ՊՕՂՈՍ ԵՂԻԱԶԱՐԵԱՆ
Մանկութեանս հոգեւոր կեանքի ամենավառ ու պայծառ օրերը Շնորհք սրբազանի, Խրիմեան Հայրիկէն յետոյ՝ Հայրիկ անուանած մեր հոգեւոր անդաստանի աղաւնիի լոյսի ներքոյ անցաւ։ Անոր կերպարը ո՛չ միայն Պոլսահայութեան հոգեւոր կեանքի մէջ ունեցաւ իր ուրոյն տեղը, այլ նաեւ համայն հայութեան եւ ինչու ո՛չ համաշխարհային հոգեւոր կեանքի մէջ։ Շնորհք սրբազանը հայրական կեցուածքով իր ժողովուրդի ու առ այսօր շարունակուող մարտահրաւէրներու միջեւ ջրբաժան մը դարձաւ...։ Սերունդներ՝ ո՛չ միայն հոգեւոր այլ ազգային մտածելակերպ ունեցող սերունդներ հասցուց։ Ահա՛ այդ հոգեւոր սերունդի մէջ էր նաեւ իմ եւ շատերուս կեանքի մէջ Լուսաւորիչի կանթեղ դարձած՝ Մեսրոպ սրբազանը։ Իր ալեկոծ կեանքի ամենախորտակիչ փոթորիկները ան ապրեցաւ վերջին 12 տարիներու ընթացքին։ Հիւանդութեան ճիրաններէ առաւել իր հոգին զգած մեր կռիւները, իրար հանդէպ ունեցած ատելութեան հասնող, իրար «սպանող» իրավիճակները։ Ծանրացած կոպերուն վրայ՝ լացի գիշերներու սեւ վարագոյրներու պէս իջան՝ դաւաճանութիւններն ու դաւադրութիւնները, հոգեւոր եղբօր, հոգեւոր եղբօր հանդէպ ունեցած նենգութեան դիմաց, մեռաւ իր «շնչով», թաղուեցաւ առանց մահանալու, ականջներուն մէջ լցուած փսփսուքներով այրեցաւ սիրտը... մերթ թաքուն, ներս հոսող արտօսր մը շիջեց այդ բոցը, մերթ տիրամօր արտասուքներու իրաւ հեղեղը...։ Ի՞նչ գիտնանք, թէ ի՞նչեր ապրեցան մայր ու որդի, ի՞նչքան խօսեցան անխօս, առանց բառերու, միայն զարկերակներով՝ մայր ու որդիի ամենասուրբ կապով ով գիտէ ի՞նչեր կիսեցին, ինչեր֊ինչեր բացայայտեցին, ըմբռնեցին, զգացին ու վերլուծեցին, հասկցան բայց լռեցին... ու իրենց աչքերու խոր ծովերու մէջ խեղդեցին այդ ձայնը, որ միայն երկուքին սրտի տրոփիւններուն մէջ լսուեցաւ...Հակառակ տիրող աղմուկի, թնճուկի մայր ու որդի լռեցին յանուն ազգի պատուի, լռեցին յանուն եկեղեցւոյ ու իր հօտի բարեկեցիկ ապագայի համար...։ Այսօրուան դամբանախօսականներու մէջ ինչ-ինչ ամպակոռկորութիւններ է, որ պիտի հնչեն թէ հոգեւոր եւ թէ աշխարհիկ դասէն ներս «երեւելիներ», ինչ բառեր ու բառակապակցութիւններով երկինք ու երկիր պիտի չկրնան տեղաւորել Նորին սրբութեան՝ բայց արդէն երջանկայիշատակ մեր սիրելի սրբազանին...։ Չեմ գիտեր... եւ անշուշտ կան անկեղծ ու բարի բացառութիւններ, միայն ես բան մը յիշեցնել կ՚ուզեմ եւ աշխարհիկիս եւ հոգեւորականացս... եւ բարի կամեցողացս, առաւել եւս հակառակիս յիշեցէ՛ք «Թզենիի ծառի անէծքը» Մատթէոս 21։19–27 Մարկոս 11։19–33 Ղուկաս 20։1–8 եւ այսօրուան ձեր դամբանախօսականներու ժամանակ անընդհատ ձեր հոգու տաճարներու կամարներու ներքոյ թող ղողանջէ այս հոգու դասը, որ ի Քրիստոս հասած է մեզ, մեր բոլորին առաւել եւս հոգեւորականներուդ...։ Պատրաստուած եղէք գալիք օրերու համար, որ այսօր փառք ու պատիւով յուղարկաւորած ձեր հոգեւոր եղբայրը, հայրը ի վերին յարկերու մէջ բարեխօս ըլլայ ձեզ համար... այլ ո՛չ թէ բանիւ ուրիշ գործիւ ուրիշ եղէ՚ք...։ Եղէ՚ք քաջ, միայն ձեր ուժէն վստահ ու միայն ձեր խելքով դատեցէ՛ք։ Այսինքն ինչ որ մեզ կը քարոզէք՝ գալիք դժուարին օրերուն դուք ալ այդպէս վարուեցէք եւ յիշեցէ՛ք, որ ձեր լեզուներն ալ մեր՝ սովորական մահկանացուներուս նման, Տիրոջ դատաստանի առաջ պիտի վկայեն ձեր մեղքերը։
Սիրելի սրբազան հայր... չեմ գիտեր, թէ ի՞նչ «դամբանի մրուրով» խաղացին ճակատագիրիդ հետ, իրօք չեմ գիտեր։ Բայց եթէ ի Տէր հանգչելուդ մէջ կան մարդու կերպարանօք սատանաներ, թո՛ղ Աստուածային արդարութեան չհասնին։ Թո՛ղ ներում չշնորհուի անոնց, թո՛ղ հող էին բայց չդառնան հող...։
Քու ենթարկուած բոլոր տեսակի անիրաւ ու անհիմն բամբասանքներու, տառապանքներու, անարդարութիւններու, ծանրութեան շանթով կայծակահարէ այս բոլորը Քեզ ապրեցնողներուն։ Ապրումներուս վերիվայրումները սոսկալի են այսօր։ Այսքան տարի լսածներս ու տեսածներս ինծի մերթ ընդ մերթ գանեցուցին ազգութենէս՝ պոլսահայութենէս...։ Խաչակնքելէ հեռացա՛յ եւ ուխտս դրժեցի, վայ ինձ, վայ ինձ, վայ ինձ «այս ի՛նչ ազգի զաւակ եմ ես» փսփսաց լեզուս խղճիս խորանի առաջ։ Ամչցայ..., ուրացայ..., խորտակուեցայ..., հեռացայ, վշտացայ, վշտացուցի բայց յանուն այն արժէքներու պայքարեցայ եւ պիտի պայքարիմ, որոնք Քեզմէ սորուեցայ։ Այսօր ի վերին Երուսաղէմի ուղեւորութեանդ, թո՛ղ երկնաւոր Հօր սրբալոյս յարկերուն Քեզ դիմաւորեն «Հրաշափառով», թո՛ղ հնչեն հազար շեփոր, թո՛ղ ցնծան՝ծնծղաներ Տիրոջ արդարութեան բանակին նոր զինուոր կ՚առաքենք՝ Մեսրոպ=բերկեալ...։
Անարդարութեան դէմ պատերազմին Աստուածային՝ երկնային արդարութեան այգիներէն լոյսի նետերով, լոյսով նետահարէ Քեզ կլանած ու մեզմէ խլած խաւարին։
Հոգիդ լոյսի բաժին դառնայ մեր իրաւունքի անհալ ու արծաթէ վահան։
Հոգիդ լոյսի բաժին դառնայ մեր հոգեւոր անդաստանի քաջ ու սաթէ արծիւ։
