Լուսապտուղ Սուրբ Սահակ

ՕՔՍԱՆԱ ԿԱՐԱՊԵՏԵԱՆ

oksana.karapetian@gmail.com

Վաս­­­պուրա­­­կան աշ­­­խարհում՝ Վա­­­նայ լճի հա­­­րաւա­­­յին կող­­­մում, վանք մը կար՝ Լու­­­սապտուղ Ս. Սա­­­հակի վան­­­քը, որ հա­­­մանուն գիւ­­­ղում կը գտնո­­­ւէր։ Ճար­­­տա­­­­­­­րապե­­­տական առու­­­մով առանձնա­­­պէս աչ­­­քի չէր ընկներ այս վան­­­քը, սո­­­վորա­­­կան ան­­­տաշ քա­­­րէն էր շի­­­նուած, ու­­­նէր ան­­­սիւն թա­­­ղակապ տա­­­ճար ու գա­­­ւիթ մը։

Վան­­­քա­­­­­­­պատ­­­կան հո­­­ղը կը կազ­­­մէր 100 չափ վա­­­րելա­­­հող, այ­­­լեւ ու­­­նէր այ­­­գի մը եւ մէկ ջրա­­­ղաց։ Ամէ­­­նը կա­­­պալով տրո­­­ւած է եղել քա­­­հանա­­­յի մը, ում գեր­­­դաստա­­­նը տա­­­րեց­­­տա­­­­­­­րի մեծ­­­նա­­­­­­­լով կազ­­­մել է 10 ըն­­­տա­­­­­­­նիք։

Օգ­­­տո­­­­­­­ւելով Աղ­­­թա­­­­­­­մարայ կա­­­թողի­­­կոսու­­­թեան անփթու­­­թե­­­­­­­նէն, քա­­­հանա­­­յի գեր­­­դաստա­­­նը սե­­­փակա­­­նաց­­­րել է ամ­­­բողջ հո­­­ղը եւ փոք­­­րիկ գիւղ կազ­­­մել։ Այ­­­դույետ Աղ­­­թա­­­­­­­մարայ կա­­­թողի­­­կոսա­­­րան եկա­­­մուտ չի ու­­­ղարկել։

Կը կար­­­ծեն թէ վան­­­քը շատ հին է, իսկ գա­­­ւիթը շի­­­նուած է 1608 թո­­­ւին Գաս­­­պար եպիս­­­կո­­­­­­­պոսի կող­­­մէ, ին­­­չը կը հաս­­­տա­­­­­­­տի գաւ­­­թի քա­­­րերէն մի­­­նի վրայ եղած ար­­­ձա­­­­­­­նագ­­­րութիւ­­­նը, որ հե­­­տագա­­­յում գրի է առ­­­նո­­­­­­­ւել Լա­­­լայեանի կող­­­մէ.

«Ի թո­­­ւակա­­­նու­­­թեան Հա­­­յոց ՌԾԷ. ի յե­­­րեկոց ժմնկի շի­­­նեցաւ ժա­­­մատունս եւ խցերս սր. խչկալս ձե­­­ռօք մհտսի Գասպ. եպիս­­­կո­­­­­­­պոսին յի­­­շատակ իւր եւ ծնո­­­ղաց իւ­­­րոց յի­­­շեցե­­­լոցն ի Քս»։

Տա­­­ճարի մէջ՝ հա­­­րաւա­­­յին կող­­­մում գե­­­րեզ­­­ման մը կար, կ՚ըսեն թէ Ս. Սա­­­հակի գե­­­րեզ­­­մանն է, որի աջ աչ­­­քը կը պա­­­հուէր նոյն վան­­­քում՝ որ­­­պէս մա­­­սունք։

Ըստ ժա­­­մանա­­­կին վան­­­քում պա­­­հուող կոն­­­դա­­­­­­­կի, որ գրո­­­ւել էր մեզ­­­մէ երեք դար առաջ՝ սուրբ Սա­­­հակը հայ­­­րա­­­­­­­պետ է եղել, եկել էր Ռշտու­­­նեաց աշ­­­խարհէն։ Թէեւ աջ աչ­­­քը կոյր էր, բայց հայ­­­րա­­­­­­­պետն այնքան խստա­­­շունչ ճգնա­­­ւորա­­­կան կեանք կը վա­­­րէր, որ ան­­­գամ մարմնա­­­ցած դե­­­ւեր կը տես­­­նէր։

Ան­­­գամ մը հայ­­­րա­­­­­­­պետի մօտ կու գայ մայ­­­րա­­­­­­­ցած առիւծ մը եւ նրա ոտ­­­քե­­­­­­­րի առաջ դնե­­­լով իւր կոյր ծնո­­­ւած կո­­­րիւ­­­նին՝ կը սկսէ մարդկա­­­յին լե­­­զուով աղա­­­չել, որ­­­պէսզի հայ­­­րա­­­­­­­պետը աղօ­­­թի եւ բա­­­ցի իր ձա­­­գի աչ­­­քե­­­­­­­րը։

Սա­­­կայն սուրբ Սա­­­հակը կ՚ըսէ թէ ինքն ի՞նչ կրնայ ընել, երբ իր աջ աչքն ալ կոյր է։ Բայց առիւ­­­ծը շատ կը խնդրէ, եւ այդ ժամ Ս. Սա­­­հակը կը խա­­­չակնքէ կո­­­րիւ­­­նին, որի աչ­­­քե­­­­­­­րը ան­­­մի­­­­­­­ջապէս կը լու­­­սա­­­­­­­ւորո­­­ւին ու կը բա­­­ցուին։

Այ­­­դույետ, ըստ աւան­­­դազրոյ­­­ցի, առիւծն ու կո­­­րիւ­­­նը չեն լքեր հայ­­­րա­­­­­­­պետին՝ մշտա­­­պէս ծա­­­ռայե­­­լով նրան։

Ու­­­րիշ ան­­­գամ մըն ալ Սուրբ Սա­­­հակը աղօ­­­թելիս սաս­­­տիկ ցան­­­կա­­­­­­­ցել է տես­­­նել Տի­­­րամօ­­­րը։ Աս­­­տո­­­­­­­ւածա­­­մայ­­­րը՝ Յի­­­սու­­­սը գրկում, երե­­­ւացել է նրան եւ հարցրել թէ ինչ փա­­­փաք ու­­­նի հայ­­­րա­­­­­­­պետը։

«Լու­­­սա­­­­­­­ւորի՛ր թէ՚ մարմնա­­­ւոր եւ թէ՛ հո­­­գեւոր աչ­­­քերս»,- աղեր­­­սել է Ս. Սա­­­հակը։ Տի­­­րամայ­­­րը կա­­­տարել է նրա խնդրան­­­քը եւ լոյս պար­­­գե­­­­­­­ւել նրա հո­­­գուն եւ աջ աչ­­­քին։

Սուրբ Սա­­­հակն ալ իւր ու­­­ժե­­­­­­­րով կա­­­ռու­­­ցել է վան­­­քը, ուր եր­­­կար տա­­­րիներ ճգնել է, եւ այստեղ ալ աւան­­­դել իւր հո­­­գին։

Նրա վախ­­­ճա­­­­­­­նէ ետք ժո­­­ղովուրդը հա­­­ւաքո­­­ւել է նրա մար­­­մի­­­­­­­նը նոյն վան­­­քում ամ­­­փո­­­­­­­փելու։ Որ­­­պէս սրբի մարմնի մա­­­սունք, նրանք կա­­­մեցել են կտրել նրա աջ ձեռ­­­քը, սա­­­կայն այդ մի­­­ջոցին լսո­­­ւել է մա­­­հացած հայ­­­րա­­­­­­­պետի ձայ­­­նը.

«Աջ աչքս հա­­­նեցէ՛ք, ա՛յն է աս­­­տո­­­­­­­ւածա­­­յին շնոր­­­հը»։

Այդպէս ալ արել են. հա­­­նել են սրբի աջ աչ­­­քը եւ փոք­­­րիկ շշի մէջ պա­­­հել վան­­­քում՝ որ­­­պէս հրա­­­շափառ մա­­­սունք։

Մին­­­չեւ 20-րդ դա­­­րու քսա­­­նական թո­ւական­­­նե­­­­­­­րը Լու­­­սապտուղ Սուրբ Սա­­­հակի աջ աչ­­­քը կը պա­­­հուէր հա­­­մանուն վան­­­քում եւ աչ­­­քա­­­­­­­ցաւ ու­­­նե­­­­­­­ցող­­­նե­­­­­­­րը կը գա­­­յին աղօ­­­թելու եւ ապաքինում խնդրելու։

Kategoriler

ԱՌՕՐԵԱՅ