­­­պէին եւ վերստին կը սկսէին Ճան­­­­­կիւլիւ­­­­­մը, իսկ այլ վայ­­­­­րե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րում, օրի­­­­­նակ Շի­­­­­րակում, այր ու կին, մանչ ու ալե­­­­­հեր, բո­­­­­լորը միասին՝ երգ ու դհո­­­­­լով, կը գնա­­­­­յին դաշ­­­­­տե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը՝ «ծա­­­­­ղիկ հաւ­­­­­քե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լու»։

Աղ­­­­­ջիկնե­­­­­րը շա՜տ ծա­­­­­ղիկ կը քա­­­­­ղէին. դրան­­­­­ցով ետ­­­­­քը պի­­­­­տի ծաղ­­­­­կեպսակ­­­­­ներ ու տիկ­­­­­նիկներ պատ­­­­­րաստէին՝ ծաղ­­­­­կեպսա­­­­­կը իրենց գլխնե­­­­­րին կ՚անցնէին, իսկ տիկ­­­­­նի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կը, որը յայտնի է «Արուս», «Կաթ­­­­­նով ապ­­­­­րի Արուս», «Ծաղ­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մեր» անուննե­­­­­րով կը կանգնեց­­­­­նէին Վի­­­­­ճակի կժի վրայ։

Կու­­­­­ժը գի­­­­­շերը կը պա­­­­­հէին ծա­­­­­ծուկ մի տեղ՝ կամ եր­­­­­դի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­կին, կամ որե­­­­­ւէ թփի ծա­­­­­ռի տակ, բնի մէջ, քա­­­­­րի կամ աղ­­­­­բիւրի մօտ, բայց այնպէս, որ տղա­­­­­քը չգող­­­­­նան։ Ողջ գի­­­­­շեր այն պի­­­­­տի մնար աստղա­­­­­լից երկնի տակ եւ զօ­­­­­րանար Համ­­­­­բարձման գի­­­­­շերո­­­­­ւայ կա­­­­­խար­­­­­դանքի ու­­­­­ժով. սա է «աստղունք»-ը։

Համ­­­­­բարձման գի­­­­­շերը՜... այդ ին­­­­­չե՜ր կը կա­­­­­տարո­­­­­ւին Համ­­­­­բարձման գի­­­­­շերը։ Երկնի ու երկրի ողջ զօ­­­­­րու­­­­­թիւնը կ՚արթննայ, օդը կը լցո­­­­­ւի հրաշ­­­­­քով ու կա­­­­­խար­­­­­դանքը կը տա­­­­­րածո­­­­­ւի ամե­­­­­նուր, կը պա­­­­­տի դաշ­­­­­տերն ու լեռ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը, կը դիպ­­­­­չէ ամէն խոտ ու ծաղ­­­­­կի, ծառ ու թփի, աստղաց ու լուսնի, կը մտնի ամէն­­­­­քի տնե­­­­­րը, սրտե­­­­­րը, մտքե­­­­­րը… եւ կը բա­­­­­ցի Մհե­­­­­րի դու­­­­­ռը, ուրկէ Մհե­­­­­րի ձին հա­­­­­զար­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րով ոս­­­­­կի ու թան­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գին քա­­­­­րեր կը թա­­­­­փէ։

Աստղե­­­­­րի վե­­­­­րածո­­­­­ւած Լէյ­­­­­լա եւ Մեճ­­­­­նուն սի­­­­­րահար զոյ­­­­­գը, ում սի­­­­­րուն դէմ էին ծնող­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը եւ ով­­­­­քեր Աս­­­­­տուծմէ խնդրել էին իրենց աստղի վե­­­­­րածել եւ իր մօտ տա­­­­­նել, Համ­­­­­բարձման գի­­­­­շերը պահ մը կ՚իջ­­­­­նեն, կը մար­­­­­դե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ղանան ու կը համ­­­­­բուրո­­­­­ւեն, ապա նո­­­­­րէն վե­­­­­րեւ կը համ­­­­­բառնան։ Սրան ակա­­­­­նատես մար­­­­­դու բո­­­­­լոր փա­­­­­փաք­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը կը կա­­­­­տարո­­­­­ւին։

Համ­­­­­բոյրի պա­­­­­հին ողջ տիեզեր­­­­­քը պահ մը կանգ կ՚առ­­­­­նէ, ծառ ու ծա­­­­­ղիկ, լեռ ու դաշտ, անա­­­­­սուն ու կեն­­­­­դա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նի, բո­­­­­լոր մար­­­­­դիկ պահ մը շունչնե­­­­­րը կ՚առ­­­­­նին։ Ապա եր­­­­­կինքն ու եր­­­­­կի­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը, ծա­­­­­ղիկն ու ծա­­­­­ռերը, ամէն­­­­­քը կ՚ող­­­­­ջա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գու­­­­­րո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւին։

Նաեւ լեռ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը մի­­­­­մեանց կը մօ­­­­­տենան եւ կ՚ող­­­­­ջա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­գու­­­­­րո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւին։ Ալա­­­­­տաղն ու Քէօսէ­­­­­տաղը՝ քիւրտ գե­­­­­ղեց­­­­­կուհին ու հայ տէր­­­­­տէ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րի տղան, որոնք սի­­­­­րահա­­­­­րուել էին մի­­­­­մեանց եւ ծնող­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րի անէծ­­­­­քով իրար­­­­­մէ յա­­­­­ւերժ հե­­­­­ռու լեռ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րի վե­­­­­րածո­­­­­ւել, այժմ կու գան Արա­­­­­զի ափին Վարդհեր վան­­­­­քի մօտ կը գրկա­­­­­խառ­­­­­նո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւին ու ետ կը դառ­­­­­նան։

Ծա­­­­­ղիկ­­­­­ներն ու խո­­­­­տերը լե­­­­­զու կ՚առ­­­­­նեն եւ կը սկսին ասել թէ իրենցմէ որ մէ­­­­­կը ին­­­­­չի դեղ է։ Եթէ մէ­­­­­կը յա­­­­­ջողի սպան­­­­­նել առաս­­­­­պե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լական Շահ­­­­­մար օձին, եր­­­­­կու հա­­­­­ւասար մա­­­­­սի բա­­­­­ժանել եւ պո­­­­­չի մա­­­­­սը ու­­­­­տել, նա կը հաս­­­­­կա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­նայ խո­­­­­տերի լե­­­­­զուն եւ բո­­­­­լոր հի­­­­­ւան­­­­­դութիւննե­­­­­րը բու­­­­­ժե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լու ձիրք կը ստա­­­­­նայ։

Այդ գի­­­­­շեր դրախ­­­­­տի ան­­­­­մա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­հու­­­­­թեան կա­­­­­թիլ­­­­­ներ կը ցօ­­­­­ղային երկրի վրայ, գե­­­­­տակ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու ու վտակ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու մէջ՝ «ի բոյժ հա­­­­­մայ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­տեսակ ցա­­­­­ւերու», եւ մար­­­­­դիկ կը նե­­­­­տուէին հո­­­­­սող ջրե­­­­­րի մէջ՝ իրենց հի­­­­­ւան­­­­­դութիւննե­­­­­րը բու­­­­­ժե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­լու ակնկա­­­­­լիքով։

Կա­­­­­խար­­­­­դանքի գի­­­­­շերը աշ­­­­­խոյժ էին նաեւ չար ոգի­­­­­ները, ոմանք հարսնե­­­­­րին կը փախցնէին, միւսնե­­­­­րը «լեբ» կ՚ընէին եւ դրկից­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րու եղն ու մա­­­­­ծու­­­­­նը կը տա­­­­­նէին, եւ հայ տի­­­­­կին­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րը ձեռ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­մուխ կը լի­­­­­նէին նրանցմէ պաշտպա­­­­­նուե­­­­­լու տար­­­­­բեր գոր­­­­­ծո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ղու­­­­­թիւննե­­­­­րու…

Ահա կու գար հինգշաբ­­­­­թին, Վի­­­­­ճակը հա­­­­­նելու օրը եւ Կաթ­­­­­նա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­պուր եփե­­­­­լու, այն ար­­­­­տե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րում, ի նշան բեր­­­­­քա­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ռատու­­­­­թեան, շա­­­­­ղախե­­­­­լու օրը.

Հա­­­­­նաներ, նա­­­­­ներ, նա­­­­­ներ,

Էսօր մեծ Համ­­­­­բարձում է,

Ծա­­­­­ղիկ­­­­­նե­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­րի հար­­­­­ցում է,

Աս­­­­­տո­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ւած եր­­­­­կինք Համ­­­­­բառցաւ,

Ամէն­­­­­քի բախտ բար­­­­­ձաւ։

Ջա­­­­­նաներ, նա­­­ներ, նաներ։